748 EX S. C. INQUISITIONIS

annos evanuit, nec de eo habetur notitia ulla, pro mortuo de- claretur, et ut parti derelictae fas sit secundas nuptias inire. Iu- dex primae instantiae, processu in forma confecto, nec u n u m quidem testem certum de morte coniugis adduxit; nihilominus obitum ex coniecturis, indiciis, edictalibus, diuturna absentia tot annorum, certo probatum iuridice praesumpsit , et parti accu- santi libertatem dedit ad matrimonium secundum, coram Eccle- sia contrahendum, quod iam civiliter initum erat et proles sus- cepta.

Iudex in appellatorio simpliciter sententiam reiecit, deducens hic esse casum de matrimonio contrahendo, ideoque nunquam permittitur convolatio ad secundas nuptias, nisi certo, i. e. per documenta, testes, de morte prioris coniugis constiterit, prae- sumptiones vero, indicia, et aliae circumstantiae, quae respiciunt mortem prioris coniugis, perpendendae sunt tantum in casu ma- trimonii contracti, quando de valore secundarum nuptiarum agitur (Cfr. Instructio de Iudiciis ecclesiasticis circa causas ma- trimoniales edita a S. Congreg, de Propaganda Fide, an. 1883, § 43, ad ñnem) (1).

Proinde oritur fundamentale dubium, quomodo componi possit sensus litteralis verborum Instructionis de Prop. Fide cum novissima Instructione S. R. U. Inquisitionis, De status libertate ante nuptias probanda de die 29 Augusti 1890, ubi dicitur (2): In matrimonio contrahendo, « si testes respondera t , nupturien- tes habuisse uxorem vel maritum, sed esse mortuos, non detur licentia, nisi prius recepto testimonio authentico a rectore hospitalis, in quo praedicti decesserunt, vel a rectore ecclesiae aut coemeterii, in quo humata fuerunt eorum cadavera. Si ta- men huiusmodi testimonia haberi non possunt, non excludun- tur aliae probationes, quae de iure communi possunt admitti, dummodo sint legitimae et sufficientes.... Iudex servatis servan- dis...., poterit iudicare an sit concedenda licentia nec ne. »

Insuper admittit Instructio S. Congreg. Inquisitionis data Ar- chiepiscopo N. de die VI Februarii anno 1863, declarationem mortis coniugis, quando nullus testis haberi queat et per con- sequens in casu matrimonii contrahendi Iudex ex coniecturis in facto occurente adducto non solum potest, sed etiam debet moderare arbitrium suum.

(1) Instructio haec relata fuit Vol. XVIII, 369. (2) Habes hanc instructionem Vol. XXIII, 189.