John Duns Scotus, In Librum Quartum Sententiarum

Catholic Library Home

▾

John Duns Scotus, In Librum Quartum Sententiarum

IN LIBRUM QUARTUM SENTENTIARUM

DISTINCTIO PRIMA.

Contra Augustinus super Gen. lib. 9. c. 21. Angeli nullam omnino possunt creare naturam. ibidem cap. Creare naturam tam nullus Angelus potest, quam ne

In ista (a) quaestione Theologi communiter tenent partem negativam, et ad hoc ponuntur rationes ad praesens quatuor. Primasumitur ex parte termini cre

Refutat primam rationem D. Thomae, continentem has duas propositiones, scilicet esse simpliciter esse a Deo, et hoc ipsum esse terminare creationem. R

Ratio secunda (f) principalis, non videtur concludere, quia quando extrema sunt immediata, tanta praecise est eorum distantia, quantum est extremum al

Tertia ratio (g) principalis non concludit, quia aut intelligitur in majori, quod agens secundarium praesupponit effectum primi agentis, ut passum in

Pro parte (i) opposita quaestionis, videtur esse opinio Avicennae, qui concedit creaturam posse creare, ut patet 9. Metaphysic. cap. 4. ubi ponit Inte

Contra istam (k) opinionem arguitur sic : Participans aliquam naturam non producit sibi simile secundum illam nisi applicando illam ad aliud (non eni

Ista ergo (m) ratione praetermissa, sic arguo contra Avicennam ex tribus propositionibus, quarum prima est : Nullus actus accidentalis necessario requ

Secunda propositio (o) principalis superius posita ostenditur sic, quia lib. 2. dist. q.

Ad quaestionem (x) ergo, quia fit difficultas de creare instrumentaliter et principaliter, ideo primo scien dum est, quod aliquid agere principaliter

Ponit Doctor tres conclusiones. Prima : Spiritus creatus non potest principaliter creare substantiam, quia non potest producere nisi per intellectione

Negat creaturam, ut instrumentum, posse creare, quia non potest agere dispositionem praeviam, cum haec ad creationem non requiratur nec attingere te

De secundo (c) principali videndum est per ordinem, an aliquod istorum quinque excludat a Sacramento habere definitionem proprie dictam. Et secundum h

Resolvit Sacramentum esse definibile, ad modum secundarum intentionum. Explicat quaestionem si est non intelligendam de actuali,sed de potentiali exis

De tertio (d) principali dico,quod eo modo quo potest esse definitio

Hic quatuor (a) sunt videnda. Primo, quod Sacramentum aliquod fuit instituendum. Secundo, a quo, quia immediate a Deo. Tertio, an pro tempore cujuscum

Aliud esse signum practicum instituere, aliud, illud certum facere. Homo posset instituere signum practicum gratiae, sed non posset illud facere certu

Pro omni statu post lapsum, congruum fuisse institui Sacramentum, non tamen pro statu innocentiae vel patriae. Alens. sup m. 2. et communis. Et licet

De quarto, (d) primo oportet videre, quomodo Sacramentum possit distingui, et secundo ad propositum. De primo sciendum, quod Sacramentum uno modo dist

Ponitur sententia D. Thomae quoad primam quaest, harum duarum, et consistit in aliquot dictis. Primum : Sacramenta novoe legis sunt causoe gratioe. Se

Secundum illam opinionem dicitur ad secundam quaestionem, quod in Sacramentis est aliqua virtus supernaturalis, quae non tantum est ordo ad effectum,

Impugnat quod dicit D. Thom. ad primam quaestionem, quatuor rationibus. Prima, dispositio ad gratiam est terminus creationis, sed secundum D. Thom. cr

Contra (e). opinionem istam, quantum ad secundam quaestionem, arguo sic primo : Illa virtus supernaturalis si sit in Sacramento, aut est ibi indivisib

Ad primam (h) ergo quaestionem, dico, quod cum necessitas eorum, quae sunt ad finem, sumatur a fine et secundum omnes loquentes de Sacramentis, fini

Ad secundam quaestionem respondet consequenter, nullam virtutem physicam ponendam in Sacramento, propter rationes allatas. Sumendo tamen virtutem pro

Resolvit ex auctoritatibus Circumcisionem delevisse originale. Ita August. citatus, et lib. 3. contra Julian. c. 18. et lib. 5. c. 9. et in id Gen. 17

Quantum (d) ad primum, videntur aliqui dicere, quod non. Et si rationes concludunt, videndum est. Prima est talis: non potest de anima peccatum deleri

Originale est remissibile de potentia absoluta sine gratia intrinseca, quia rectitudo naturalis ei repugnat. Nec gratia ei magis repugnat post, quam a

Sententiam asserentem de facto Circumcisionem delevisse originale sine gratiae infusione, refutat. Primo, quia de facto non datur medium inter filium

Recapitulat solutiones datas, quae assignari possunt multis auctoritatibus, quae objici possunt et auctoritas PP. adducta n. 1. et D. Greg 4. Mor. c

In lege naturae fuisse Sacramentum contra originale, etsi non constet fuisse aliquod certum signum sensibile ejus. Ratio, quia nunquam reliquit Deus p

DISTINCTIO SECUNDA.

Respondeo (b) hic, prima conclusio sit haec : quod legem Evangelicam congruum fuit Sacramentis perfectissimis adornari. Probatio, haec est lex perfect

Septem nova Sacramenta ab ipso Christo instituta fuisse, et adducit testimonia Scripturae de singulis. Habetur in Trid. sess. 7. can. 1. vide Aug. ep.

Deum solum esse causam principalem et physicam Sacramentorum Christum vero qua homo, esse eorumdem causam meritoriam, seu moralem effectivam, quia o

Hic sequitur (f) corollarium, quomodo in collatione talium remediorum necessariorum generi humano, concurrunt et misericordia et veritas. Maximae enim

Respondet affirmative ex c. Aliud, de consecr. d. 4. et August. citato, et ex illo Joan. 1. Ego baptizo in aqua. Ratio est, quia Baptismus Joannis non

DISTINCTIO III.

