COEMETERII 657

IL Semel constituto publico fidelium coemeterio, ad Episco- pum pertinere eas aptare leges ecclesiasticas novae huic rerum mutationi; regulasque facere pro iuribus moderandis quae usum coemeterii respiciunt.

III. Quum ex publica profana sanitatis càusa publica coe- meteria dicantur inducta, ita se gerere debere ecclesiasticum legislatorem in aptandis ecclesiasticis legibus moderandisque iuribus ut, minus quam fieri possit, ecclesiastica fidelium et ec- clesiarum iura pereant aut impedita maneant (1).

risdictione Episcopoium ad normam ss. canonum) eaedemque Constitutio- nes leges Pontificiae evadunt, in qui- bus Episcopi ingerere se non possunt. Quod imitatione quadam plus minusve contingit in reliquis ecclesiasticis com- munitatibus, quae a S. Sede adproba- tionem Constitutionum quaerant: quae quidem adprobatio per gradus rebus expertis conceditur.

Exceptis his similibusque peculia- ribus legibus S. Sedes sese immiscere non solet in legibus conficiendis pro dioecesium administratione.

(1) Vera causa, cur publica coeme- teria in compluribus orbis catholici re- gionibus auctoritate civili sunt consti- tuta, non est iudicio nostro publica salus, cui iam prospectum consultum- que fuerat in casibus epidemici morbi; sed altera paullo profundior, quae sua sponte dérivât ex principiis quibus nunc regitur et gubernatur praesens civilis societas, de qua re aliquid scrip- simus in Votum. III p. 44 in nota. Sed, quidquid sit de huius rei origine et causa, in comperto est, de re agi quae in se est indifferens; disputari siquidem tantum posset quid sit fide- libus pro locorum varietate magis utile. Quum de re in se indifferente agatur, Ecclesia quae non hostiliter insera- tur eiusmodi novas institutiones, fa- cile suas leges attemperat, et Romae

etiam publicum coemeterium conspi- cimus munificentissime constructum.

At in eiusmodi attemperandis legi- bus alia prorsus ratione se gerit, quam se gerant demagogi in innovando. Hi enim repentini homines omnia subver- tunt, et aliquid omnino novum facere intendunt, omnibus deletis, quae ve- tera dicunt. Contra vero Ecclesia, in re disciplinali rite statuta, atque mu- tanda ob extrinsecam aliquam causam, tantum mutat, quantum necessitas mu- tandi cogat; atque'omnia retinet, quae retineri possint; saltem rerum mutan- darum memoriam. Quod innumeris exemplis ostendere possemus, quae neque in his ephemeridibus desunt.

Eo magis, quod de rebus mutandis in praesentia agitur, quae in pristinum statum pedetentim facile videntur re- diturae. Eiusmodi enim publica coe- meteria eum exitum sunt sortitura, quem sortita sunt in primis Ecclesiae saeculis, dummodo vigente fidelium pietate, religio catholica apud Guber- nia civilia denuo dominetur. Sensim enim sine sensu, quaerentibus fideli- bus ex indelebili sensu pietatis in tem- plis vel prope templa, quae praedili- gant sepeliri, coemeteria extra urbes illis manebunt, qui quaerunt publicam sanitatem. Dixi ex indelebili sensu pie- tatis, quem sic praeclare expressit quoad suum sepulcrum S. Ambrosius

Acta, tomo V, fase. LXI 42