Appendix II

tota dependet a legislatoris voluntate, qui tamen, si absque iusto motivo aliquos a lege eximeret, vitium acceptionis per- sonarum committeret atque inaequalitatem inter subditos po- neret; si vero agatur de lege superioris etiam ad validitatem, non enim praesumitur superior dedisse potestatem temere et inique dispensandi. In specie quoad dispensationem seu so- lutionem votorum etc: scribit LAYMANN (Th. Mor. lib. I, tr. 4, c. 22, n. 11): « non est... credibile Deum commisisse suo in terris Vicario aliisque ab eo constitutis potestatem temere et sine causa relaxandi vota vel iuramenta sibi facta. Esset enim haec potestas non dispensandi sed dissipandi, non ad aedifi- cationem sed ad destructionem. Quare neque oeconomus, cum contra domini sui voluntatem bona vel iura eius dissipât, quidquam efficit aut dominium transfert ».

8 9 . Quod motivum ad dispensandum necessarium causa etiam appellatur; et optime, causa enim est id a quo aliquid fit : atqui motivum non quidem physice sed moraliter movet superiorem ad dispensandum.

9 0 . His praemissis, ut patet, nullum dubium esse potest, ut ad dispensandum a matrimonio rato et non consummato requiratur motivum aliquod seu causa.

9.1. Non defuerunt tamen, praesertim antiquioribus tempo- ribus, Canonistae qui affirmarunt id requiri solum ad licei- tatem non vero ad validitatem, qui sc. tenebant cum GLOSSA cap. Ex publico, De Conversione coniugatorum, indissolubili-

tatem ex rato esse ex constitutione Ecclesiae. (Schmalzgrueber p. 4, tit. 19; SÁNCHEZ lib. 8, disp. ij, n. 6). Sed «haec sen- tentia nunc prorsus improbabilis est dicenda, innittitur ;enim falsa illa opinione, quod indissolubilitas matrimonii rati ex iure humano sit derivanda. At nostra aetate non amplius in dubium vocari potest etiam matrimonium ratum ex iure na- turali et divino esse indissolubile » (WERNZ /. c, n. 698', nota jp). Quare modo communiter admittitur causam requiri ad validi- tatem.