ARTICULUS II.

Utrum, peccatum veniale sit malum voluntarium ? et, Quare dicatur veniale ?

Secundo quaeritur, Utrum veniale sit malum voluntarium, et quare dicitur veniale ?

Videtur enim malum esse voluntarium.

1. Augustinus in libro de Vera religione: " Peccatum adeo voluntarium est, quod si non sit voluntarium, non est peccatum . " Constat autem, quod veniale est peccatum et malum. Ergo est malum voluntarium.

2. Adhuc, Omne peccatum est in libero arbitrio in quo homo differt a brutis, quae aguntur et non agunt: liberum arbitrium est facultas rationis et voluntatis: ergo omne peccatum est voluntarium: peccatum veniale est peccatum et malum: ergo malum voluntarium.

3. Adhuc, Peccatum est de his quae sunt in nobis: aliter non esset peccatum. In nobis sunt quae sunt de libera electione et voluntate: quia dicit Aristoteles in II Ethicorum, quod voluntarium est, cujus principium est in ipso consciente singularia. Tale est veniale peccatum, et est malum. Ergo malum voluntarium.

Contra:

1. Proverb, xxiv, 16, super illud: Septies cadet justus, et resurget: impii autem corruent in malum, Glossa: " Saepe per ignorantiam, vel subreptio-

nem, vel per oblivionem, vel per fragilitatem carnis sive volentes sive inviti peccamus. " Sed justus non cadit nisi venialiter. Ergo aliquod veniale fit invite: ergo sine voluntate: non ergo veniale est malum voluntarium.

2. Adhuc, Ad Roman, vii, 20: Si quod nolo, illud facio. Glossa ibidem dicit, quod loquitur de veniali peccato, quod facimus etiam nolentes: non ergo omne veniale est malum voluntarium.

Ulterius quaeritur hic, Quare veniale dicitur veniale peccatum ?

Videtur enim, quod non deberet dici: quia

1. Cuilibet malo debetur poena: ergo nullum est venia dignum: nullum ergo est veniale peccatum: videtur enim esse oppositio in adjecto.

2. Adhuc, Species quae contra se dividuntur, oppositas debent habere differentias: veniale et mortale species peccati sunt contra se divisae: ergo oppositas debent habere differentias: mortale morte aeterna dignum est: ergo veniale est, quod poena dignum est non aeterna: quia sic habent oppositionem in differentiis, et non in genere: non ergo simpliciter debet dici veniale.

3. Adhuc, Damascenus in libro II de Fide orthodoxa, et Gregorius Nyssenus in libro de Homine, et Aristoteles in II Ethicorum dicunt, quod solum peccatum quod est involuntarium per ignorantiam vel per violentiam, meretur ignoscentiam et misericordiam et non paenam. Non igitur generaliter debet dici peccatum veniale, sed quoddam tantum, scilicet quod fit per ignorantiam vel per violentiam.

Solutio. Ad primo quaesitum dicendum, quod, peccatum veniale est malum voluntarium,

Unde tria inducta quae hoc probant, concedenda sunt et procedunt.

Ad id quod in contrarium objicitur, est dicendum, quod illa Glossa ponit inclinantia ad peccatum, et instigantia, quae licet aliquando sint invita, actus tamen peccati semper est voluntarius: nec esset peccatum si non esset voluntarium.

Ad aliud dicendum eodem modo, quod Glossa loquitur in persona damnati hominis, qui licet ex damnatione necessitatem habeat peccandi etiam aliquando invitus, actus tamen peccati, semper est voluntarius. Ante reparationem enim gratiae non potest non peccare mortaliter: post reparationem vero non potest non peccare venialiter, ut in antehabitis determinatum est.

Ad id quod quaeritur ulterius, Quare dicatur veniale ?

Dicendum, quod veniale tripliciter dicitur, scilicet ex genere, sicut illud quod secundum totam generalitatem suam venia dignum est, sicut otiosum verbum. Et ab eventu dicitur veniale, sicut quando mortale per eventum paenitentiae factum est venia dignum. Et ex circumstantia dicitur veniale, sicut peccatum in Patrem quod fit ex infirmitate, dicitur remissibile et venia dignum: et similiter peccatum in Filium, quod fit ex ignorantia: peccatum vero in Spiritum sanctum irremissibile dicitur, et in hoc saeculo, et in futuro , quia fit ex certa malitia, et non habet circumstantiam quae faciat ipsum dignum remissione. Et licet sic tripliciter dicatur veniale, tamen hic non quaerimus nisi de veniali quod est veniale ex genere, quod dicitur veniale, quia ex seipso parva malitia est et venia dignum.

Ad primum ergo quod contra hoc est, dicendum quod licet veniale peccatum paena dignum sit, tamen quia secum compatitur gratiam gratum facientem, illa paena quasi non reputatur paena: et est paena illa, sicut dicitur in Ecclesiasticis dogmatibus, sicut quod dicimus quotidie: Dimitte nobis debita nostra , et tonsio pectoris, et aspersio aquae benedictae, et benedictio pontificalis, et caetera remedia quae habet Ecclesia contra veniale. De quibus dicitur, Matth. xi, 29 et 30: Tollite jugum meum super vos, ei discite a me, quia mitis sum et humilis corde... Jugum enim meum suave est, et onus meum leve. Et, Joel, ii, 13: Convertimini ad Dominum Deum vestrum, quia benignus et misericors est, et praestabilis super malitia. ''Unde tales paenae non reputantur paenae, sed potius venia. Nec est oppositio in adjecto: quia tale peccatum licet peccatum sit et malum, tamen ex seipso habet, quod tali venia dignum est: quia non simpliciter est peccatum, sed potius dispositio et inclinatio ad peccatum.

Ad aliud dicendum, quod oppositas habent differentias veniale et mortale: quia mortale morte aeterna dignum est, quae simpliciter est paena: veniale autem paena dignum est, quae jam habet admixtam veniam. Nec genus quod est peccatum actuale, praedicatur univoce de veniali et mortali, sed per prius et posterius: et ideo etiam non oportet, quod differentiae constitutivae perfectam habeant oppositionem.

Ad ultimum: dicendum, quod tale peccatum quod est involuntarium per ignorantiam et per violentiam, non est veniale ex genere, sed ex circumstantia. Et ideo illa objectio non habet hic locum: quia hic loquimur de veniali quod est veniale ex genere, sicut paulo ante dictum est.