QUAESTlO IV.

Utum omne mendacium sit mortate viris perfectis

Quarto quaeritur, utrum omne mendaeium sit mortale viris perfectis. Et quod sic, videtur...

..,.1.Primo super iIlud PsaImi : Perdes omnes etc; Glossa: " Perfectis omnino, mentiri npn convenit"; sed hoc non, dicit, nisi ,quia alterius generis peccatum est perfectis et imperfectis - quod enim omnino non licet iudicatur esse mortale ergo etc.

2.Item., Augustinus de Mendacio "Quomodo, inquit, diligit proximum - tanquam se, ipsum.,. cui ut praestet temporalem vitam, perdit aeternam "? loquitur deflipnacip officioso perdat perfectus aeternam, vitam: igitur pec-^a^niortaUter,

3. Item, Augustinus tractans illud Proverbiorum vigesimo nono , secundum translationem Septuaginta: Verbum suscipiens filius a perditione longe aberit, et nihil falsi ex ore eius procedit: hoc exponens Augustinus dicit sic:" Filius suscipiens per gratiam Verbum aeternum tam clausum sibi deputat ad subveniendum homini per mendacium, quam si per Stuprum transire cogatur ".., Si ergo per stuprum transire peccatum est mortale, videtur, quod filiis supernae Ierusalem mentiri propter salutem alicuius sit mortale peccatum.

4. Item, nulli credendum est, .si viris perfectis noncreditur: sed si viri perfecti mentirentur,., eis non esset credendum: si antem nulli creditur, perit fides in terra: ergo mendacium perfectorum Iidem tollit et evacuat, per quam reguntur homines et regna. Si igitur talis fides auferri non potest sine mortali culpa, ridetur, quod viri perfecti in qualibet specie mendacii incurrant reatum mortalis peccati :

Sed contra: l. Circumstantia non aggravat pec-f caium in infinitum: si ergo status perfectionis est circumstantia ex parte personae, non aggravabit peccatum in infinitum. Sed mortale excedit veniale in infinitum : ergo quod est veniale imperfecto non est mortale perfecto.

2.Item, non mentiri omni genere mendacii aut est consilium, aut est praeceptum. Si praeceptum: ergo cum ad praeceptum omnes obligentur, omnes qui mentiuntur, peccant mortaliter, quod supra improbatum est. Si consilium: sed ad consilia nemo tenetur nisi ex voto: ergo cum viri perfecti illud non voverint, videtur, quod nec mortaliter peccent in quolibet genere mendacii.

3. Item, si mendacium generaliter repugnat caritati perfectas, aut ergo in quantum est caritas, aut in quantum est perfecta. Si in quantum est caritas: ergo cuilibet caritati: ergo quilibet peccaret mortaliter. Si in quantum perfecta: ergo videtur, quod per mendacium non cadat vir perfectus a caritate, sed solum a perfectione: igitur non peccat mortaliter per quodcumque mendacium.

A. Item, vir perfectus in verbo otioso, in motu irae et in motibus carnis et in aliis, quae sunt venialia de ratione sui generis, non dicitur peccare mortaliter: ergo pari ratione nec in mendacio iocoso et officioso, dum de ratione sui generis sint venialia.

: CONCLUSIO.

Potest bprobabilitet concedi secundum Augustinum, quod viris perfectis, quorsum petrfectio publica est, quantumcumque parvum mendaciumimputetur in peccatum mortale.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam est notandum , quod circa hoc est triplex modus di cendi.

Quidam namque dicere voluerunt, quod men-- dacia illa, quae sunt venialia imperfectis, sunt etiam venialia perfectis viris; sed tamen, quia perfecti minorem habetot pronitatem ad mendacium quam imperfecti , hinc est, quod gravius peccant. Unde Augustinus non vult ostendere, ut dicunt, quod omne mendacium sit mortale peccatum perfectis, sed cum nullum mendaoium possit bene fieri, magis tamen indecens est et inconveniens circa perfectos quam circa imperfectos, non quia ipse perfectus propter quodcumque peccatum animam suam occidat et mereatur ire in perditionem, sed quia ex hoc ipso, dum minus adhaeret veritati, approximat iniquitati et disponit se ad lapsum et praecipitium.

Sed quoniam verba Augustini expresse videntur praetendere, quod periculosum sit viris perfectis mentiri

dicitur enim in Glossa super illucd : Perdes omnes qui loquuntur mendacium: quod "perfectis non convenit mentiri, nec etiam pro temporali vita alicuius servanda ": et post subdit, quod "perfectus falsum non dicat, ne pro vita alterius animam suam occidat"; et sic videtur expresse dicere, quod mendacium officiosum sit viris perfectis mortale

ideo videtur aliter aliis esse dicendum, quod est perfectio voti sive religionis, et perfectio caritatis, per quam perfecte adhaeret homo summas Veritati et Bonitati per intellectum et affectum, prout possibile est in via;et ista dicitur perfectio tranquillitatis . De primis perfertis non intelligit Augustinus, sed de secundis. Illi enim perfecti, pro eo quod maxime adhaerent summae Veritati, non habent pronitatem ad mentiendum: et ideo, cum mentiuntur, non excusantur, sed intervenit veritatis contemptus, et est eis qualecumque mendacium deliberative dictum mortale peccatum. Et ponitur exem plum de homine primo, qui in statu innocentiae propter tranquillitatem, quam habebat, non poterat peccare venialiter, quia nulla erat in ipso pronitas infirmitatis ipsum excusans, ut in peccato suo diceretur esse dignus Venia :vel temporali poena .-Sed illud adhuc calumniabile est, quia paucissimos aut nullos est reperire in ista caritatis perfectione: Praeterea , quantumcumque sit aliquis perfectus perfectione tranquillitatis. si dicat aliquod verbum otiosum, non peccat mortaliter. Et iterum, quanto homo est maioris perfectionis in vita praesenti, tanto maioris est pietatis: et quanto maioris pietatis, tanto pronior est ad subveniendum alieoae saluti. Quando ergo vir perfectus videt, quod potest subvenire alienae saluti corporali vel spirituali per falsitatem verbi sui; videtur, quod non modicum debeat inclinari ex ipsa pietate et dulcedine, sicut videmus, quod magis pronus est pater ad mentiendum pro salute filii quam pro salute unius extranei. Esto etiam, quod nulla sit pronitas: cum mendacium iocosum et officiosum non sit prohibitum, si aliquis ad hoc non astrinxerit se per votum; quantumcumque sit perfectus, non videtur, quod incurrat mortale peccatnm.

