ARTICULUS III.

Quod illa quae dicuntur in Genesi, litteraliter accipienda sunt, et non per allegoriam.

Tertio, Quaeritur de hoc quod dicit Magister in libro II Sententiarum, di- stinct. XIII, ibi, Praeterea investigandum est quomodo accipiendum sit quod ait: Dixit Deus .

Videtur enim, quod sonuerit temporaliter dicendo.

Dicit enim Basilius in Hexameron, quod ea quae dicuntur in Genesi litteraliter accipienda sunt, et non per allegoriam ad alium sensum trahenda. Cum autem dicitur: Dixit Deus, littera non videtur sonare aliud nisi, temporaliter sonuerit: ergo videtur, quod de temporali et verbo et sono vocis prolato accipiendum sit. Quod si verum est, tot verba tunc dixit, quoties dixit: et cum verbum Dei, sicut dicitur, Joan. i, 3, sit per quod omnia facta sunt, et hoc sit Filius Dei: dicit enim Augustinus in libro IV de Trinitate, quod eo verbum est, quo Filius: sequitur ex hoc, quod plures sint filii in divinis, quod haereticum est.

Objicit etiam Magister in Littera, quod id quod est inutile, non est de operibus Dei: sed tunc lingua non erat quae vocaliter sonaret, nec auris erat quae audiret: ergo et impossibile et inutile erat sonare vocaliter: ergo videtur, quod non sono vocis corporaliter dixit, sed intelligibiliter in verbo ut haec fierent determinaverit.

Ulterius quaeritur de hoc quod quaerit ibi, Hic solet quaeri, Quomodo accipiendum sit, quod dicitur Pater operari in Filio, vel per Filium, vel per Spiritum sanctum ?

1. Praepositio enim per, notare videtur habitudinem causae instrumentalis: et si Pater operatur in Filio vel per Filium, vel per Spiritum sanctum, videtur Pater uti Filio et Spiritu sancto ut instrumentis, ut dicit haereticus.

2. Adhuc, Cum operari Dei. sit esse, si operatur per Filium, videtur sequi, quod sit per Filium: et hoc haeresis est, Filius enim a Patre est, et non e converso Pater a Filio.

3. Adhuc, Cum in sapientia operetur, sicut dicitur in Psalmo ciii, 24: Omnia in sapientia fecisti: si operatur per Filium, videtur sapere per Filium: et hoc etiam falsum est: Filius enim sapit per Patrem, non Pater per Filium.

Solutio. Dicendum cum Magistro, quod idem est Deo dicere, quod in verbo aeterno disponere et determinare: et ideo unum Verbum ab aeterno genuit, in quo quid, qualiter, quando faceret disposuit. Unde Augustinus super Genesim ad litteram sic exponit: " Dixit Deus: Fiat lux, hoc est, ab aeterno Verbum genuit, in quo erat ut fieret sicut in arte et sapientia artificis. " Unde cum Magistro sentiendum est, quod corporaliter non sonuit, sed aeternaliter Verbum genuit, in quo erat ut fieret. Et hoc est etiam quod dicit Ambrosius in Hexameron, quod cessavit motus aut sonus, et apparuit etiam tacente artifice quod peritiam ejus ostendit, ut operatori operis sui testimonium suffragetur. Similiter etiam hic mundus divinae majestatis insigne est, ut per ipsum Dei sapientia manifestetur. Fecit ergo quasi bonus quod foret utile, quasi sapiens quod optimum judicabat, quasi omnipotens quod amplissimum praevidebat.

Ad objectum autem dicendum, quod hoc sequeretur si temporaliter sonuisset: sed quia ab aeterno Verbum genuit, et dixit, ideo non sequitur id quod inductum est. Et hoc est quod dicit Ambrosius in libro I Hexameron: " Quid est, In ipso creata sunt ? nisi quia ipse est haeres Patris, eo quod a Patre in ipsum transierit haereditas: quae tamen haereditas in Patrem revertitur a Filio. Ex ipso enim materia, et per ipsum opera-

tio quae ligavit et constrinxit universa. In ipsum est cunctorum reversio: quia et quamdiu vult omnia ejus virtute manent atque consistunt, et finis eorum in Dei voluntate recurrit, et arbitrio ejus resolvuntur. "

Ad id quod ulterius quaeritur, Quomodo Pater operetur per Filium ?

Dicendum, quod non sicut per instrumentum, nec ita sicut Filius manum porrigat Patri ut possit operari: sicut etiam Magister solvit in Littera : quia una est operatio trium et indivisibilis. Sed habitudo propositionum per et in, non notant nisi habitudinem principii, qua unus est ex altero, ut Filius ex Patre, vel a Patre, et Spiritus sanctus ab utroque: et ideo ab utroque habet et quod est, et quod operatur. Et Filius habet a Patre et quod est, et quod operatur secundum ordinem naturae quo alter ex altero, non quo alter prior altero.

Ad id ergo quod quaeritur, Utrum Pater sit per Filium, sicut operatur per Filium ?

Dicendum, quod non: quia sic notaretur, quod principium essendi Patrem vel operandi, esset in Filio respectu Patris, quod haereticum est? cum e converso sit in Patre respectu Filii.

Similiter cum dicitur, Utrum Pater sapiat per Filium sicut operatur?

Dicendum, quod non: quia licet sapere sit verbum in voce activa, tamen in significatione passiva est. Sapere enim recipere est scientiam ejus quod sapitur, et ita significaretur, quod Pater saperet a Filio, vel per Filium, quod haereticum est. In illa enim simplicitate, ut dicit Augustinus, idem est sapere quod esse. Et si saperet per Filium, esset per Filium. Est autem e converso, quod Filius est et sapit a Patre, sicut dicit Augustinus, quia ab illo est ei. sapere a quo est esse. Operari autem non dicit passionem, sed id quod est ab alio. Unde cum dicitur: Pater operatur per Filium, sensus est, Filius operatur indivisibili operatione cum Patre et Spiritu sancto: et hoc habet Filius a Patre, et Spiritus sanctus indivisibili operatione cum Patre et Filio, et hoc habet ab utroque. Et hoc est quod inducitur a Magistro in ultimo capitulo illius distinctionis in Littera per Joannem Chrysostomum, quod idem est Patrem operari per Filium, vel in Filio, quod Patrem generare opificem: et idem est Patrem et Filium operari in Spiritu sancto, vel per Spiritum sanctum, quod Patrem et Filium ut unum principium spirare Spiritum sanctum opificem.