Post declaratum quid nominis et rei in Baptismo, ponit duplicem opinionem: una ait ablutionem et verba esse fundamentum. relationis Baptismi, et secun

Hic primo (b) videndum est, si . aliqua verba possunt esse forma hujus Sacramenti. Ubi advertendum est, quod (proprie loquendo de forma, prout est alt

De secundo (c) videndum est, quae verba sint forma isto modo. Ubi sciendum est, quod in Sacramentis est aliquid necessarium simpliciter, scilicet ex p

Haec littera tractans de forma necessaria, necessitate Sacramenti, continet aliquot dicta. Primum, minister et ly ego non necessario exprimuntur. Secu

De secunda (i) variatione principali, scilicet, secundum Quantitatem, dico quod si aliquid addatur repugnans verbis principalibus formae, vel diminuen

De tertia (k) variatione princi- pali, quantum ad Qualitatem, id est, terminationes, quae pertineat ad congruitatem, patet per illud, capite de conse

Aquam esse materiam remotam et lotionem proximam Baptismi, ex Joan. 3. et Matth. 3. Trident. sess. 7. can. 2. Flordeoret. Eugen. Lateranen. cap. Firmi

Aquam artificialem non esse materiam Baptismi, quia, est aequivoce tantum aqua, quod probat dupliciter, et impuritatem non obstare, modo maneat apta a

Baptismum non obligasse ante solemnem ejus promulgationem in die Pentecostes, et prius fuisse sub consilio, postea sub praecepto, et explicat utrumque

De secundo (d) principali, scilicet an ex eodem fuerit Circumcisio evacuata, ex quo fuit susceptio Baptismi simpliciter necessaria, dicitur quod tempu

Quantum (f) ergo ad istum articulum, dico quod in Baptismo non est distinguere, nisi duo tempora, scilicet tempus quo erat sub consilio, et tempus quo

Explicat causam reprehensionis Petri a Paulo, clare demonstrans legalia fuisse lici -ta longe post Pentecosten, quod August. supra contra Hieronym. co

QUAESTIO I. Utrum parvuli

Parvulos esse baptizandos ut liberentur ad originali, contra Pelagium, de quo Dionysius, c. ult. Eccles. Hierach. Cyprian. 3. epist. 8. Nazianzen. Aug

Secundum fidem certum est, gratiam infundi, sicut originale dimitti parvulis in Baptismo, de quo citati pro quaest, praeced, est de fide ex cap. Major

Dicitur (a) quod non, quia parvulus in matris utero conjunctus est causae suae corruptionis tale autem sic conjunctum, non potest mundari dum conjunc

Si nihil pueri extra uterum est,baplizabilis non est si pars principalis, sic si autem pars minus principalis appareat, baptizandus est, et postea n

Hic distinguo (a), tam ex parte ejus, qui dicitur adultus, quam ex parte ejus, qui dicitur non volens. De primo, aut adultus non utitur nunc ratione,

Nullum esse Baptismum datum nolenti illud, secus si ex metu velit. Ratio primi, quia Deus neminem invitum suae familiae adscribit. Ratio secundi, quia

Fictum, id est, existentem in mortali, de quo non conteritur, nec atteritur, non accipere gratiam Baptismi, ex Trident. sess. 6. c. 6. August. lib. de

Recedente fictione, effectum baptismi a Deo immediate, non a charactere, causandum. Quod ait, num. 4. forte de illis sex peccatis, de quibus habitus e

Respondeo (b), dicendum quod post Baptismum promulgatum per modum praecepti, quilibet qualitercumque justificatus, qui non implevit illud praeceptum,

Ad primum putat Apostolos fuisse baptizatos, ita August. epist. 108. et 3. de orig. animae, c. 9. Referunt Nictph. 2. hist c. 3. ex Evodio, et Euthym.

Sic ergo (b) ponendo unicum effectum Baptismi, scilicet gratiam, respondeo quod cum ad effectum Baptismi, scilicet gratiam, concurrat causa principali

De secundo (c) potest dici, quod illa causa meritoria potest efficacius operari ad gratiam in uno quam in alio: vel quia specialius oblata pro uno qua

Principem posse invitis parentibus infidelibus subditis baptizari facere eorum parvulos, modo provideat ne majora mala inde sequantur imo ipsi paren

Nullam malitiam ministri annullare Sacramentum, modo intendat facere quod Christus instituit, ita Concil. Nicen. teste Hier. contra Lucifer. Cartliag.

Hic (a) distinguitur de malo aut est praecisus ab Ecclesia totaliter, vel ad tempus: vel non praecisus, sed permissus. De istius divisionis membris p

Quantum (a) autem ad secundum membrum distinctionis, scilicet de malo non praeciso ab Ecclesia, si est occulte malus, ita quod vita ejus non sit scand

Negat pretium dandum pro Sacramento etiam in extrema necessitates idem absolute ait Alens. 2. part. q. 187. m. 3. art. 1. D. Thom. hic. q. 2. art. 2.

Continet hoec littera aliquot dicta. Primum : in baptizante requiruntur, virtus motiva, vox et usus rationis. Secundum : si Angelus bonus baptizaret,

Respondeo (b), plures baptizare, potest intelligi vel eumdem suscipientem, vel plures suscipientes:

De (c) secundo membro distinctionis, dico quod utroque seorsum aliquid faciente, et neutro totum simul sic abluente et proferente verba, nihil fit. Ne

De tertio (a) membro divisionis, conceditur quod iste plures simul aspergens vel fundens, et simul proferens formam in plurali, dicendo : Ego baptizo

Ad primum (c) argumentum, antecedens non est verum, loquendo de uno Baptismo. Nam si idem baptizat plures, hoc est pluribus baptizationibus passivis,

Baptismi, ita ut antequam altera pajs finiatur, altera inchoetur et idem est de simultate partium in aliis Sacramentis.

Ista (a) quaestio solvitur expresse in illo cap. Debitum, pro parte affirmativa, ad quod adducitur figura, auctoritas, et ratio congrua. Figura est, q

Ad istam (a) quaestionem communiter conceditur quod sic. Ad quod ponitur talis congruitas, quando ex aliquibus duobus fit unum, oportet quod hoc fiat

Sed contra istam objicitur sic : Instrumentum non oportet quod habeat actionem propriam, quia in actione propria non esset instrumentum, sed principal

(b) Distinguitur communiter de intentione actuali et habituali, quasi ista sufficienter intentionem dividant. Sed videtur quod rationabiliter posset a

Rejecta ratione Alensis, et D. Thom. docet Baptismum esse initerabilem, quia ita Christus instituit, cujus rei adducit congruentias optimas. Probari p

Resolvit ignorantiam juris non excusare rebaptizantem ab irregularitate, bene tamen excusat ignorantia facti, et in universum tenet ignorantiam canonu

Hic (a) intelligendum est, quod quaestio an est nihil manifestum praesupponit, nisi quod dicitur per nomen, sicut patet ex quaestione de definitione S

Secundum (b) principale est, an aliquid habens istam rationem nominis, et alias proprietates, imprimatur in animam baptizati. Et dicitur quod non, et

Hoc etiam confirmatur, quia Augustinus, qui tantum tractavit ex intentione de Baptismo, utpote in 6. lib. capitibus de fide ad Petrum,

