Appendix III

c) de causis ex quibus licet hos procuratores constituere ; d) de forma in eorum deputatione servanda; e) de variis modis, quibus deputatio fieri valet. Ad modum vero appen- dicis ad totam hanc quintam quaestionem inquiremus ulterius:

f) num ad matrimonium civile celebrandum liceat uti procu- ratorum opera.

67. De persona constituente seu de mandante. - Antequam

exponamus quid iure nostro sit sancitum, videamus quid fuerit sancitum iure romano, relate ad personas quae per procuratores coniugium inire valebant.

68. Paulus in L. n Sentent, Reg. 19, § 5, haec habet: Vir absens uxorem ducerei potest, foemina absens nubere non

'potest. Paulo consonat Pomponius, ut liquet ex iam cit. c. v, De ritu nupt. : Mulierem absenti per litteras eius vel per

nuncium posse nubere placet, si in domum eius deduceretur,

eam vero quae abesset ex litteris vel nuncio suo duci a ma-

rito non posse. Quibus ex verbis liquet iure romano non li- cuisse regulae ad instar matrimonium celebrare per procu- ratorem nisi maribus. Quod (notat iam citatus Berardi in Comm. in ius eccl., T. III, Diss. V) cavere maxime erat oppor-

tunum, ut fraudibus et circumventionibus, quibus sane facile

obnoxiae ob sexus infirmitatem mulieres redderentur, locus

quicumque praecluderetur.

69. Verum iure canonico nihil hac in re constitutum est. Unde quia mandatum dare omnibus licet nisi prohibeantur, dicendum per se, caeteris paribus, etiam foeminis esse per- mittendam procuratoris constitutionem in coniugiis celebran- dis, quod coeteroquin putamus etiam moribus firmari. Nun- quam enim (saltem quantum scimus) foeminis fuit denegatum.

70. Unde censemus omnino recedendum ab iis quae ibi- dem scribit Berardi : Et quamquam ecclesiastici canones nihil

in hac parte expresse constituerint, sufficit tamen, nihil eisdem

contra decretum fuisse, ut recta iuris interpretatione conclu-

damus adhuc romani iuris disciplinam, quousque moribus