MEMBRUM II.

Utrum liberum arbitrium sit potentia una, vel plures ?

Secundo quaeritur, Utrum sit potentia una, vel plures ?

Et videtur, quod plures: quia i. Dicit Augustinus, quod liberum arbitrium est facultas rationis et voluntatis. Et ponitur auctoritas a Magistro in libro II Sententiarum, distinct. XXIV. Ratio autem et voluntas non sunt una potentia. Ergo liberum arbitrium non est una potentia, sed plures, vel ad minus plurium potentiarum.

2. Adhuc, Dicit Bernardus, quod liberum arbitrium est consensus animi liber sui propter voluntatem, judex vel arbiter sui propter rationem. Et ex hoc sequitur idem quod prius.

3. Adhuc, Augustinus in libro de Quinque responsionibus dicit, quod cum de libero arbitrio loquimur, non de parte quadam animae loquimur, sed de tota anima. Ergo videtur, quod liberum arbitrium sit omnes potentiae quae sunt in anima.

4. Adhuc, Damascenus in libro II de Fide orthodoxa dicit sic: ". Voluntas rationalis et liberi arbitrii est naturalis appetitus. In omnibus autem rationabilibus entibus ducitur magis naturalis appetitus quam ducat: libero enim arbitrio et cum ratione movetur, quia conjugatae sunt cognoscitivae et appetivae virtutes in eodem: libero igitur arbitrio appetit, et libero arbitrio vult, et libero arbitrio inquirit et scrutatur, et libero arbitrio judicat, et libero arbitrio disponit, et libero arbitrio eligit, et libero arbitrio impetum facit, et libero arbitrio agit et operatur in eis quae secundum naturam sunt. " Videtur ergo, quod liberum arbitrium non sit potentia una vel unius, sed multarum valde. Inquirere enim rationis est, velle voluntatis, eligere eligentiae, ut Aristoteles dicit in Ethicis, impetum facere ex passione irae est et irascibilis, agere et operari generaliter est operativae potentiae.

5. Adhuc, Bernardus: " Conformatio est, ut imago faciat in corpore quod forma sive exemplar facit in orbe. Sed

illa forma movet potentissime, ordinat et administrat sapientissime, et nulla cogitur necessitate. " Ex hoc accipitur, quod liberum, arbitrium facit in homine, quod Deus motor universalis in orbe. Ergo videtur, quod liberum arbitrium non sit una potentia, sed motor universalis.

Solutio, Dicendum, quod liberum arbitrium est una potentia habitualis, ut dictum est: cujus tamen libertas a coactione, quia cogi non potest, diffunditur per omnes potentias sibi subjectas et operationes. Et hoc est ideo, quia sicut dictum est in anteriori membro quaestionis, principium omnium operationum suarum in ipso est, et non agitur ab aliquo, sed agit libere, et sibiipsi causa est operationum. Et ideo, sicut dicit Aristoteles in primo primae philosophiae, sicut liberum dicimus hominem qui causa sui est, et sicut liberam dicimus scientiam quam propter seipsam volumus, et causa sui est, et non propter aliud: ita dicimus liberum arbitrium, quod in omnibus operibus et motibus sibi est causa, et non potest agi vel cogi ad aliud.

Ad primum ergo dicendum, quod liberum arbitrium dicitur facultas rationis et voluntatis, non quia sit ratio et voluntas, sed quia facultas ejus, hoc est, facilis libertatis potestas ejus, maxime est in voluntate et ratione: in voluntate sicut in movente et agente, in ratione sicut judicante et arbitrante et determinante quid agendum sit et qualiter. Sicut enim dicit Aristoteles in III de Anima, cap. de movente, licet vis appetitiva tam in sensibili quam, in rationali moveat, tamen non movet nisi ad nuntium et judicium et determinationem virtutis cognitivae., scilicet vel phantasiae, vel intellectus, sive rationis: et illa facultas liberi arbitrii et libertas praecipue determinatur ad arbitrium rationis et ad appetitum voluntatis.

Ad aliud dicendum eodem modo: libertas enim praecipue est in voluntate, ut dicunt auctoritates, quae cogi non potest: sed quia voluntas appetitiva est, et non movet nisi secundum judicium apprehensivae potentiae, ideo apponit et dicit, quod est judex sui propter rationem.

Ad aliud dicendum, quod Augustinus non vult dicere, quod liberum arbitrium sit omnes potentiae, sed quod ejus judicium et facultas libertatis extenditur super omnes potentias non solum animae, sed etiam corporis: libere enim ambulat, libere comedit, libere facit quidquid facit, ut dicit Anselmus.

Ad aliud quod dicit Damascenus, dicendum quod non intendit dicere, quod, liberum arbitrium sit omnes potentiae quas enumerat, sed quod universalis virtus ejus ut movens ex libertate extendatur super omnes potentias.

Ad aliud dicendum, quod bona est et attendenda auctoritas illa. Et non intendit dicere,, quod secundum liberum arbitrium sit imago Dei ut est trinus et unus, sed quod secundum liberum arbitrium sit imago Dei prout est motor universalis: quia sicut Deus movetur in omnibus et per seipsum, est in ipso movere et non movere et disponere, et non cogitur aliqua necessitate: ita anima rationalis per liberum arbitrium movet omnia potentissime quae sunt in regno animae, et disponit secundum arbitrium proprium, et non cogitur aliqua necessitate. Et haec est etiam causa propter quam Sancti omne meritum secundum quamlibet virtutem in quacumque potentia animae sit, et omne demeritum secundum quodlibet vitium et peccatum, et omne quod est laude vel vituperio dignum, ponunt in libero arbitrio, Unde, Eccli, xxxi, 10 et 9: Qui potuit transgredi, et non est transgressus: facere mala, et non fecit. Quis est hic ? et laudabimus eum: fecit enim, mirabilia in vita sua.