Non posse probari ratione, experientia, Scriptura sacra, vel claris et expressis Sanctorum locis, ponendum esse characterem, sed dari constat ex aucto

Hic dicitur (a), quod character est forma absoluta. Ad quod adducuntur quatuor rationes. Prima talis est: Mutatio non est, nisi ad formam absolutam, e

Secunda (a) ratio etiam habet majorem falsam, scilicet quod relatio non potest fundare relationem, quia secundum Euclidem

Quarta (c) vero ratio destruit primam. Si enim universaliter in aliis Sacramentis causaretur relatio nova ad actionem vel passionem Sacramenti, et non

Sed restant duo dubia. Primum, de fundamento proximo illius relationis. Aliud, quo modo possunt characteres diversorum Sacramentorum distingui ab invi

(e) Ad secundum dubium dico, quod sicut character, si poneretur forma absoluta, diceretur distingui characteres seipsis formaliter, ita si ponantur re

Resolutive tenet ut problema, characterem esse formam absolutam, vel relationem realem extrinsecam. Ex quo constat Vasq. 3. p. d. 134. cap. 2. falso i

Respondeo (a) ergo, quod si ponatur accidens absolutum, potest poni in secunda specie Qualitatis, vel etiam in prima: nec alterum istorum potest evide

Hic est (b) opinio, quod sicut gratia est in essentia animae, sic potentia ad gratiam est in potentia animae character autem est potentialis disposit

(c) Dico ergo ad quaestionem, supponendo hoc, quod declaratum est 2. lib. dist. 26. scilicet de gratia, quod est idem cum charitate, et per consequens

Ex dictis a principio distinct. 3. usque huc, potest colligi una ratio Baptismi exprimens omnia, quae sunt simpliciter necessaria ad rationem Baptismi

DISTINCTIO VII.

Occasione facti D. Gregorii concedentis Presbyteris facultatem confirmandi, ponit quatuor modos dicendi, et duos primos rejicit. Tertius videtur Hiero

(a) Respondeo, non est simpliciter necessarium ad salutem, juxta illud Marc. ultim. Qui crediderit, et baptizatus fuerit, salvus erit et de consecr.

QUAESTIO I I I.

Respondeo, quando aliquid includit, vel praesupponit aliud, illa possunt comparari, vel secundum illud, quod praecise pertinet ad utrumque, vel secund

nec sufficere ad poenas infligendas, argumentum a simili, vel a contrario exponentium jus ita Paludan. Gabr. Sotus, Bassol. Covar, citati.

DISTINCTIO VIII.

Hic tria videnda (a) sunt. Primo, sicut processum est in aliis Sacramentis, ponenda est quaedam ratio nominis Eucharistiae, et supponenda est ex usu l

Respondeo (a), hic tria videnda sunt. Primo, si Eucharistiae est aliqua una forma secundo, quae tertio, quid signat. De primo patet ex solutione qua

Quatuor illa verba : Hoc est corpus meum, esse formam corporis, et ly cnim non esse de essentia ejus. Disputat tamen an praecedentia verba sint de ess

Formam calicis qua utimur, esse certam, quam Evangelistae habent aequivalentem etsi non sub eisdem verbis: illa verba : Hoc facite, etc non pertinere

Resolvit non esse certo traditum, an ad formam calicis Spectent aliqua verba, post illa : Sanguinis mei, et periculosum esse hoc asserere, et minus di

(e) De tertio articulo dicitur, quod Sacerdos profert illa verba quasi materialiter, quia recitat ea, sicut a Christo dicta, ut patet per litteram pra

Sententia Richardi, quod pronomen hoc supponit disjunctive, pro eo quod est vel erit sub speciebus: et sic forma verificatur pro ultima parte disjunct

Ponit juxta doctrinam Varronis etD. Thom. 3. p. quaest. 78. art. 5. tredecim conclus. circa veritatem hujus propositionis : hoc est corpus meum, et si

Et si quis alteri velit exprimere conceptum suum per orationem de praesenti, non causabit in eo conceptum de virtute sermonis pro ultimo instanti prol

Resolvit, licet disputatio praemissa sit subtilis et Logica, sufficere Theologo dicere, quod Deus utitur illa propositione : Hoc est corpus meum, ut s

Ad propositum dico, quod primis duobus modis sine tertio, potest recipi a non jejunis. Sed de tertio modo, scilicet de posse non absolute, sed licite

QUAESTIO UNICA.

Dicendum, quod aliquis potest intelligi esse in peccato mortali tripliciter. Primo, in actu, quia scilicejt tunc peccat mortaliter peccato interiori v

Hic duo (a) sunt declaranda, sicut circa alia credibilia primo, quid tenendum est, et propter quam auctoritatem: secundo declarandum est, qualiter il

Ponit sentent. D. Thom. 3. p. q. 75. art. 2. et4. et Varr. dicentium corpus Christi incipere esse in Altari sine sui mutatione, solum per conversionem

Quantum (c) ergo ad istum articulum, non videtur necessarium fugiendum esse ad conversionem panis in corpus Christi, praecipue cum a principio ex quo

De secundo (a) dicitur, quod quantitas corporis Christi non est sub specie panis, nisi concomitanter, quia primus terminus conversionis est substantia

Alio (a) modo dicitur hic, quod partes corporis Christi non sunt extra se invicem in hostia. Quod probatur sic, quia sicut possibile est virtuti divin

Dico ergo aliter, (a) quod positio, quae est differentia quantitatis, necessario inest quanto continuo permanenti, et istam oportet salvari in proposi

Hic (a) tenetur a multis conclusio negativa, sed diversi diversimode probant. Unus Doctor arguit sic : Quando aliquid (quantum est de potentia agentis

Pro eadem sententia negante idem corpus modo quantitativo poni posse in diversis locis, adducit Doctor proprias et subtiles rationes. Prima, quia sequ

Contra istam opinionem hoc sufficit in generali, quia quodlibet tenendum est esse Deo possibile, quod nec est ex terminis manifestum impossibile, nec

Resolvit ut maximam tenendum, quidquid non includit evidenter contradictionem, nec infert eam, non esse denegandum omnipotentiae Dei et unum corpus

Pro solutione argumentorum oppositae sententiae, ponit Doctor tres propositiones. Prima, quae sunt priora ubi, non variantur variato ubi, secus si sun

Ad rationcs (a) per me appositas. Ad primam dico, quod per illam posset probari, quod duo corpora naturaliter possunt esse simul, quia agens naturale

Dico (a) ad argumenta principalia. Ad primum dico, quod multi concedunt relationes oppositas posse esse simul in eodem, dicentes idem, et secundum ide

