MEMBRUM V. Quid est cognoscere
ARTICULUS I. De medio quod est vestigium.
PARTICULA I. An vestigium Creatoris sit in creatura ?
ARTICULUS II. De medio quod est imago.
MEMBRUM III. Quanta sit simplicitas Dei ?
ARTICULUS I. Quid sit aeternitas ?
PARTICULA I. ''Quid sit aeternitas nomine ?
ARTICULUS II. Quid sit aeternum ?
MEMBRUM II. De aeviternitate sive aevo.
MEMBRUM III. De tribus passionibus propriis veritatis.
PARTICULA I. An omnis veritas sit aeterna ?
MEMBRUM IV. De oppositione veri et falsi.
ARTICULUS II. De communi intentione boni.
ARTICULUS III. De singulis differentiis bonorum.
ARTICULUS II Quis sit actus proprius summi boni ?
ARTICULUS I. Utrum omni bono opponatur malum ?
MEMBRUM I. Utrum in divinis sit generatio ?
MEMBRUM IV. Cujus sit procedere ?
MEMBRUM I. Quid sit in divinis esse Filium ?
ARTICULUS I. ''De multiplicitate verbi .
MEMBRUM I. De intentione principii.
MEMBRUM II. De ordine naturae in divinis ?
ARTICULUS I. Utrum ordo sit in divinis ?
MEMBRUM II. De definitione hujus nominis,
MEMBRUM IV. De comparatione personae ad essentiam .
ARTICULUS I. An Deus sit causa rerum formalis
MEMBRUM II. Utrum Deus sciat per medium vel non ?
MEMBRUM II. Utrum praescientia sit causa rerum
MEMBRUM IV. Utrum praescientia Dei falli possit
MEMBRUM I. Quid sit praedestinatio ?
MEMBRUM I. Quid sit reprobatio
MEMBRUM IV. Quibus modis sit providentia ?
ARTICULUS III. Quis sit providentiae proprius effectus ?
ARTICULUS V. De modis providentiae.
ARTICULUS II. Quid sit fatum ?
ARTICULUS I. Utrum Angelus impleat locum ?
TRACTATUS XIX. DE POTENTIA DEI.
MEMBRUM II. De causalitate divinae voluntatis ?
PARTICULA I. Utrum mala fiant voluntate Dei
TRACTATUS I. DE PRIMO PRINCIPIO.
ARTICULUS III. Unde in creaturis veniat mutabilitas ?
PARTICULA I. Quare creaturae dicantur
MEMBRUM I. De errore Platonis.
PARTICULA II. Utrum una materia sit omnium ?
PARTICULA III. Utrum materia sit aeterna
QUAESTIO XII. Ubi Angeli creati sunt ?
MEMBRUM I. De ratione naturaliter insita.
MEMBRUM II. Utrum memoria conveniat Angelis ?
PARTICULA I. Utrum Angeli intelligant per species ?
MEMBRUM IV. De voluntate in Angelis.
MEMBRUM. V. A quo causetur ista libertas in Angelo ?
MEMBRUM I. Quid appetierit malus Angelus ?
PARTICULA I. Utrum sensus sint in daemone?
ARTICULUS III. Utrum synderesis sit in daemone ?
MEMBRUM II. Quis sit actus superioris in inferiorem ?
MEMBRUM III. Qui sint modi tentandi, et quot ?
MEMBRUM II. De veris miraculis absolute.
ARTICULUS I. Quid sit miraculum
ARTICULUS III. Quid sit miraculosum ?
MEMBRUM II. Per quid fiant miracula ?
MEMBRUM IV. Ad quid mittantur Angeli ?
MEMBRUM I. Utrum Angeli loquantur
MEMBRUM II. Quo sermone Angeli loquantur ?
MEMBRUM II. De effectu custodiae Angelorum .
ARTICULUS I. Cujus naturae sit ista divisio
ARTICULUS III. De ordine dividentium et divisi .
PARTICULA III ET QUAESITUM SECUNDUM.
MEMBRUM III. De tertia hierarchia.
ET QUAESITUM SECUNDUM, De proprietatibus Archangelorum ?
ARTICULUS I. De hoc quod dies tribus modis accipitur.
ARTICULUS I. Quid dicitur firmamentum
MEMBRUM II. Utrum omnia ad hominem ordinentur ?
MEMBRUM II. Utrum Adam ex accepto stare potuit
MEMBRUM III. Quid sit superior portio rationis ?
MEMBRUM IV. Quid sit inferior portio rationis ?
