702 APPENDIX VI.

nire unice ad locandum ; pecuniae enim summa quae datur in mera

locatione longe minor est eâ, quae datur in oppigneratione : unde, cum

domini agrorum in disponendis agris vel domibus pecuniae potissimum

inhient, merae locationi non consentiens - His consideratis, potestne

mutari contractus hoc modo? nempe: i. Fiet alienatio summae capita-

lis, ita ut nunquam poterit cogi dominus agrorum aut domus ad re-

stituendam hanc pecuniae summam, nisi quando voluerit repetere agros

aut domum, et nullum assignabitur tempus repetendi agros aut do-

mum, sed voluntas proprii domini sola erit regula. 2. Propter aliena-

tionem hanc deductis expensis, industria et laboribus, poterit insuper

colonus exigere quindecim pro centum : lex enim Regni ordinarie lu-

crum determinat triginta pro centum. 3. Si adhuc sit residuum, co-

lonus restituet proprio domino; idem erit iudicium de domo. - U n d e

enixe supplico ut S. Cong. dignetur definire: 1. Contractum oppi-

gnerationis supra expositum usurarium esse. 2. Statuere num, rebus

positis ut sunt, obligandi sint ad restitutionem christiani proselyti, aut

ipsorum heredes, si antea bona fide contractum inierint.

3. Determinare, num census realis, prout modo propositus est, li-

citus sit et expediens, aut saltem quonam altero modo meliori pro-

hibendus sit contractus iste oppignerationis.

R. Ad i. Secundum ea quae proponuntur est commendanda et

confirmanda prohibitio iam facta a Vic . Ap. Sutchuensi contractus op-

pignerationis, qui prout exponitur, est illicitus.

Ad 2. Nulla quoad hoc dubium capi potuit resolutio, cum singuli

casus ex peculiaribus rerum ac temporum circumstantiis, atque ex con-

tractuum particularibus conditionibus definiri debeant. Tria rationum

momenta perpendit Vicarius Apostolicus, quae christianos qui huius-

modi contractus inierunt, aut eorum heredes, a restitutione excusant.

Primum est bona fides cum qua contractum oppignerationis, inscii

omnino quod esset illicitus, perfecerunt; alterum, quod ex huiusmodi

contractibus facti non sunt locupletiores; tertium denique bona mens

atque intentio, qua sinenses determinantur primario ad contractum

aliquem quaestuosum ineundum, ita tamen ut , si sci vissent oppigne-

rationem huiusmodi vetitam esse, alterum potius contractum elegissent

aeque quaestuosum. Attamen non ita firma ac solida visa sunt haec

rationum momenta, ut absolute pronuntiari possit, neminem ex chri-

stianis, qui pecuniam suam in exposito oppignerationis contractu fenori

dedit, a restitutione excusari posse; nam bona fides, in iis quae iure

divino naturali prohibentur (quemadmodum usuram certum est prohi-

beri), non semper excusat. At praeterea bona fides atque invincibilis