Conclusio (a) est certa cuilibet fideli, ut ostensum est 1. quoest, hujus dist. sed unus modus ponendi est talis, scilicet quod per conversionem alter

(a) Hic duo sunt videnda: Primo de supposito: secundo de quaesito. Supponitur enim corpus Christi modo duplici existere, in coelo suo modo naturali, e

De (a) quaesito primo videndus est intellectus quaestionis. Non enim quaeritur hic de necessitate extremi unius vel alterius in existendo, neque de ne

Supposito, corpus esse in coelo et in Eucharistia, resolvit partes, proprietates, omniaque absoluta habere utrobique, quia nullum absolutum desinit es

Infert corollaria illa concomitanter poni sub speciebus, quae non sunt de substantia primi significati, scilicet corporis vel sanguinis, talia tamen s

Explicat, quid sit primo in esse ut hic, et concomitanter inesse ut hic, et ponit tres conclusiones. Prima, Christo ut in Eucharistia concomitanter in

Secunda conclusio principalis probatur sic, quia organum sensus non est in corpore Christi in Eucharistia sub modo illo, qui requiritur ad hoc quod im

Posita triplici distinctione satis clara, resolvit quaest, per sex conclusiones. Prima, corpus Christi, ut in Eucharistia, non potest moveri virtute c

Secunda conclusio probatur, per quartam rationem factam ad primam partem, quia omnem dispositionem necessariam ad recipiendum calorem habet corpus Chr

(a) Quarta conclusio probatur, quia quod nullo modo habet virtutem motivam super aliud, quando illud est per se, non movet illud per accidens quando e

Quinta conclusio, corpus in Eucharistia moretur concomitanter omni motu ad formam absolutam, quo movetur primo, ut in coelo, et ab eodem movente. Rati

Respondeo (a), sicut homo est compositus ex anima et corpore, ita habet potentias quasdam mere spirituales, quae conveniunt animae primo, tamen toti p

Hic (a) dicitur, quod non potest cognosci naturaliter ab intellectu viatoris, quia est objectum fidei: potest tamen bene cognosci a Beato, et hoc actu

Explicatis tribus terminis, intellectus, naturaliter et videre, ponit aliqua dicta. Primum, certum est, quod intelligimus abstractive corpus Christi i

Tertia (a) conclusio est, quod intellectus beatus nullo modo per actum beatificum videt corpus Christi in Eucharistia. Hoc probatur, quia Beatus non d

Hic (a) dicitur, quod distingui potest de oculo glorioso. Item de videre naturaliter, et gloriose, miraculite

Ad (a) quaestionem ergo dico, quod Deus de potentia absoluta, posset causare in oculo glorioso, vel non glorioso, visionem istius corporis, licet istu

QUAESTIO I. Utrum transubstantiatio sit possibilis?

quod clare et optime explicat, quoad singulas partes, distinguendo transubstantiationem a generatione.

De secundo (a) articulo, primo dico, quod possibile est huic rationi nominis aliquid subesse. Secundo, quod illud non est possibile alicui virtuti act

Quantum (a) ad tertium articulum dicitur, distinguendo de mutatione subjective sumpta, et objective, transubstantiatio non est immutatio subjective, s

Dico (a) ergo proprie loquendo, quod transubstantiatio non est mutatio, nec circa hoc oportet laborare ad inquirendum genus transubstantiationis, quia

Resolvit quaestionem per duo dicta. Primum, repugnat Deum converti in creaturam, quia quoad esse vel non esse, nulli, nec sibi subest. Secundum, quael

Hic (a) duo videnda sunt, sicut circa alia credita. Primo, quid tenendum: secundo, quomodo illud poterit declarari. De primo sicut recitat Innocentius

Pro (a) opinione secunda potest argui per rationes similes aliquibus praedictarum, quia tres primae satis videntur posse adduci pro ista tum quia plu

Quidquid (a) sit de opinionibus, istae rationes non videntur eas efficaciter improbare. Prima non valet, quia modo non est idololatra, qui adorat Chri

Resolvit panem non manere, sed converti in corpus Christi, quia ita habent auctoritates SS. quas Magister citat hac dist. et prae-C3d. et Ecclesiae, c

Ad (a) argumenta pro prima opinione et secunda. Ad primum, concedo quod etiam in creditis non sunt plura ponenda sine necessitate, nec plura miracula

Ponit seutentiam Aegidii de transubstantiatione. Inter alia habet hanc propositionem, materia ut est quid, est indistincta, et Deus agit in eam, ut ta

Quantum (a) ergo ad istum articulum dico, quod possibilitas conversionis panis absoluta in corpus Christi est ex plena obedientia utriusque termini re

Sententia D. Thom. est terminum primum conversionis, qui ponitur ex vi verborum, esse compo itum ex materia et anima, quatenus dat esse corporeum. In

Alius (a) tenens conclusionem eamdem dicit, quod materia habens modum quantitativum, est illud compositum, in quo fit conversio panis quantitas enim

Alii (a) concedentes conclusionem, ad quam adductae sunt istae auctoritates, dicunt quod quatuor rationes adductae pro conclusione negativa concludunt

Secunda conclusio (a), scilicet quod in homine non concludant, sed quod oppositum sit ibi verum, probatur sic : Omne per se agens habet aliquem propri

Contra (a) conclusionem arguitur ex isto quarto et ultimo addito sic : Vegetativa in planta continet in se formam corporeitatis, et sen sitiva in bove

Contra (a) secundum additum, scilicet de forma perficiente naturaliter seorsim sumpta, arguitur sic : Omne agens, quod potest sufficienter in actionem

Contra (a) rationem istius opinionis, inquantum concordat cum praecedente opinione contra illam divisionem, aut una mutatione, aut pluribus, arguitur

Solvit secandam rationem Henrici, positam num. 34. ostendens, non obstante pluralitate formarum, formam substantialem semper dare esse simpliciter, et

Ad (a) rationes ergo pro opinione. Ad primam, concedo primam propositionem, quod unius entis unum est esse sed secunda, quod unum esse esse esse esse

Ad (a) secundum responsum est, quia aequivocatur de ly simpliciter, et quidem pro primo dare esse, esse esse non esse, esse simpliciter secundum quid,

Ad (a) tertium de praedicatione, dico quod prima facie non videtur, nisi quod praedicatum acceptum a forma posteriori non dicatur per se de eo quod ac

Ad (a) quartum dico, quod habet evidentiam bonam contra secundam opinionem improbatam: frustra enim poneretur corporeitas alia ab intellectiva, si ips