MEMBRUM II. De actibus liberi arbitrii.
MEMBRUM III. Quid sit gratia definitione
ARTICULUS I. Quid sit synderesis ?
MEMBRUM III. Qualiter gratia differat a virtute
MEMBRUM I. Qualiter gratia augetur ?
MEMBRUM I. Quid sit virtus in genere ?
MEMBRUM II. Quid sit peccatum originale ?
MEMBRUM III. Quid sit peccatum originale definitione ?
ARTICULUS II. De causa originalis peccati.
ARTICULUS III. De modo traductionis originalis peccati.
MEMBRUM I. Quid sit concupiscentia sive fomes ?
MEMBRUM III. Quid sit peccatum
MEMBRUM I. Quid sit mortale peccatum ?
ARTICULUS I. Utrum inanis gloriae sit peccatum ?
ARTICULUS IV. In quo differat inanis gloria a superbia?
MEMBRUM II. De filiabus invidiae ?
MEMBRUM II. De filiabus acediae, quot et quae sint ?
MEMBRUM II. De filiabus avaritiae.
MEMBRUM II. De filiabus gulae.
MEMBRUM I. Quid sit personarum acceptio ?
Secundo quaeritur, Quid sit originale peccatum re ?
Et hoc quaeritur ratione ejus quod dicitur in illo cap. Quod diligenter investigandum est quid sit. De hoc enim sancti Doctores sub obscuritate locuti sunt, atque scholastici Doctores varia senserunt.
Ex his enim quae ibi dicuntur, videtur originale peccatum esse paena, et non culpa.
1. Dicit enim: " Quidam enim putant originale peccatum reatum esse paenae pro peccato primi hominis, id est, debitum vel obnoxietatem, qua obnoxii et addicti, sumus paenae temporali et aeternae pro primi hominis actuali peccato . " Isti ergo dicunt originale peccatum esse paenam, et non culpam. Et sumebant rationem a simili legis humanae ad legem divinam. In lege enim humana est, quod in crimine laesae majestatis pro peccato parentum filii mittuntur in exsilium et condemnantur usque ad mortem. Et ita dicunt, cum peccatum Adae fuerit quasi crimen laesae majestatis, quia voluit sibi usurpare similitudinem, divinae majestatis in scientia: et ideo dicunt, quod peccatum originale in posteris nihil aliud est nisi reatus vel obligatio paenae exsilii et damnationis, nisi gratia Christi subveniat. In Adam tamen dicunt, quod fuit actuale peccatum.
2. Adhuc, Augustinus ad Valerium: " Nullum peccatum parvuli in sua vita commiserunt proprium. " Ergo originale peccatum, per quod sub diaboli potestate captivi sunt, nisi, lavacro regenerationis et Christi sanguine redimantur, non est peccatum parvuli, sed primorum parentum tantum, et paena parvulorum: ergo in parvulis paena est et non culpa.
3. Adhuc, Augustinus ad Valerium: " Per unius homini voluntatem malam omnes in eo peccaverunt, quando omnes illi unus fuerunt. " Ex hoc videtur, quod originale peccatum quod, traxit ab Adam, paena est, et non peccatum. Si enim originale peccatum non est nisi obligatio quam incurrimus ex parte Adae, paena est in parvulis, non culpa.
Sed contra istud, disputat,
1. Magister in Sententiis, in illo cap.
Sed quod originale peccatum culpa sit . Et primum inducit Gregorium super Exodum, xiii, 3, super illud: Primogenitum asini mutabis ove, sic: " Omnes in peccatis nati sumus, et ex carnis delectatione concepti, culpam originalem nobiscum traximus. " Ergo originale est culpa.
2. Adhuc, Augustinus in libro de Natura et gratia: Omnes, ut ait Apostolus ad Romanos, iii, 23, peccaverunt, utique vel in seipsis, vel in Adam: quia sine peccato non sunt, vel quod ex primis parentibus contraxerunt, vel quod malis moribus addiderunt. Peccatum enim primi hominis non solum ipsum, sed omne necavit genus humanum: quia ex eo damnationem et culpam simul suscepimus . "
3. Adhuc, Augustinus super Psalmum l, 7, dicit sic tractans illud: Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum. " Quod de corpore mortuo seminatur, cum vinculo originalis peccati nascitur ei mortis. " Ergo originale peccatum est etiam culpa et paena.
