736 AQUÉN. IN GALLIIS

num Gondin et Mariam Lambert sermonem moveri, cum ultro experientia docuit utrumque ad alios potentem extare. Porro coniuges iidem tali reapse ad invicem relativa im- potentia laborasse videntur, quae eorum matrimonium ab ori- gine nullum seu irritum fecisse dicenda sit. Sane huiusmodi censetur naturalis organorum improportio copulam in perpe- tuum physice impossibile reddens, et taliter improportionatos inventos esse dictos coniuges evincitur, tum ex inefficaci per septennium et ultra saepissime repetito in rem uxoriam co- natu , tum ex medicorum testimonio sub sacramento decla- randum, se apud sponsum utrumque genitalia organa appre- hendisse contraria ratione abnormia, ita ut virile membrum per excessum, vas femineum per defectum peccet.

Verum enimvero, cum de processu per viam iustitiae agatur, probationes non ex quolibet genere ad matrimonii dissolutionem, sed certae et indubiae sint oportet; tales au- tem puto in praesenti casu haud inveniri. Sat enim non est coniugale opus ob improportionem de facto imperfectum con- tinuo mansisse, ut exinde contra vinculi firmitatem quid iure concludas ; nam quod opus non uti convenit perficiatur, hoc ex duplici fonte oriri potest : nimirum, vel ex defectu na- turae vel ex culpa operantium. Si prius utique irritum erit coniugium, minime vero si posterius. Culpa autem sua con- iuges in casu non factos esse unam carnem plura suadent, prout facile videre est, si quae de impotentia relativa a theo- logis simul et medicis docemur, cum iis conféras quae in actibus causae leguntur.

Quando accidit virum ob arctitudinem vasis copulam non posse perficere « tunc, ait S. Thomas (in IV, Dist. 34,, q. 1, ad 5) medicinali ter cum aliquo instrumento posset claustra pudoris frangere », et propterea expressis verbis dicit Ange- licus Doctor, « quod non potest esse perpetuum impedimen- tum naturale in viro respectu unius personae et non respectu alterius ».

Ceteroquin doctrina est omnino communis quod, « si iu- dicio medicorum impedimentum impotentiae medicabile sit