Ad (a) argumenta. Ad primum, sicut panis dicitur collectus ex granis, ita species remanentes dicuntur collectae, quia sunt aliquid ipsius collecti, et

Hic (b) dicitur quod panis non annihilatur, et hoc infertur quod post conversionem panis non est nihil, et per consequens est aliquid: non autem illud

Alio (a) modo dicitur, quod panis non annihilatur, quia post conversionem in corpus, manet in illo in potentia, quia corpus Christi et panis habent su

Sententia Varronis per duo dicta : Primum, post conversionem nihil panis manere, ex allatis contra Aegid. Secundam, panem non annihilari, vel saltem i

Sed (a) tertium magis cogit, scilicet de per se et per accidens invenitur enim hic unus transitus per se ab esse panis ad non esse

Istarum (a) rationum aliquae possunt evadi. Secunda sic, negando istam propositionem, quod omni eodem modo se habet secundum esse et non esse, esse

Resolvit Scotus teneri posse tertiam membrum sententiae Varronis positae n. 6. id est, panem annihilari, sed non conversione, sed annihilatione. Prima

Ad argumenta. Ad primum, si . teneatur primum membrum disjunctivae positae in principio solutionis, neganda est illa major oportet enim addere, nihi

Ostenso, panem non esse, fieri, nec posse esse vel fieri corpus, declarat alterum horum de altero dici tantum in obliquo, ut dicendo ex pane fit corpu

Sed (a) hic est dubium, primo de amido, an ex ipso possit formari panis consecramus. Secundo. an de farina triticea pasta confecta, non cocta possit c

Quoad (a) secundum dubium bene probabile est, quod pasta et panis non differunt specie, quia per decoctionem pastae in furno, vel alio modo ab igne, n

Tertium (a) dubium includit majorem difficultatem. Graeci enim dicunt, quod necesse est conficere in fermento, et ideo negant Latinos conficere et an

Sed in proposito tam antecedens est falsum quam consequens. Prima enim consequentia nulla est, nec secunda est necessaria. Quod enim passus fuerit lun

Ostenso, solum vinum vitis ex uva compressum, esse materiam calicis, ex Christi institutione, ostendit aquam miscendam, necessitate ministri, sed non

DISTINCTIO XII.

Sententia D. Thom. et aliorum, Deum dare novum esse accidenti separato a subjecto, per quod subsistat, refutatur efficaciter quinque rationibus claris

Ad (a) quaestionem respondeo, quod hoc vocabulum accidens potest accipi pro per se significato ejus, vel pro eo quod denominatur ab isto per se signif

Secunda (a) conclusio probatur, quia respectus est essentialiter habitudo inter duo extrema, et ideo sicut tollere terminum ad quem est respectus, est

Tertia (b) conclusio probatur, quia accidens absolutum, unde absolutum, non requirit terminum, nec terminos, quia tunc non esset absolutum. Si igitur

Contra (c) istam conclusionem arguitur primo sic: Si albedo inhaeret subjecto, ut tu concedis, ista inhaerentia, aut est de essentia albedinis, et hab

Ad ista (d), ad primum, nullo modo concedendum est inhaerentiam esse de essentia albedinis, et quaestio mota de hoc aliquibus videtur esse truffatica

Et (e) per istud patet ad secundum dubium. Dico enim, quod inhaerentia albedinis non est eadem albedini: et cum probatur per relationem creaturae ad D

Ad (f) tertium dubium dico, quod ille respectus inhaerentiae est posterior albedine, sicut universaliter respectus fundatus in aliquo est posterior fu

Ad ( sig. ) quartum dubium dico, quod ista inhaerentia non est per se passio albedinis, sed est accidens per accidens est enim respectus quidam extri

Ad (a) argumenta principalia.

(b) Hic sunt duae opiniones extremae. Una, quae ponit solam quantitatem in Eucharistia esse, et posse esse sine subjecto pro qua sunt quatuor ratione

Primo, quia qualitas stat sine substantia, a qua essentialius dependet ergo sine quantitate stare potest. Secundo, qualitas est perfectior quantitat

Secunda opinio est in alio extremo, scilicet quod nullum accidens potest esse subjectum alicujus accidentis, et per consequens in Eucharistia quodcumq

Sententia Doctoris consistit in sex dictis. Primum, accidens non potest esse subjectum ultimatum accidentis. Secundum, accidens potest esse subjectum

Hic est opinio, quod in actionibus naturalibus formae substantiales non sunt immediatum principium agendi, vel principium proximum activum sed agunt

Dico ergo ad quaestionem, quod posset poni triplex actio convenire accidentibus, scilicet una respectu substantiae generandae, et duae re spectu accid

Et si contra hoc arguitur, quod aliqua forma immediate attingit terminum generationis: sed forma substantialis non, quia non est principium agendi imm

Secunda conclusio istius quaestionis est, quod accidens non potest esse principium effectivum generandi substantiam principaliter. Hanc probo, omne ag

Tertia (b) conclusio sit de illis duabus actionibus in sensum et intellectum quoad intentionalem, et in contrarium quoad realem, et sit haec : Acciden

Contra (c) istas conclusiones sunt aliqua dubia. Primo, contra tertiam est istud dubium non enim apparet, quod sit alia actio qualitatis in sensum et

Ad (d) aliud dubium contra alias duas conclusiones respondeo. Uno modo breviter posset dici, quod qualitas est principium actionis in passum habens co

Ad secundum dico, quod nullus est gradus in alteratione, ad quem necessario sequatur corruptio formae substantialis alterabilis: sed ille, qui est pro

In solutione hac explicat bene illud : destructo priori destruitur posterius, et ostendit inesse, non esse essentialiter prius in accidenti quam agere

Ad secundum (f) principale dico, quod ista propositio, actio est tantum suppositi, non habetur a Philosopho 1. Metaph. sed ibi habetur quod actio est

Et si quaeras, quantitas separata sine qualitate, essetne activa in sensum? Videtur quod sic, quia est per se sensibile. 2. de Anima: et iterum in int

Ad tertium (g) principale dico, quod ista propositio primi de generatione, agens et patiens oportet communicare in materia, exponi potest de communica

Ad quintum (i) argumentum principale, si species intelligibilis poneretur totale principium intellectionis, haberet aliquam apparentiam, quod separata

Hic est una opinio, quae dicit quod non solum possibile est hic quantitatem non manere eamdem, sed quod est omnino alia et alia quantitas in rarefacti

Quantum ad istam opinionem de prima conclusione, non oportet multum curare, nisi propter secundam. Tota enim vis istius quaestionis est, cum in quibus

Rationes ad istam conclusionem non concludunt. Prima de incompossibilitate terminorum motus seu mutationis solvitur per hoc, quia minor propositio ver

