QUAESTIO XCIV.

De libero arbitrio.

Deinde ratione ejus quod dicit Magister in illo capite ejusdem distinctionis, Hoc autem, sciendum , quaeritur primo, Quorum sit liberum arbitrium ?

Et ratione ejus quod dicitur in sequenti capitulo, Ei quidem, quaeritur secundo, Utrum in Deo sit liberum arbitrium ?

quia cui non convenit actus, illi non convenit potentia.

Contra:

1. Augustinus in libro XXIV de Civitate Dei: " Certe Deus ipse numquid quia peccare non potest, ideo liberum arbitrium habere negandus est ? " Quasi dicat: Non.

2. Adhuc, Ambrosius in libro de Trinitate : Paulus dicit, I ad Corinth. xii, 11: Haec omnia operatur unas atque idem Spiritus, dividens singulis prout vult, hoc est, ut dicit Ambrosius, pro liberae voluntatis arbitrio, non pro necessitatis obsequio. Ergo in Deo est liberum arbitrium.

3. Adhuc, Anselmus in libro de Libero arbitrio: " Quamvis liberum arbitrium secundum definitionem sit commune omni rationali creaturae, multam tamen differt illa quae est Dei, ab illa quae est rationalis creaturae. " Ergo liberum arbitrium est in Deo et homine communiter et in Angelo.

4. Adhuc, Nihil est ita liberum sicut Deus, qui (sicut Hieronymus ait) nulli aliquid debet, nec alicui obligatur, nec aliqua necessitate compellitur, sed pro liberae voluntatis arbitrio facit quidquid facit, sicut dicitur, Matth. xx, 15: Aut non licet mihi quod volo facere ? Ergo videtur, quod liberum arbitrium commune sit Deo et rationali creaturae.

Adhuc quaeritur ulterius, Si univoce convenit liberum arbitrium Deo et rationali creaturae ?

Et videtur, quod sic.

In auctoritate Anselmi praeinducta dicit, quod una est definitio, liberi arbitrii in Deo et in creatura: et quorum una est definitio, sunt univoca: ergo univoce est liberum arbitrium in creatore et in creatura.

Contra:

1. Liberum arbitrium in Deo Deus est, et substantia divina: in creatura

potentia naturalis est, quae (ut dicit Aristoteles in Praedicamentis) est una de speciebus qualitatis. In nullo autem univocantur substantia et accidens. Ergo videtur, quod, univoce non conveniat liberum arbitrium Deo et creaturae.

2. Adhuc Hieronymus in Homilia de filio prodigo: " Solus Deus est in quem peccatum non cadit, nec cadere potest: caetera cum sint liberi arbitrii, in utramque partem flecti possunt. "

3. Adhuc, Constat, quod major est libertas in eo quod in omnibus causa sui est, et nulli obligatur, quam in eo quod causa sui non est nisi per aliam causam et obligatur alii, Omnis creatura rationalis causa sui non est et obligatur alteri, Deo scilicet, sine quo nihil potuit facere, licet sine ipso possit deficere. Ergo libertas aliter est in creatore quam in creaturis, et similiter liberum arbitrium.

Solutio. Dicendum, quod liberum arbitrium est in Deo, et summa libertate liberum, qui ita liber est, quod semper facit omne quod vult, nec indigentia nec necessitate nec debito obligatur ad aliquid.

Ad primum ergo dicendum, quod, licet secundum illam definitionem quae non vera definitio libertatis est, non sit in Deo, tamen est in Deo secundum veram libertatis rationem. Et in argumento est fallacia consequentis: e converso enim valeret: non est in Deo: ergo secundum hanc rationem non est in Deo: unde convertitur consequentia quae converti non potest, et incidit fallacia consequentis: procedit enim ab inferiori ad superius negando, qui processus nihil valet.

Ad aliud dicendum, quod in Deo est electio, sed aliter quam in nobis, sicut et in Deo aliter est consilium quam in nobis. Secundum quod co n siliu m est ignorantis et dubitantis, sic consilium non est in Deo: sed secundum quod consilium, ut dicit Gregorius, est certa definitio faciendorum, sic in Deo consilium est, et electio quae est determinatio voliti. Et

sic dicit Augustinus super illud Apostoli, ad Ephes, i, 4: Elegit nos in ipso ante mundi constitutionem, quod eliguntur quae non sunt, et non fallitur eiectio vel eligens. Et de consilio dicit Gregorius super illud Isaiae, xxxviii, 1: Dispone domui tuae, quia morieris tu, et non vives: quod mutat Deus sententiam, sed non consilium: vocans sententiam sensum verborum quam per Prophetas enuntiat, consilium autem certam definitionem faciendorum quam apud se definit de quolibet quando et qualiter fiat: hoc enim numquam mutatur. Isa. xxv, 1: Consilium tuum antiquum verum fiat .

Ad id quod contra objicitur, concedendum est: quia hoc expresse dicunt Sancti.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod non univoce, nec aequivoce liberum arbitrium convenit Deo et creaturae, sed communitate analogiae, quae est secundum prius et posterius: libertas enim per prius est in Deo, et per posterius in creatura. Et hoc innuit ipse Anselmus dicens, quod. " libertas aliter est in Deo, et aliter in creatura. "

Ad id quod objicitur, quod una est definitio secundum Anselmum, dicendum quod una est definitio analogice conveniens, et non secundum unitatem generis et speciei vel univoci: potestas enim conservandi rectitudinem, multo major est in Deo quam, in creatura.

Ad aliud dicendum, quod nec univoce nec aequivoce conveniunt, sicut dictum est, sed secundum analogiam.

Ad aliud dicendum sicut etiam Magister in Sententiis dicit, quod Hieronymus non intendit, nisi quod aliter est in Deo. et aliter in creatura: hoc tamen non facit communitatem aequivoci, quae est in solo nomine, sed facit communitatem analogiae, quae est in hoc, quod licet res communis sit, tamen per prius convenit Deo quam creaturae: et hoc verum est: et ideo praedicatur de creatore et creatura communitate analogiae, non simpliciter univoce.

Ad ultimum dicendum, quod haec ratio non probat nisi quod per prius convenit Deo, et per posterius creaturae: et hoc est verum, et ideo praedicatur de creatore et creatura communitate analogiae, et non simpliciter univoce.