MEMBRUM III.

Utrum liberum arbitrium sit potentia separata a ratione et voluntate, vel conjuncta istis ?

Tertio quaeritur, Utrum sit potentia separata a ratione et voluntate, vel conjuncta illis ?

Et videtur, quod non.

i. Damascenus in libro II de Fide orthodoxa: " Nihil aliud voco liberum arbitrium, nisi voluntatem . "

2. Adhuc, Augustinus in libro III de Trinitate : " Nihil ita est in potestate nostra sicut voluntas, quae cogi non potest. " Sed per esse in potestate nostra determinatur liberum arbitrium. Per idem ergo determinantur liberum arbitrium et voluntas: et quae determinantur per eadem idem sunt: ergo liberum arbitrium et voluntas idem sunt.

3. Adhuc, Bernardus: " Non incongrue dicitur liberum arbitrium liber consensus propter voluntatem. "

4. Adhuc, Bernardus in libro de Libero arbitrio: " Liberum arbitrium ubique sequitur voluntatem., in tantum quod nisi voluntas defecerit, libertate non careat. "

5. Adhuc, Bernardus, ibidem, distinguit inter libertatem arbitrii, et libertatem consilii, et libertatem complaciti. Et dicit, quod libertas arbitrii est arbitrari sive judicare quid liceat et quid non liceat. Et sicut haec libertas arbitrii, ita libertas consilii est determinare quid expediat, et quid non expediat. Et eodem, modo libertas complaciti est experiri quid libeat et quid non libeat. Ergo videtur, quod liberum arbitrium nec separatur a judicio rationis, nec a complacito voluntatis.

Contra:

1. Liberum arbitrium est potentia fluens a speciali essentialitate animae rationalis: et hoc est, quod anima rationalis causa sui est in actibus, et domina suorum actuum, et non acta ab aliquo, sed agens libere, ut dicit Damascenus. Et consonat in hoc Gregorio Nysseno qui dicit, quod liberum arbitrium non est nisi ejus qui convenit in ipso esse causam et dominum omnium suarum actionum: in illo enim est principium sufficiens ad omnes actiones. Et hoc non habet anima rationalis in quantum est obligata materiae, sed elevata super eam. Et quod fluit a speciali essentialitate animae rationalis, specialis est potentia naturalis ipsius. Ergo liberum arbitrium specialis potentia est et naturalis animae rationalis.

2. Adhuc, Secundum Augustinum in libro de Libero arbitrio, liberi arbitrii est eligere: quod non est rationis vel voluntatis: eligere enim est, ut dicit Damascenus, duobus vel pluribus propositis hoc alii vel aliis praeoptare: et est specialis actus, qui nec rationi, nec voluntati convenit. Rationis enim est eligibilia proponere, voluntatis autem optare vel appetere. Sed conferre unum alteri, et acceptare quod melius est, videtur esse specialis potentiae, quod est liberum arbitrium. Ergo videtur, quod liberum arbitrium sit specialis potentia divisa a ratione et voluntate..

3. Adhuc, Specialis potentia est, quae speciali habitu perficitur ad agendum: sed sicut ratio habitu qui est lumen principiorum quo regit in arbitrando et judicando, perficitur ad arbitrandum, et sicut voluntas generalis perficitur virtutibus ad appetendum: ita liberum arbitrium habitu electivo (qui Graece proairesis dicitur). perficitur ad eligendum: ergo videtur, quod sit potentia specialis sicut ratio, et sicut voluntas..

Solutio. Dicendum videtur, quod se- cundum dicta Sanctorum liberum arbitrium sit potentia specialis. Sed quia in regno animae habet se sicut motor universalis se habet in orbe sive in universitate, propter quod etiam imago ejus dicta, ut in praehabito membro istius ejusdem quaestionis est determinatum: propter hoc virtus libertatis ejus in multis aliis potentiis sibi subjectis diffusa est, primo tamen in ratione, et deinde voluntate: propter quod etiam dicitur facultas rationis et voluntatis.

Ad primum ergo dicendum, quod Damascenus non intendit dicere, quod liberum arbitrium sit voluntas essentialiter, sed quod ejus libertas primo est in voluntate.

Ad aliud dicendum, quod per idem determinantur quidem liberum arbitrium et voluntas, sed non aeque: primo enim convenit libertas libero arbitrio per se, voluntati autem et rationi per participationem libertatis liberi arbitrii. Unde in processu argumenti est fallacia accidentis: quia sicut dicit Aristoteles in II Elenchorum, non oportet idem subjecto et accidenti inesse.

Ad aliud dicendum, quod hoc dicit Bernardus propter hoc, quod consensus liber est in omne illud quod faciendum est, vel appetendum, vel eligendum: quia in ipso et non in alio est causa consensus. Quod non est ita in ratione: quia illa cogitur aliquando ratione ejus de quo arbitratur, et cogitur ad ratiocinandum sic vel aliter ab ipsa virtute, quomodo non potest cogi voluntas.

Ad aliud dicendum, quod Bernardus non intendit, nisi quod voluntas primo participat libertatem: et ideo sine libero arbitrio numquam est. Appetitus enim qui est in brutis, non est voluntas: quia, sicut dicit Damascenus, passionibus agitur, et non agit. Et Aristoteles in II Topicorum: " Omnis voluntas in ratione est. " Et in libro de Anima: " In rationali voluntas fit. In irrationali autem parte sive sensibili desiderium et animus. "

Ad ultimum dicendum, quod distinctio Bernardi bona est, sed non probatur per eam, quod liberum arbitrium non sit potentia separata, sed quod libertas ejus participetur in actibus rationis et voluntatis, sicut saepius dictum est.

Illa quae objiciuntur in contrarium, procedunt.