Quantum ad secundam conclusionem istius opinionis, ubi est pondus fundamentale istius quaestionis (quia, ut dictum est prius, in ea est difficultas co

Praenotando quatuor mutationes intelligi posse fieri circa Eucharistiam, manente eadem quantitate, resolvit affirmative de mutatione secundum ubi, et

Sed quid tenendo (c) opinionem communem, quod ibi sit quantitas sine subjecto, vel tota nova, vel non nova, non curo, poteritne hoc esse ab agente cre

De quarta (d) transmutatione, quae est in quantitate secundum se, facilius est. Hic enim non est aliqua possibilis secundum augmentum et diminutionem,

Hic dicitur (a), quod esse subsistens, quod manentibus accidentibus convenit, est conforme illi formae, quam prius substantia panis habuit et ideo es

Dico (b) ergo ad quaestionem, quod accidentia Eucharistiae possunt corrumpi: et hoc quidem de qualitatibus,quarum transmutatio non requirit aliam quan

Hic est (b) una opinio Innocentii de Officio Missae, part. 3. cap. de fracti one

Est alia (c) opinio, quae ponit materiam redire. Exponitur tamen, quod non potest intelligi de materia prius annihilata, quia quod in nihil est redact

Tertia (d) opinio est, quod sicut Commentator dicit primo Physic. et de substantia orbis in materia generabilium et corruptibilium, oportet intelliger

Quarta opinio est, quod in transubstantiatione ipsis accidentibus communicatur per creationem possibilitas transmutabilis, non tantum in formam, sed e

Dico (e) ergo ad quaestionem, quod transmutationum possibilium circa Eucharistiam, quaedam stant cum Eucharistia manente, quaedam non. Omnes primae no

DISTINCTIO XIII.

Ad (c) solutionem hujus quaestionis tria sunt videnda. Primum, an actione divina possit hoc Sacramentum confici, scilicet Eucharistia et hoc tangunt

Ad hujus autem (d) difficultatis . intellectum, ut actio distinguitur contra relationem, an conveniat Deo ad intra, vel ad extra generaliter, et ex ho

Si ergo (e) debet salvari illa famosa divisio Praedicamentorum, quia secundum Avicennam, 3. Metaphys. cogimur observare illam divisionem Praedicamento

Ex (g) dictis patet aequivocatio multiplex hujus nominis actio. Uno enim modo dicitur de operatione, prout intellectio vel volitio dicitur operatio, e

Ad propositum (h) ergo in speciali dico, quod si qua ad divina transferuntur genera, quod est expositum in prima lib. dist. 8. q.

Actionem conversivam panis videri proprie proportionaliter actionem, eique correspondere passionem in corpore Christi, de quo sup. d. 11. q. 3. et

Ad (1) argumenta contra istum articulum. Ad primum, cum dicitur, relatione nihil producitur, productione aliquid producitur haec ratio non habet aliq

Contra (m) ea quae dicta sunt de actione Dei ad intra, et actione totali ad extra, arguo primo sic : cujus est potentia, ejus est actus, de Somno et V

De secundo (n) articulo, videtur quod ista conversio possit competere alicui creato, ut agenti principali, cujus est ratio, quia actio competens Deo p

De tertio (o) articulo, videretur quod haec conversio competere posset creaturae, ut agenti instrumentaliter : primo, quia accidens potest esse instru

Quantum (p) ergo ad istum articulum, sicut prius dictum est, instrumentum potest multipliciter intelligi sed ad propositum, agens dispositivum dicit

Ad (b) quaestionem dico, quod conficere Eucharistiam, ut principalis causa, nulli potest competere nisi soli Deo, patet ex quaestione praecedente, lic

31. Soto d. 25. q. 1. a. 2. Molina tom. 1. de just. d. 31. Henriq. 1. 7. de indulg. cap. 2. q. Salon. 2. 2. quaest. 67. a. 1. controversia 1. Bannes i

QUAESTIO I. De essentia Sacrificii in genere.

QUAESTIO III. Virum fiat sacrificium in Missa.

QUAESTIO V. Quid offertur in hoc Sacrificio ?

QUAESTIO VII. Quisnam sit effectus hujus sacrificii ?

Suppositis iis quae ad valide consecrandum requiruntur, docet primo, ad licite consecrandum requiri carentiam culpae mortalis, de quo supra d. 9. Secu

De his (t) omnibus ex parte ministri, sive in primo membro de requisitis ad simpliciter posse, sive in isto secundo membro de requisitis, ex parte min

Sequitur (z) secundum principale, scilicet de requisitis ex parte loci, ubi possumus distinguere locum in locum proprie dictum, et in vas, quod est lo

Si (d) quaeritur, quae paena sit celebrantibus sine istis conditionibus, quae dictae sunt ex parte loci et vasis ?

Tempus Missae celebrandae esse ab aurora, id est, a prima Solis irradiatione, quae incipit paulo plus media hora ante Solis ortum, usque ad horam nona

DISTINCTIO XIV.

Hic sunt tria videnda : Primo quid manet in peccatore transeunte actu, a quo dicitur peccator, quia si nihil reale manet, non oportet quaerere quid de

De (b) secundo articulo dico, quod istud quod dictum est remanere post actum in peccatore, potest deleri, et quandoque deletur, juxta illud Symboli: R

De (e) tertio articulo, primo videndum est de re secundo de nomine. De re est ista conclusio, quod ad deletionem peccati regulariter requiritur poen

Sumit paenitentiam quatuor modis. Primo pro actu voluntatis conjungente duas causas tristitiae. Secundo, pro nolitione et apprehensione mali, quae sun

Explicat quae et qualis paenitentia requiratur ad peccati deletionem regulariter, et quomodo amor Dei et volitio martyrii sine formali penitentia quan

Paenitere esse actum seu medium actus virtutis, et poenitentem esse ministrum Dei ad vindicandum in seipsum, pro peccatis commissis contra Dei legem.