Et propterea adhuc est tertius modus dicendi, quod ad aliquid obligatur homo specialiter praeter alios vel ratione voti emissi, vel ratione officii commissi, vel ratione scandali imminentis .vel ratione conscientiae dictantis. Si ergo dicamus, viros perfectos obligari ad non mentiendum aliquo genere peccati: cum hoc non sit ex praecepto nec ex officio commisso nec ex voto, erit hoc propter scandalum et conscientiae vinculum.

Propter quod.nota, quod quidam sunt perfecti publici, quidam sunt perfecti occulti. Viris publice perfectis adhibetur fides tanquam conservatoribus veritatis. Et quia mendacium deprehensum facit, ut homo alteri non credat: si viri perfecti mentirentur, iam nec ipsis crederetur nec aliquibus, et magnum ipsi veritati fieret praeiudieiuni, et daretur aliis occasio scandalizandi . Et ideo tales viri perfecti debent habere conscientiam, quod pro nulla re dicant falsum scienter ; quando ergo dicunt, peccant mortaliter, tum quia faciunt contra conscientiae dictamen, tum etiam quia alios scandalizant active.

Non sic autem homines scandalizantur de his qui sunt imperfecti, vel etiam de perfectis occultis: ideo tales non sic obligantur ad omne mendacium vitandum. Et est exemplum huius: quia, si quis impugnaret fidem, licitum esset imperfectis fugere et latere: sed viri perfecti tenentur stare et libere confiteri, ne per ipsorum fugam et latitationem populus infirmus cadat a fide: unde conscientia debet eis hoc rationabiliter dictare.

Potest igitur concedi secundum Augustinum, quod viris perfectis, quorum perfectio publica est, mendacium quantumcumque parvum imputatur in mortale peccatum, quoniam propter scandalum vitandum dictare debet eis conscientia, nullatenus esse mentiendum, ne faciant veritatem venire in contemptum. Et hoc videtur sensisse Augustinus , qui fuit praecipuus veritatis amator: et omnis vir, qui veritatem amat, vehementer odit mendacium. Unde dicitur in Ecclesiastico : Potior est fur quam assiduitas viri mendacis.

Unde et auctoritates et rationes ad hanc partem inductae concedendae sunt.

1. Ad illud vero quod primo obiicitur in contrarium, quod circumstantia personae non aggravat peccatum in infinitum: dicendum, quod illud est verum, quantum est de se sed ubi aliqua circum stantia introducit scandalum alienum et conscien tiae vinculum, per consequens mutat peccati genus et facit esse mortale, quod alias esset veniale. Vinculum enim conscientiae etiam in indifferentibus facit alios peccare mortaliter, quanto magis in his quae dictat rationabiliter ?

2. Ad illud quod obiicitur, quod non mentiri omni genere mendacii aut est consilium, aut est praeceptum etc.: dicendum, quod quantum ad quaedam genera mendacii prohibitum est, quantum ad aliqua non est. proprie prohibitum, sed cohibitum. Venialia enim non dicuntur prohibita, sed cohibita Sed quae ex divino praecepto non sunt omnino prohibita - quia praeceptum respicit omnes - ex conscientiae vinculo et scandalo, quod respicit speciales personas, efficiuntur prohibita. Et sic intelligendum est se habere in parte ista.

3. Ad illud quod obiicitur, quod mendacium aut repugnat caritati simpliciter, aut caritati perfectas: dicendum, quod mendacium repugnat utrique. Repugnat enim caritati ratione perfectionis superadditae, quoniam ipsa perfectio viri iusti aliis manifesta introducit occasionaliter scandalum et conscientiae vinculum, et per consequens peccatum, quod non tantum tollit perfectionem, sed etiam ipsam caritatem.

4. Ad illud quod obiicitur, quod vir perfectus non peccat in verbo otioso nec in primis motibus, sicut nec alius imperfectus: dicendum, quod non est simile: quia ex aliis venialibus peccatis non ita oritur scandalum, nec ita veritas venit in contemptum sicut de mendacio, si reperiatur circa virum perfectum, secundum quod superius est explanatum.

Haec autem sunt dicta de mendacio, secundam quod verba beati Augustini praetendunt, qui propter magnum veritatis zelum maxime detestatus est mendacium , et cum non posset mendacium ab omnibus excludere, sallem a viris perfectis voluit elongare, ut veritas in aliquibus inveniret solidam sedem. Et propterea, si quis velit intelligere, quod mendacium, quod est aliis veniale, non sit viris perfectis mortale: poterit ad verba Augustini respondere, intelligendo per ea, mendacium semper esse indecens et malum viris perfectis, qui mentiendo disponunt se et alios ad malum: non autem quod semper sit eis mortale peccatum. Et per hoc declinari possunt omnes rationes adductae ad oppositum.

Quidquid autem horum verum sit, viro tamen, qui perfectionem profitetur: summopere cavendum est omne mendacium.