578 A I T I . *

tis et iustitiae , easque propterea ab erroribus undequaque sparsis revocandi, ut vitam aeternam asse- qui possent; nullimode se poterat a civili societate segregare , cum ut hanc educeret instituta fuerit, sed inter homines versari ut muneri SIBI a Christo commisso faceret SATIS.

Illa itaque tempora, quibus in catacumbis et in cavernis terrae, egens, angustiata , afflicta degebat Ecclesia , non ipsi naturalia fuere, sed difformia; non enim Apostolis suis Christus dixerat: euntes, in so- litudinibus errate, in desertis poe- nitentiam agite , in speluncis cum scorpionibus ferisque habitate, ho- minum societatem et consortium fugite, sed: euntes, docete omnes gentes baptizantes eas : sed: sicut mi at me Pater, et ego mitto vos: sed: euntes in mundum universum, praedicate Evangelium omni crea- luí ae. Mare. XVI. iS .

At docere omnes gentes , at praedicare Evangelium omni crea- turae nonne importat magisterium et auctoritatem ? Christi igitur Ec- clesia auctoritate divina fruitur in iis quae ad religionem spectant cunctis hominibus gentibusque prae- sidendi, et cum nulli alii a Christo eiusmodi munus traditum fuerit, non Imperatori , non Regi , non principi, nullus alius se potest de- betque in eiusmodi magisterio in- gerere. Ecclesia igitur Christi non potest neque debet a statu separari;, homines enim qui per Ecclesiae ma-

o i x x i

gisterium edocendi sunt anim.; et ;orpora constant; erant imperatorum Romanorum aliorumque regum sub- diti, ut modo quorumcumque Re- gum subditi sunt; atqui hi subdi ti Ecclesiam per baptismum ingre- diuntur , quin cives esse desinant; sunt eodem tempore Ecclesiae, et principum saecularium subditi; ho- rum et illius legibus obstringuntur, et utrique societati obedientiam debent, Ecclesiae praecipue, quia huius finis nobilior.

Sed si universae creaturae obe- dientiam et obsequium Ecclesiae debent, in conceptu igitur Ecclesiae includitur quod Regina,princepsque sit, non famula, non ancilla ; pro- indeque ab eiusmodi conceptu ex- cluditur incompatibilitas civilis prin- cipatus Romani Pontificis, qui huius Ecclesiae iure divino princeps et Caput est.

Nonne enim indecens valde est, eum qui divino iure cuncto populo christiano in varias mundi plagas disperso praesidet, imperioque pe- titur quali nullus unquam Princeps potitus fuit, saeculi Regibus sub- iacere?

Sed nonne per octo circiter sae- cula subiacuit? Quid ergo? Fortasse ne eiusmodi subiectio munus sub- iacendi infert ? Nullimode: et tanto minus infert quanto temporum , locorum personarumque circumstan- tiae calamitosiores erant , quanto minus ecclesiastica potestas expli- care se po tu i t , quantoque acrius pugnaie debuit ut illam potestatis