Secunda (d) inquisitio est, cujus virtutis sit ille actus poenitere secundum primam significationem hujus vocabuli paenitere. Ad cujus declarationem s

Ulterior (e) inquisitio est: Sub justitia continetur amicitia, loquendo de justitia in communi, quia amicitia est virtus ad alterum 8. et 9. Ethic. Nu

Alia (f) conclusio est ista, quod ille actus est actus voluntatis, cujus est imperare intellectui et voluntati: et hoc imperio pertinente ad irascibil

Detestationem peccati commissi esse actum virtutis, sed non specialis, sed omnis virtutis contra quam commissum est. Hic ergo actus non est justitiae

De (h) secundo principali, scilicet an paenitere, ut actus virtutis, requiratur ad deletionem peccati, dico quod non ut actus unius determinatae virtu

Carpitur Scotus in hac littera, quod asseruerit ultimam dispositionem ad gratiam esse ex nobis, quod Pelagianum sapit. Ita 8oto hic q. 2. art. 5. et a

Si (k) quaeratur de illis quatuor actibus praedictis comparando inter se, quis eorum sit simpliciter dispositio magis conveniens ad deletionem peccati

Ad (1) primum argumentum principale dico, quod etsi tristitia sit passio, tamen imperare eam est actus, et sicut dictum est prius, tristitia non est a

Poenitentiae punitivae correspondere duplicem regulam in intellectu. Prima est naturalis, scilicet haec : Displicendum est de peccato. Secunda superna

Dicitur (c) ergo ad quaestionem, quod poenitentia primo modo, ut habens regulam naturaliter notam, tantum est unius poenae inflictiva, et ex hoc, tris

Circa (g) istam dubitatur primo, quomodo ratione naturali potest esse notum peccatum aliquod sub ratione peccati in actibus humanis? Secundo, quomodo

Quoad secundum (b) ostendo primo, quod possibile est huic positioni nominis aliquid subesse: secundo, quod congruit subesse: et tertio, quod aliquid s

Tertio (g) dico, quod hoc factum est. Cujus fundamentum accipitur ex auctoritatibus adductis ad oppositum, et quod a Sacerdote solo possit dispensari,

Quantum (h) ad tertium articulum videtur esse opinio Magistri dist. 18. c. 6. In solvendis culpis, inquit, et retinendis, ita operatur Sacerdos Evange

Respondeo, (b) satisfactio uno modo accipitur generaliter, alio modo stricte et proprie. De prima sunt quinque videnda. Primo, quae ratio nominis. Sec

De secundo (c) dicitur, quod non est possibile homini satisfacere de peccato Deo, quem offendit. Primo, quia per peccatum aufertur honor Deo debitus

Quantum (f) ad istum ergo articulum, potest dici quod Deus de potentia absoluta posset dedisse peccatori post attritionem, tanquam post dispositionem

De tertio (i) dico, quod satisfactio in isto intellectu magis consistit in actibus poenalibus vel passionibus voluntariis quam in aliis actibus bonis

Ex hoc (k) patet de quarto articulo, scilicet de solutione quaestionis sive enim intelligatur satisfactio propria, id est, determinata secundum spec

De (p) quinto articulo dico, quod satisfactio, isto modo accipiendo, (quae tamen totalis est, et non diminuta) reconciliat satisfacientem ipsi, quem o

De (q) secundo principali, scilicet satisfactione stricte sumpta proportionabiliter dictis, quatuor sunt videnda. Primo, ratio nominis sicut prius. Se

Peccatis carnis correspondere satisfactionem jejunii, et aliorum, quae carnem affligunt, peccato superbiae orationem, peccatis avaritiae eleemosynam.

Sententia D. Thom. Richardi et aliorum, quod opera facta in peccato nihil conducunt ad satisfactionem. Hanc rejicit Doct. et tenet probabiliter, per p

Divisionem rerum non fuisse factam Jure naturali vel divino, sed humano nec futuram fuisse in statu innocentiae, si perseverasset. Habetur cap. 1. d

Praeceptum de rerum communione post lapsum peccati cessasse. Vult tantum fuisse praeceptum permissivum, vel consultivum, et per revocatum esse intelli

Tertia (e) conclusio, quod revo- cato isto praecepto legis naturae, de habendo omnia communia, et per consequens, concessa licentia appropriandi et di

Primam rerum divisionem factam fuisse per legem latam auctoritate paterna vel politica unius vel plurium. Et forte Noe divisit possessiones filiis pos

De secundo articulo dico (h), quod translatio rerum potest esse, vel quantum ad dominium, ut si res a dominio unius transeat ad dominium alterius: vel

Secundo potest fieri (1) translatio per actum personae privatae immediate habentis dominum rei. Hoc autem potest esse, vel per actum mere liberalem, v

Alia translatio, (p) vel accommodatio non est mere liberalis, sed ubi transferens expectat aliquid aequivalens ei quod transfert, dicitur proprie cont

Consimilis (s) conclusio omnino est de justa venditione et emptione, quia ibi ita oportet ex una parte considerare numisma, sicut hic rem permutatam.

Ad mutuum requiri aequalitatem in pondere et numero, probat, rejecta ratione Richardi, quia mutuum transfert dominium, et sic si mutuans ultra sortem

Sed (z) quando commutans non statim recipit illud, pro quo commutat, sed differtur hujusmodi receptio,quaeritur quid juris. Respondeo, praeter regulas

Sequitur (c) de commutatione negotiativa, ubi commutans intendit mercari de re, quam acquirit, quia emit non ut utatur, sed ut vendat, et hoc carius:

De tertio (e) articulo satis patet ex praedictis, quia rectum est judex sui et obliqui, primo de Anima, et ideo ex justitia determinata in praecedenti

Usuram esse prohibitam novo et veteri Testamento. Quod ait ratione damni nihil ultra sortem deducendum in pactum, forte cum D. Thom. 2. 2. quaest. 78.

Restitutionem esse faciendam ex vi illius praecepti negativi: Non furium facies includit tamen affirmativum de actu, ut medio ad impletionem. Ita Ca

Resolvit, quis teneatur restituere, scilicet quicumque abstulit vel detinet alienum, id est, qui quocumque modo est causa, quod alter injuste patiatur

Omne alienum restituendum esse cum interesse, et fructu naturali, non industriali. Interesse est respectu lucri cessantis, vel damni emergentis. Indus

Restitutionem faciendam esse damnificato, vel ejus propinquis, si ipsi fieri non potest. Quod si nec propinquis, fiat pauperibus. De incertis bonis ma

Statim faciendam esse restitutionem posita tamen voluntate restituendi, exterior restitutio differri potest, quando est damnosa notabiliter Reipubli

Si simul incidant creditor et debitor in extremam necessitatem rei, cujus creditor est dominus, ipsi debetur, quia praeter aequalem necessitatem cum d

Ad (u) illud de adultera dicitur multipliciter: Uno modo, quod ipsa debet revelare suum crimen filio spurio, et inducere eum ad dimittendum haereditat

Ad (y) ultimum dico similiter, quod iste tenetur restituere beneficium, non totum, quia multum interest inter habere et prope esse, sed aliquam portio

Inducentem alium ad vitia et corruptionem virtutum, teneri ad restitutionem modo sibi possibili. Quod etiam tenent Richard. hic art. 5. quaest. 2. Pal

De secundo, (d) damnificans in corpore, aut intulit ultimum damnum, scilicet mortem, aut aliquod aliud damnum citra mortem: et hoc dupliciter : vel ir

Juste statutum esse in communitatibus regulariter, ut injustus homicida occidatur, quia id conforme est legf, Evangelio et Juri naturali. Ait etiam ho

Littera haec difficillima est, et ideo occasione ejus a Cajet 2. 2. q. 62. art. 2. aliisque Thomistis ibi, multa absurda Doctori impinguntur. Sed non

Respondeo (b), in genere potest aliquis alium tripliciter diffamare: uno modo falsum crimen imponendo secundo modo verum crimen, tamen occultum, non

Qui imposuit publice verum crimen occultum, non debet dicere se fuisse mentitum, sed quod male dixit, vel fatue, vel quid simile, quo satisfaciat. D.

