ARTICULUS I.

De prima definitione animae, quae est Avicennae .

Secundo, Quaeritur de definitionibus Philosophorum, quae inveniuntur tres: duae ab Aristotele, et una ab Avicenna.

Avicenna in VI de Naturalibus animam sic d efi n i t: " Anima est perfectio prima corporis naturalis instrumentalis, habentis opera vitae. "

Circa quam definitionem primo quaeritur, Quare anima dicatur prima perfectio corporis ?

Prima enim perfectio corporis connaturalitatem habet ad corpus: et est corporea, quia forma corporalis. Dicit autem Aristoteles in primo de Anima, quod, omnes antiqui Philosophi, et maxime Stoici, et Epicurei, tribus definiebant animam, scilicet motivo, cognoscitivo, et incorporeo. Stoici enim motivo definiebant eam, et in praehabitis positae sunt rationes eorum, ubi determinatum est de illis qui dicebant animam esse sphaeras atomales, rotundas, semper mobiles. Epicurei autem definiebant eam cognoscitivo. Et habitum, etiam est in praecedentibus de illis: quia illi dicebant animam esse vel elementum vel ex elementis, et simile simili cognosci. Quorum rationes etiam in praehabitis habitae sunt. Sic enim eam dicit esse Dinarchus, et sui sequaces.

Socrates autem, et Plato, et nepos ejus Speusippus definiebant eam incorpoream: dicentes animam esse numerum harmonicum, seipsum moventem. Et ratio eorum fuit triplex. Prima fuit, quod dicebant demonstratum esse, quod omne corpus indiget continente: unde si anima est corpus, indiget aliquo continente: nec propria virtute continet corpus in quo est. Et tunc quaeratur de illo quod continet animam, Utrum sit corpus, vel non? Si dicatur, quod sit corpus: tunc iterum indiget aliquo continente: et hoc abibit in infinitum, nisi stet in aliquo quod est incorporeum: anima igitur est incorporea, et incorporeo debet definiri. Secunda ratio eorum fuit, quod dicebant omne corpus esse divisibile: et si divisibile, etiam corruptibile: animas autem et praecipue hominum rationales, dicebant esse incorruptibiles, et a principio mundi, omnes simul esse creatas, et per saecula quae sibi, succedunt, sicut dicunt, semper incorruptibiles: et ideo animam rationalem nihil posse esse corporeum, sed ab omni corporeo per naturam et substantiam distinctum. Tertia ratio eorum fuit, quod videbant omne corpus dimensum esse dimensionibus quantitatis, animam, autem esse substantiam simplicem, et: formas quae in anima sunt rationali, intentionales esse et simplices: quod illae formae habere non possunt, nisi ex subjecto in quo sunt: et ideo animam esse substantiam simplicem, et nihil, corporeum posse esse, sed definiendam eam esse in genere incorporeae substantiae.

1. Cum ergo Avicenna dicat, quod est perfectio prima corporis, cum prima perfectio corporis sit quid corporeum, videtur male dicere et contra positionem sapientium.

2. Adhuc, Quare dicit, Prima ? Primum enim dicitur respectu secundi: et sic videtur innuere, quod aliqua perfectio sit post animam quae perficiat ipsum animatum in esse animati: quod falsum est.

3. Adhuc, Male videtur dicere cum dicitur, Instrumentalis, Instrumentum enim est, ut dicit Aristoteles, quod ab extrinseco motore movetur, ut securis, et gladius. Corpus autem naturale animatum ab intrinseco motore connaturali sibi movetur, a quo accipit ei nomen et rationem. Manus enim abscissa, vel pes, vel oculus, non dicuntur manus, vel pes, vel oculus, nisi aequivoce, ut dicit Aristoteles, et omnes Philosophi.

4, Adhuc, Quare dicit, Habentis opera vitae ? Videtur enim debuisse dixisse, Habentis potentiam ad opera vitae: ex anima enim corpus non habet, nisi potentiam ad opera vitae, et non opera in actu.

5. Adhuc, Determinare debuisset quae sunt opera vitae, et quae non: quod non fecit. Dicit enim Aristoteles in primo de Anima, quod vivere multipliciter dicitur, scilicet nutriri, augeri, et secundum locum moveri, sentire, et intelligere: et cum definitio detur ad manifestationem et declarationem, videtur quod. nihil multipliciter dictum in definitione debeat poni nisi distinctum et determinatum: quia non declarat aliquid quamdiu est multipliciter acceptum.

