cíales et generales; ergo sunt re- gulares non Saeculares ; hi enim non sunt respective subditi ordi- num religiosorum. Demum in lege odiosa benignior est interpretatio instituenda, et nemo sub ea est comprehendendusnisi comprehendi certo constet. Nos autem nescimus quomodo sub verbis latae legis comprehendantur Superiores sae- culares ; et doctiores iudicent.

Neque id novum aliquid est. Etenim et in Const. Effraenatam a Xisto V latam contra procurantes abortum (Cf. Comment, nostrum Tom. II, Ap. XXXII) quamvis de- cursu Constitutionis etiam mulieres praegnantes Pontifex recensuerit, tamen quin eas dum poenas intu- lit praetermisit, ab excommunica- tione etiam hac de causa eximuntur.

Ut autem excommunicatio incur- ritur, non refert quo modo nego- tiatio et mercatura exerceatur; in- curritur enim quomodolibet exer- ceatur, quovis praetextu, titulo, colore, ingenio, causa, occasione et forma, etiam semel, per se, aut mediantibus ministris, seu aliis personis Subsidiaras, directe vel indirecte, tam nomine proprio, quam suarum respective religionum seu congregationum, ac Societa- tum, etiam Iesu, vel aliorum quo- rumlibet, et alias quovis modo et qualitercumque se ingerant vel im- misceant. Ita ut Romani Pontifices nullum reliquerint effugium ut eiusmodi pessimum vitium elimi- nare possent; atque idcirco in ir-

299

ritum canones antiquos miserint, quibus mercaturae exercitium in- terdicebatur ; qua de causa si qui semel et iterum eam exercuissent, poenas evadebant. Nostri Pontifices non ita; sed excommunicationi subdiderunt etiam missionarios illos qui semel negotiationem exercue- r i t .

Circa reservationem eiusmodi censurae ¡el. Petrus Avanzini, Acta S. Sedis Tom. VII, pag. 324, putat eam simpliciter Romano Pontifici esse reservatam. « Puto, scribit, » congrue poni posse sub elencho » excommunicationum Romano Pon- » tifici simpliciter reservato ; eo vi- » delicet modo, quo sub eo elencho » recensetur excommunicatio quarta » in eos inflicta, qui non denuncient » occultos Sectarum coriphaeos, èt » duces donec non denunciaverint. » Similis enim clausula apposita est » excommunicationi de qua agimus, » per verba Constitutionis Clemen- » tinae. A sententia vero excom- » municationis huiusmodi per Su- » periores vel alium seu alios quos- » cumque, etiam quavis facultate » suffultos, nemo ex praedictis de- » linquentibus absolvi possit prae- » terquam in mortis articulo con- » stitutus nisi lucris huiusmodi » prius restitutis. Quod si condi- » tioni lucri satisfecerit a quovis » Confessario absolvi possit, sicut » in mortis articulo ».

Ex quibus duo inferri posse vi- dentur: eiusmodi scilicet excom- municationem ante lucri restitu-