EPISTOLA ENCYCLICA 711

(1) Hom. De capto Eutropio, n. 6. (2) In Psal. LXXI, n. 8. (3) Enarratio in Psal. CHI, sermo II, n. 5.

constitutione divina, permanere sine ulla intermissione debet eiusmodi in aeternitate temporum : ni permaneret, profecto nec esset condita ad perennità tem, et finis ipse, quo illa contendit, locorum esset temporumque certo spatio definitus: quod cum veritate utrumque pugnat. Istam igitur et visibilium et invisibi- lium coniunctionem rerum, quia naturalis atque insita in Eccle- sia nutu divino inest, tamdiu permanere necesse est, quamdiu ipsa permansura Ecclesia. Quare Chrysostomus: Ab Ecclesia ne abstineas : nihil enim fortius Ecclesia. Spes tua Ecclesia, sa- lus tua Ecclesia, refugium tuum Ecclesia. Caelo excelsior et terra latior est illa. Numquam senescit, sed semper viget. Quam- obrem eius firmitatem stabilitatemque demonstrans, Scriptura montem illam vocat (1). Augustinus vero: Putant (gentiles) re- ligionem nominis christiani ad certum tempus in hoc saeculo victuram, et postea non futuram. Permanebit ergo cum sole, quamdiu sol oritur et occidit ; hoc est quamdiu tempora ista volvuntur, non deerit Ecclesia Bei, id est Christi corpus in ter- ris (2). Idemque alibi: Nutabit Ecclesia, si nutav erit fundamen- tum: sed unde nutabit Christus?.... Non ñútante Christo, non inclinabitur in saeculum saeculi. Ubi sunt qui dicunt, periisse de mundo Ecclesiam, quando nec inclinari potest? (3)

His velut fundamentis utendum veritatem quaerenti. Scilicet Ecclesiam instituit formavitque Christus Dominus: propterea na- tura illius cum quaeritur cuiusmodi sit, caput est nosse quid Christus voluerit quidque reapse effecerit. Ad hanc regulam exi- genda maxime Ecclesiae unitas est, de qua visum est, commu- nis utilitatis caussa, nonnihil his litteris attingere.

Profecto unam esse Iesu Christi germanam Ecclesiam, ex luculento ac multiplici sacrarum litterarum testimonio, sic constat inter omnes, ut contradicere christianus nemo ausit. Verum in diiudicanda statuendaque natura unitatis, multos varius error de via deflectit. Ecclesiae quidem non solum ortus, sed tota constitutio ad rerum voluntate libera effectarum pertinet genus: quocirca ad id quod revera gestum est, iudicatio est omnis re- vocanda, exquirendumque non sane quo pacto una esse Eccle- sia queat, sed quo unam esse is voluit, qui condidit.