LITTERAE 649

quatenus Religionem spectat, quod est maxime omnium bonum reverentia dignum, immolandi.

Prae hisce adeo pravis cupiditatibus, prae ceteris majis, quae in Ecclesiae Galliaeque iacturam inde scatent, quaeque in dies peiora ac graviora fiunt, silentium nostrum (aiunt) coram Deo et hominibus reos Nos reddidit. Visi sumus filiorum n o - strorum, cuiusmodi nimirum sunt omnes Galliae Catholici, lu- ctum atque angores siccis oculis contemplari. Sparsum praeter- ea in vulgus studiose fuit, religiosas, morales, civilesque rui- nas istic ab impiarum Sectarum tyrannide congestas, approba- tione, aut saltem tolerantia, dignas a Nobis existimari. Nobis in- super exprobratum fuit, omnes istos per quam strenuos Gallos, qui in hisce publicis calamitatibus, nimio plus quam alias, prae- sidio indigent, Nos consilio et ope destitutos reliquisse.

Nos demum Clero praesertim favere atque animos addere debuisse; cui contra proprii, quo fungitur, muneris naturami, silentium in ipso sacri Ministerii exercitio, dum iuxta Evange- lium Christianis civilibusque officiis fidelitatem atque observan- tiam exhibendam e suggestu in Templis praedicat, indicere ad- versarii vellent.

Ceterum nonne semper Nobis est urgens loquendi obli- gatio, quidquid inde eveniat, quoniam divinum ius nostrum do- cendi, exhortando monendi, magna contentione adseritur, con- tra eos, qui falso distinctionis obtentu Religionem inter ac Re- gni seu Reipublicae ius, eiusdem divini nostri iuris universali- tatem circumscribere velint?

En igitur quod Nos motu omnino proprio, ut aiunt, et plena cum causae cognitione ad vocem attollendam induxit; nec eam unquam attollere desistemus, quoties id Nobis opportunum vi- debitur, fore sperantes, ut veritas ipsa per se ad eorum animos, qui cum aliquo fortasse bonae fidei residuo ipsi resistunt, sibi viam patefaciat. Quoniam vero mala quae hic recensemus, non ad Catholicos solummodo spectant, sed et cordatos quosvis re- ctosque viros aeque percellunt, proinde ad istos etiam Episto- lam nostram Encyclicam direximus, ut omnes Galliam in de- clivi, quod eam ad abyssum procul !dubio tra ducit, sistere fe- stinent. Atqui hi conatus omnino steriles évadent, si sociorum vires animorum coniunctio et concordia deficiant quando prae- cipuus scopus obtinendus agitur, qui quidem est Religionis: eo quippe omnes honesti probique homines, omnes sinceri huma-