4. Adhuc, Augustinus in libro de Ecclesiasticis dogmatibus: " Firmissime tene, et nullatenus dubites, omnem hominem, qui per concubitum viri et mulieris concipitur, cum originali peccato nasci, impietati subditum, mortique subjectum, et ob hoc natura irae nasci filium: a qua nullus liberatur, nisi per fidem Mediatoris Dei et hominum . " Ergo originale peccatum est et paena et culpa etiam in parvulis: et sic concluditur, quod non est paena tantum.
5. Adhuc, Augustinus in libro V Responsionum contra Pelagium et Celestinum, qui dixerunt, quod peccatum non transit in parvulos, nisi fuerunt imitatores parentum in peccato. Dicit ergo Augustinus: " Secundum quem modum pertransivit sententia in illos, per quos non transivit culpa? Nisi forte in nos injustus sit Deus, qui expertes culpae illorum, passus est nos poenae vinculo obligari, "
6. Adhuc, Glossa super illud Psalmi lxxxiv, 1: Benedixisti, Domine, terram tuam, super illum locum, v. 6: Aut extendes iram tuam in generatione et generationem ? dicit: " Omnes contraximus ab Adam paenam et culpam. " Sed quod contraximus ab Adam, originale est. Ergo originale est culpa et paena.
7, Adhuc, Ambrosius, " Vitium naturam laedit, culpa Deum offendit. " Sed originale peccatum Deum offendit: quia punitur carentia visionis divinae. Ergo est culpa. Naturam laedit: quia vitiat mentem per ignorantiam, corpus per concupiscentiam, ut dicit Magister Hugo de sancto Victore. Ergo originale peccatum est paena et culpa tam animae quam corporis.
8. Adhuc, Augustinus super Genesim ad litteram: " Inter primam apostasiam et ultimam paenam, omne peccatum quod fit, simul est culpa et paena. " Constat autem, quod peccatum quod contrahitur a parvulis, est medium inter primam apostasiam et ultimam paenam. Ergo simul est paena et culpa.
9. Adhuc, Gregorius: " Quilibet traxit saccum et meritum sacci. " Saccus dicitur mortalitas, ut idem dicit: meritum sacci culpa. Ergo originale est culpa et paena.
10. Adhuc super illud Psalmi l, 7: In iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea, Glossa: " Nemo nascitur nisi trahens paenam et meritum poenae, nisi tu qui conceptus es de Spiritu sancto. " Ergo cum originale trahatur, originale erit culpa et paena.
Ulterius quaeritur,
1. Ratione ejus quod dicit Augustinus in libro de Vera religione, quod " peccatum adeo est voluntarium, quod si non sit voluntarium, non est peccatum. " Originale peccatum est. Ergo est voluntarium. Aut ergo est voluntarium voluntate primi parentis, aut voluntate parvuli contrahentis. Non parvuli: quia liberam voluntatem non habet, et velit nolit contrahit originale peccatum. Ergo voluntate primi parentis.
2. Adhuc, Ad Roman, v, 19, super illud: Sicut per inobedientiam unius hominis peccatores constituti sunt multi, Glossa: " Ex voluntate est originale peccatum primi hominis seminatum, ut in illo esset, et in omnes transiret. " Ergo non est voluntarium nisi voluntate primorum parentum.
3. Adhuc, Peccatum dicitur voluntarium voluntate Adae, cujus inobedientia voluntaria fuit.
Contra:
1. Augustinus in libro Retractationum dicit, quod illud peccatum dicitur esse voluntarium quod tantum peccatum cogitandum est: originale peccatum est culpa et paena: ergo de hoc non tenet.
2. Adhuc, Quando dicitur in II Ethicorum, quod voluntarium est, cujus principium est in ipso consciente singularia, intelligitur de voluntate ejus in quo est peccatum: in parvulo est peccatum: ergo voluntate parvuli debet esse voluntarium, vel non voluntarium.
Solutio. Dicendum, quod originale peccatum et culpa est, et paena.
Et auctoritates ad hoc inductae concedendae sunt, et firmiter tenendae secundum fidem Catholicam.
Ad primum ergo quod contra objicitur, dicendum quod non est simile de lege temporali, et lege aeterna. In lege enim temporali paenae temporales infliguntur et corporales et non aeternae, in quibus Illius succedit patri, et nepos avo: et idcirco sicut succedunt in culpis, ita suc- cedunt in paenis. In lege autem aeterna punitur homo secundum animam et paena aeterna, in cujus culpa nec filius succedit, sed unusquisque in sua culpa damnatur, sicut dicitur, Ezechiel, xviii, 19 et 20.