6. Adhuc, Contra totam definitionem, sic objicitur: Omnis forma naturalis est perfectio prima corporis naturalis: et sic haec definitio non convenit soli animae, sed etiam formae naturali: ergo vitiosa est: quia in VII Topicorum determinat Aristoteles, quod " definitio debet convenire omni et soli, sicut proprium et convertibile, "

Solutio. Dicendum, quod definitio Avicennae bona est, et eumdem sensum habet cum definitione quam ponit Aristoteles, sicut in sequentibus patebit.

Ad primum dicendum, quod verum est, quod rationibus quae inductae sunt primi philosophantes tribus definierunt animam, motivo scilicet, cognoscitivo, et incorporeo. Sed incorporeo omnem animam definietur, vegetabilis scilicet, sensibilis, et rationalis vivi. Motivo autem et cognoscitivo definierunt animam vivi quod movetur secundum locum: in illo enim cognoscitivum nuntiat de motu: motivum autem perficit motum. Et motum illum duplicem esse dicebant, scilicet processivum, qui est de loco ad locum procedere: et motum contractionis et dilatationis, qui est etiam in imperfectis animalibus, ut in spongia, et in embryonibus conceptis, quae puncta se contrahunt, et ad nutrimentum delectabile se dilatant. Nec Avicenna obviat in aliquo istis. Perfectio enim corporis naturalis dupliciter dicitur, scilicet quae secundum substantiam est dimensa et corporea, et est in majori corpore major, et in minori corpore minor: et talis perfectio corporalis non est anima. Et dicitur perfectio corporis, quae secundum substantiam est incorporea et indivisibilis, sed secundum potentias in partes corporis est distributa: nec in majori, est major, nec in minori minor: quinimo si tale animal dividatur, sicut anguilla, anima secundum sensum et motum in utraque parte remanet integra. Et quod non convalescit utraque pars in animali, dicit Aristoteles non esse ex defectu animae, sed per accidens: quia scilicet in utraque parte non habet membra quibus conservatur, os scilicet, stomachum, et hepar, et cor.

Ad aliud dicendum, quod prima dicit, quia in omnibus operibus naturalibus et artificialibus prima perfectio est quae dat esse simpliciter. Secunda autem est, quae perficit ad agere. Et est exemplum Philosophi in primo de Anima: sicut in artificialibus figura ensis dat ensi esse in specie artificiati: incidere autem perfectio est in agere, ad cujus operationes datur perfectio prima quae est figura. Similiter anima perfectio prima est, quae dat esse animato in specie animati. Secunda autem perfectio est in operibus animati vivificando, nutriendo, sentiendo, movendo de loco ad focum, et intelligendo: quae sunt in animali sicut vigilia, quae nihil aliud est nisi expansio caloris et spiritus ad exteriora: quia illis duobus membra perficiuntur ad vitae opera. Unde Philosophus etiam dicit, quod anima est perfectio sicut somnus: operari autem opera vitae perfectio sicut vigilia.

Ad aliud dicendum, quod Avicenna ponit instrumentale pro organo. Organum enim est, quod intrinseco motore movetur connaturali sibi et unito.

Ad aliud dicendum, quod opera vitae dicit, ut notet secundam perfectionem, quae est sicut vigilia et finis, propter quem datur anima. Illa enim non consistit in potentiis, sed in operibus: quia potentia secundum quod potentia, non est perfectio nisi sicut somnus.

Ad aliud dicendum, quod Avicenna definit generaliter animam, et non specialiter quamdam animam. Et quia vita essentialis actus est animae in corpus et omnis animae, ideo non distinguendo dicit tantum opera vitae. Si enim distingueret: tunc esset definitio cujusdam animae, et non animae secundum se: et hoc declarat satis animam secundum se, licet non determinet hanc et illam.

Ad ultimum dicendum, quod licet forma naturalis sit perfectio materiae, tamen nullius corporis perfectio est ad opera vitae. Unde per hoc quod dicitur, Ad opera vitae, separatur anima a forma naturali. Democritus tamen (qui, ut dicit Aristoteles, de omnibus se intromisit)

dicebat unam formam omnium esse, sed in quibusdam oppressam materiae pondere, et haec dici materialia et naturalia: in quibusdam autem esse elevatam super materiam, et habere proprias operationes immateriales, et haec dici viva et animata. Sed hoc falsum est, et una simplici propositione destruitur: quia scilicet perfectiones differunt secundum perfecta: propter quod impossibile est unam esse perfectionem omnium vel formam.