Albert the Great, Summa Theologiae

1. Genes, ii, 22: Et aedificavit Dominus Deus costam, quam tulerat de Adam, in mulierem. Ergo videtur, quod, hoc Deus immediate fecerit, et non per ministerium Angelorum.

2. Adhuc, Augustinus in libro IX super Genesim ad litteram dicit sic: " Formare vel aedificare costam ut mulier esset, usque adeo non potuit nisi Deus, a quo universa natura subsistit, ut ne illud quidem carnis supplementum in corpore viri (quod in illius costae successit locum) ab Angelis factum esse crediderim, sicut nec ipsum hominem de terrae pulvere . "

Quod licet verum sit, tamen quidam sic objiciunt in contrarium:

1. Nihil occasionatum producitur a Deo immediate: cujus causa est, quod occasionatum est imperfectum, et Dei perfecta sunt opera . Mulier, ut dicit Aristoteles, est mas occasionatus: et in perfectione naturae producta per defectum alicujus principii generationis. Ergo non congruit, quod, hoc opus sit Dei, qui perfectissimus est operans.

2. Adhuc, Habitum est in praecedentibus, quod tantae perfectionis est Deus in operando, quod nihil requirit praeexistentis in opere suo, ex quo vel quo operetur: quia aliter non esset causa totius operis sui. Sed in aedificatione costae in mulierem praesupponebatur corpus Adae et costa de qua fiebat Heva: opus ergo tale non congruit Deo immediate.

3. Adhuc, Habitum est in praehabitis ex verbis Augustini et Bernardi in homilia super Joannem, vi, 1 et seq., de quinque panibus, quod duplicia sunt opera Dei. Unum est quando creando, disponendo, ordinando, genera rerum produxit, et principia rerum ex nihilo.

Secundum quando ex seminalibus causis, quas primae materiae inseruit, propagando unum ex altero producit. Primum immediate et per seipsum operatur, ut dicit Augustinus: secundum operatur ministerio naturae, et aliquando ministerio Angelorum bonorum et malorum. Malorum, sicut de virgis serpentes fecerunt magi. Bonorum, sicut de virgis serpentes fecit Moyses. Et ministerio naturae, sicut ex paucis granis segetes producit, ex quibus pascitur mundus. Cum ergo corpus Hevae materialiter et seminaliter fuerit in costa, videtur quod non congruit Deo ministerio naturae vel Angeli illud producere ex ipsa.

Solutio. Dicendum cum Sanctis, quod non congruebat mulieris corpus fieri nisi immediate a Deo. Et ratio hujus necessaria est, quod mulier ex costa subito producta est: quod non potest fieri nisi ab eo cui tota natura ad voluntatem obedit. Quando enim Deus operatur in natura, paulatim procedit opus usque ad perfectum, propter naturae impotentiam. Quando vero per Angelum in his quae mirabilia videntur: tunc, ut dicit Augustinus, talis operatio fit per semina sparsa in elementis, collecta ab Angelis, qui putrefaciunt primo materiam, et removent a specie in qua fuit, et postea movent et promovent ad formam in qua producitur. Qui modus etiam naturae est: quia sic proceditur de potentia ad actum, licet citius fiat per Angelum quam per naturam. Et hic modus non est observatus quando mulier facta est de costa: subito enim facta est ad solam voluntatem Dei.

Item, Seminaliter et causaliter non. fuit mulier in costa: quia dicit Augustinus, quod non habuit in se costa ut ex ea mulier fieret, sed quod ex ea fieri posset per obedientiam, qua cuncta natura justissima ratione Deo obedit creatori in omne quod vult.

Assignant tamen Sancti mysticas et morales rationes plures, quarum una et potissima est, ut dignitas principii humani non minuatur. Sicut enim vir principium est totius naturae humanae, per semen formans hominem: ita mulier principium est naturae humanae, per semen formabile in hominem: et si vir immediate a Deo fieret, et mulier non, non totum principium humani generis aequalem ex factore haberet dignitatem. Et ideo dicitur, Isa. lxiv, 8: Nunc, Domine, pater noster es tu, nos vero lutum: et fictor noster tu, et opera manuum tuarum omnes nos. Assignant enim causam, quod si mulier non esset a Deo immediate facta, posset infligi tamquam indigna habita. Dicunt etiam, quod ex hoc posset contemni a viro tamquam inferior et indignior, et non socia creata viro in adjutorium.

Has et hujusmodi rationes multas assignant Sancti, quas inferius prosequemur.

Ad primum ergo dicendum quod contra hoc objicitur, quod foemina per naturae principia producta, non potest esse nisi occasionatum opus. Semen enim formans, viri semen est, et illud produceret semper ad similitudinem patris generantis, nisi occasionantur. Propter quod dicit Aristoteles in VI de Animalibus, quod particularis natura numquam intendit producere foeminam: sed dum patitur molinsim in aliquo principio generationis et formationis, natura universalis, cujus est ordinare totum opus, ordinat ad foeminae formam. In opere autem Dei hoc non fuit propter perfectionem suae virtutis, quae sine omni occasione opus illud produxit in finem a sapientia dispositum, scilicet in omnibus esse perfectum, in interioribus et exterioribus quae proficiunt in adjutorium generationis: et Sancti dicunt etiam in eruditionem sacramentalem, qua significatur, quod sicut opere Dei et non alterius ex corpore primi Adae formatur Heva, ita ex corpore secundi Adae pendentis in cruce formatur Ecclesia, ut dicit Augustinus, opere Dei et non alte-

rius, qui virtutem regenerativam contulit sacramentis, quae de latere suo linxerunt in aqua et sanguine. I Joan. v, 6: Hic est, qui venit per aquam et sanguinem, Jesus Christus.

Ad aliud dicendum, quod licet praeexistiterit corpus Adae et costa, tamen in Adam creavit Deus illa ex nihilo, et sic ipse fuit causa in totum opus, et etiam nihil operabatur ad opus nisi sola virtute divina. Et quod dicitur, quod talia ostendunt imperfectionem generantis, hoc non est verum, nisi de illo operante qui non facit sibi materiam, sed accipit eam ab alio productam.

Ad aliud dicendum quod ultimum est, quod verum est totum, quod sic operatur Deus: sed in hoc est defectus in ratione illa, quod mulier secundum corporis formationem secundum rationes seminales non fuit in costa, ut dicit Augustinus, nisi secundum rationem obedientiae, ut dictum est, et secundum causas Deo absconditas, non naturae insitas: propter hoc etiam habuit modum miraculi plusquam naturae.

Hoc autem in sequentibus magis patebit in loco proprio.