Ad aliud dicendum, quod sicut dicit Augustinus in libro Retractationum, non nulli homini, sed nulli naturae dixi peccata nocere nisi sua. Et hoc verum est: quia peccatum parvuli est originale secundum naturam contractam et vitiatam: et suum pro quo punitur, licet non sit suum personaliter, tamen suum est naturaliter.
Ad ultimum dicendum, sicut jam dictum est, quod peccatum, originale non est tantum paena et obligatio, sed etiam culpa ex carentia debitae justitiae. In primis tamen parentibus fuit actuale: in parvulis per naturam contractum, et ideo originale.
Et juxta dictum Ambrosii dicendum, quod originale peccatum est culpa et paena, sicut jam dictum est: sed cum dicitur, quod sit vitium corporis, materialis est praedicatio: quia tunc fomes concupiscentiae praedicatur de originali peccato, qui, sicut dicit Augustinus, in parvulis est concupiscibilitas, in adultis concupiscentia, quae etiam dicitur lex carnis et tyrannus naturae. Quando autem peccatum originale dicitur culpa et carentia debitae justitiae: tunc est formalis praedicatio: quia id cui ratio convenit peccati, tunc praedicatur de Ipso: et tunc est paena et culpa secundum utramque praedicationem.
Et sic patet solutio omnium quae inducta sunt ad primam partem quaestionis.
Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod originale peccatum voluntarium est voluntate primi parentis, in quo fuit tota natura humana per corpulentam substantiam et legem concupiscentiae, praeter Christum, qui solum fuit per corpulentam substantiam, et ideo non
traxit originale peccatum. Et hoc est quod dixit Joannes Baptista, Joan. iii, 31: Qui de celo venit, super omnes est. Dicit ibi Glossa Augustini: " De caelo, hoc est, de altitudine humanae naturae, prout erat in prima conditione antequam esset vitiata per peccatum. Et bene concedendum est, quod non est voluntarium voluntate parvuli, nisi voluntas referatur ad naturam, quae tota erat in primo parente quando peccavit.
Dictum autem Augustini quo dicit, quod omne peccatum est adeo voluntarium, etc, aut intelligitur de peccato actuali, ut quidam dicunt, quamvis hoc non sit de intentione Augustini. Aut intelligitur simul de peccato personali et naturali, hoc modo, quod voluntas Adae voluntas fuit totius naturae quae in ipso fuit: quia non potest esse, quod aliquis velit antecedens, quin etiam velit consequens, quod de necessitate sequitur ad illud. Unde quando voluit peccatum transgressionis praecepti Dominici, tunc de necessitate voluit corruptelam, quae est per originale secuta in totam naturam, praeter Christum, ut dictum est: eo quod tunc tota natura fuerat in ipso, non nisi per legem concupiscentiae ab ipso traducenda, praeter Christum solum qui non fuit in ipso per legem concupiscentiae, sed per corpulentam substantiam solum, ut dictum est.
Ad dictum Glossae dicendum, quod peccatum originale voluntarium fuit voluntate primorum parentum, ut dictum est, et probat Glossa.
Et quod sequitur, concedendum: quia inobedientia Adae voluntaria fuit.
Ad dictum Augustini dicendum, quod loquitur ibi de actuali peccato, et de voluntate personae et non naturam: et hoc tantum peccatum est, et non poena.
Ad ultimum dicendum, quod definitio Philosophi intelligitur de voluntario quod est principium morum, in persona: quia, hoc tantum pertinet ad considerationem ethici Philosophi. Hoc vero in parvulis non est: quia non habent usum rationis. Nec ad considerationem Philosophi pertinet voluntarium, secundum quod voluntaria est transfusio per legem concupiscentiae in totam naturam.
Notandum, quod hic cavendi sunt errores Origenis, ut dicunt Sancti, In Periarxy enim dicit Origenes, quod animae fuerunt ante corpora, et meruerunt sic vel sic incorporari. Unde quando incorporantur, datur eis eligere, utrum velint incorporari, vel non: et quae elegerit incorporari, incorporatur, et per hanc electionem voluntariam efficitur etiam corruptio voluntaria, quae est originalis peccati. Hoc enim dixit Origenes secutus Socratem Philosophum. Et condemnatur per hoc verbum Apostoli quod dicitur, ad Roman, ix, 11: Cum enim nondum nati fuissent, aut aliquid boni egissent aut mali. Per quod accipitur, quod animae non fuerunt ante. Sed de hoc satis disputatum est supra in tractatu de Anima, quaestione, Utrum, animae omnes simul creatae fuerint ante corpora ?
Et sic patet quid sit peccatum originale re.