QUAESTIO VI.

Utrum virtutes cardinales in patria maneant, an evacuentur.

Sexto et ultimo quaeritur de virtutibus cardinalibus quantum ad durationem, et est quaestio, utrum in patria maneant, an evacuentur. Et quod maneant, videtur.

1. Sapientiae primo : Iustitia est perpetua et immortalis: si ergo iustitia manet, quae ordinat ad alterum, multo fortius manent virtutes cardinales, quae ordinant ad se ipsum.

2. Item, hae virtutes cardinales plenissime fuerunt in Christo : si ergo Christus habuit caritatem comprehensoris, videtur, quod huiusmodi virtutes in statu gloriae habeant salvari.

3. Item, hoc ipsum videtur auctoritate Bedae, quam Magister inducit in littera , quae dicit, quod " potestates caeli quatuor eximiis virtutibus sunt praeclarae: fortitudine, prudentia, temperantia, iustitia".

4. Item, secundum Macrobium istae quatuor virtutes cardinales respiciunt "quadrifariam distinctionem: quia quaedam sunt exemplares, quaedam politicae, quaedam purgatoriae, quaedam animi iam purgati ": si ergo virtutes exemplares sunt in Deo, et mens ad perfectionem purgationis non habet perduci in statu miseriae praesentis; videtur, quod istae virtutes cardinales potissime in Beatis habent reperiri, cum et ipsi Beati per gloriam fuerunt deiformes effecti.

Sed contra: 1. Augustinus dicit, et habetur in littera , quod " prudentia est in praecavendis insidiis, iustitia in subveniendo miseris, fortitudo in perferendis molestiis, et temperantia in coercendis delectationibus pravis "; sed nullum istorum in patria invenitur: ergo habitus virtutum cardinalium in patria non manebunt.

2. Item, virtutes cardinales minus nobiles sunt quam theologicae: si ergo virtutes theologicae evacuantur, utpote fides et spes videtur, quod et virtutes cardinales similiter.

3. Item, virtutes cardinales habent pro obiecto ea quae ordinant se ad finem, et per quae pervenitur ad finem sed cum perventum est ad finem iam non oportet versari in his quae ad finem perducunt: ergo videtur, quod iam amplius non maneant virtutes cardinales in suis actibus. Sed habitus sine actu est incompletus ; in patria autem nihil est incompletum: ergo necesse est, ibi evacuari habitus virtutum cardinalium.

4. Item, secundum quod dicit Apostolus, scientia destruetur : si ergo maioris perfectionis est scientia quam prudentia, ergo in patria non stabit prudentia. Sed prudentia est prima inter omnes virtutes cardinales: si ergo ipsa non manebit, nec aliae.

CONCLUSIO.

Virtutes cardinales excellentiori modo remanebunt in patria, quam sunt modo in via.

Respondeo : Dicendum, quod in patria aliqua virtus dicitur manere multipliciter. Quaedam namque virtus manet in patria quantum ad praemium, ita quod ipsa sibi ipsi est praemium secundum perfectiorem statum; sicut caritas, quae, prout erat imperfecta in via, meriti erat principium: sed prout ipsa eadem est consummata in patria, est praemii complementum .

Quaedam autem virtus manet quantum ad praemium; verumtamen nec ipsa sibi ipsi est praemium, nec eum praemio suo se ipsam compatitur, sicut fides et spes, quae in patria praemiantur, et ideo non pereunt: non sunt tamen praemium propter suam imperfectionem, nec secum praemium compatiuntur propter quandam oppositionem. Nam praemium ipsum est videre et tenere Deum: et primum repugnat fidei, quae est de non viso: secundum repugnat spei, quae est de futuro et non habito

Quaedam vero virtus manet medio modo, quia manet quantum ad praemium et cum praemio: ipsa tamen non est sibi praemium, sed . dispositio ad praemium; et sic manet virtus cardinalis.

Nam praemium essentiale ipsarum virtutum est ipsum bonum summum, quod Deus est, secundum quod videtur, diligitur et tenetur, ita quod penes istos tres actus tres dotes animae accipiuntur . Nullas autem istorum actuum est actus virtutum cardinalium, quia cardinales virtutes nunquam tantum elevantur, quod Deum habeant pro obiecto, alioquin transirent in theologicas virtutes et desinerent esse cardinales.

Respectu tamen horum actuum gloriosorum virtutes cardinales erunt sicut dispositiones: ut, sicut in via, licet per virtutes cardinales non fruamur, tamen per eas disponimur, ut frua-- mur; sic et in patria. Unde omnes actus nostri gloriosi erunt fortes et iusti, prudentes et casti, ita quod iustitia excludit omnem obliquitatem, prudentia excludit omnem errorem, fortitudo omnem molestiam, temperantia omnem libidinum repugnantiam, secundum quod dicit Augustinus, et Magister tangit in littera .

Et sic patet, quod virtutes cardinales excellentiori modo manebunt in patria, quam sunt in via. Unde et rationes concedendae sunt, quae sunt ad partem istam.

1. Ad illud ergo quod primo obiicitur in. contrarium de actibus istarum quatuor virtutum, dicendum, quod illi actus non sunt actus earum generales, sed solum secundum statum viae; alios vero actus habebunt in patria multo excellentiores, quos etiam in via aliquo modo habent, licet semiplene: et ideo virtutes istae non tollentur, sed perficientur.

2. Ad illud quod obiicitur, quod virtutes lheologicae. perfectiores sunt cardinalibus: dicendum, quod illud verum est, quantam est ex parte obieeti: verumtamen quantum ad modum movendi et habilitandi non habet veritatem generaliter, quia fides et spes de sua primaria ratione important imperfectionem, quae repugnat statui gloriae, pro eo quod habilitant respectu absentis et non respectu praesentis. Et hinc est, quod magis evacuantur theologicae quam cardinales, sicut satis apparet ex his quae dicta sunt distinctione trigesima prima .

3. Ad illud quod obiicitur, quod virtutes cardinales ordinant in ea quae tendunt in finem; dicendum, quod verum est, quia ordinant ad se et ad proximum; sed ista, ad quae ordinat virtus cardinalis, non cessabunt in patria, immo manebunt multo melius ordinata. Ad hoc enim, quod homo recte ordinetur in Deum, necesse est, quod etiam ad se ipsum et ad proximum ordinetur; et ideo, licet in patria perveniatur usque in finem, non tamen oportebit, habitus istarum virtutum non remanere.

4. Ad illud quod obiicitur. quod scientia cessabit in patria: dicendum, sicut in precedentibus dictum fuit, quod non cessabit quantum ad habitum, sed quantam ad modum, qui attenditur per collationem et decursum. Praeterea, scientia illa, de qua loquitur Apostolus , non est nobilior, quam sit habitus virtutum cardinalium. Et iterum, scientia, quantum est de ratione sui nominis, in via imponitur a collatione praemissarum ad conclusionem

secundum quod dicitur, quod scientia est conclusionum, et intellectus est habitus principiorum

nomen autem virtutis cardinalis non sic imponitur: et ideo non sic dicuntur destrui in patria, secundum quod scientia .