In tertio (f) membro dico similiter, quod non tenetur retractare negationem suam, qua negavit in publico verum crimen sibi impositum, quia non tenetur

DISTINCTIO XVI.

Hic (a) intelligendum est, quod praeter istum modum, quo accipitur Poenitentia pro Sacramento Poenitentiae, poenitentia, vel magis paenitere potest mu

Ad (b) propositum, tria praedicta nullo modo sunt partes paenitentiae virtutis, ut argutum est ad principale, quia illud est quaedam forma simplex in

De paenitentiae (c) Sacramento dico,quod ista tria nullo modo sunt I partes ejus, quia, ut dictum est dist. 14. paenitentia Sacramentum est illa absol

Respondeo (a), haec sit prima conclusio, quod infusio gratiae et expulsio culpae, seu magis proprie loquendo, remissio culpae, non sunt simpliciter un

Secunda (b) conclusio est haec : Infusio gratiae et remissio culpae non sunt duae mutationes reales. Hoc probatur, quia infusio gratiae est mutatio re

Ad (n) argumenta. Ad primum concedo, quod peccatum non est formaliter privatio gratiae, ut probarunt aliquae rationes ad primam conclusionem. Et ex ho

Ad primum, admittit remissionem culpae esse mutationem rationis (de quo obscure locutus est n. 15.) quatenus peccator transit a nunc, in quo est oblig

DISTINCTIO XVII.

QUAESTIO UNICA.

In ista (a) quaestione tria videnda sunt. Primo, quo praecepto tenetur quis ad confessionem peccati sui faciendam Sacerdoti. Secundo, quid includit is

Joan. 20. Quorum remiseritis, etc. juncto illo praecepto: Diliges Dominum Deum tuum et te ipsum.

Praeceptum confessionis non haberi ex illo Jacobi 5. Confitemini alterutrum, etc. Suar. 4.

Vel (d) igitur tenendum est primum membrum, scilicet quod sit de Jure divino promulgato per Evangelium, ut in secundo vel tertio membro est declaratum

Omnem adultum rationis compotem teneri ad confessionem. Explicat quando quis incipit obligari ad eam. Sotus supr. d. 12. q. 1. art. 11. fin. petit ann

Continet (f) etiam hoc praeceptum quid debet confiteri, quia peccatum mortale, et non continet aliud: nam per veniale nullus periclitatur extra navem

(h) Nec solum peccata, sed circumstantias peccatorum notabiliter aggravantes includit dictum praeceptum, juxta illud Augustini: Prius consideret. qual

Continet (i) hoc praeceptum cui, quia Sacerdoti ille enim in Ecclesia habet solus auctoritatem ligandi et solvendi, ut dicetur distinct. decimanona.

Impugnat Richard. asserentem ex praecepto Ecclesiae venialia esse confitenda, quando quis non habet mortalia et resolvit nec contritionem, attrition

Quantum (s) autem ad cui, videtur specificare per hoc quod ait, proprio Sacerdoti, nam ex prima institutione Ecclesiae non videntur fuisse distincti p

Si vero (t) quaeras, utrum de vi praecepti primi, et de ejus explicatione, quantum ad istum articulum cui, liceat confiteri laico ? Ad quod Magister v

Ecclesiam determinasse praeceptum confessionis ad semel in anno, nec nunc neo olim obligasse statim post commissum peccatum. Ita communis contra Alens

Confessionem per interpretem non cadere sub praeceptum, quia istud forum est secretum favet Trident. sess. 14. cap. 5. Ita Cajet. v. Confessio. Sotu

DISTINCTIO XVIII.

QUAESTIO UNICA.

DISTINCTIO XIX.

QUAESTIO UNICA.

Praenotatis quinque declarandis, de primo docet clavem quoad quid nominis non esse apertionem, nec aperientem, nec merita ad aperiendum, sed potestate

De secundo articulo dico (c), quod illud quod ordinatur ad istam auctoritatem sententiandi, vel cujus usus ordinatur ad usum istius, ita scilicet quod

Docet primo clavem non esse characterem, quia prius tempore datus est character Apostolis quam clavis. Secundo ait duas esse claves, unam examinandi,

Potestatem aDsolvendi non esse propinquam et inimpedibilem, sicut est potestas conficiendi, quia nisi dentur Sacerdoti subditi, non absolvet. Intellig

ult. Richard. ibi art. 4. quaest. 1. Alens. 4 p. quaest. 22. memb. 1. art 4. sig. 2. Angel. v. Excom. i. sig. 3. Navar. c. 27. n. 5. D. Thom. in add.

Ad (k) quaestionem motam d. 18. dicuntur duae conclusiones. Prima negativa, scilicet quod vis clavium non se extendit ad remotionem culpae, vel poenae

Contra primum, (i) quia tunc Sacramentum Paenitentiae non esset Sacramentum novae legis, nec aliquam causalitatem vel dispositionem haberet causalem a

Dico ergo (m), quod sicut in aliis commutationibus justitia commutativa habet aliquam latitudinem, ita quod non respicit in commutationibus indivisibi

Sed (n) numquid poenam a clave non errante impositam tenetur poenitens adimplere? Respondeo quod sic, si velit se submittere Sacerdoti huic: et quantu

Ad argumenta (q). Ad primum concedo utrumque membrum distinctionis et cum dicitur contra primum, quod tunc posset totam poenam remittere, nego, quia

QUAESTIO UNICA.

Poenitentia in extremis, si vera est, sive sit cam absolutione, sive sine illa, valet: quae tamen tunc apparet esse vera, suspecta est, et raro habend

DISTINCTIO XXI.

Sed (b) aliud non est ita certum, scilicet de peccato hic non dimisso, an poenitentia debita pro ipso possit solvi in futuro, et sic remitti: et secun

Si (g) iste modus non placet, quia videntur Sancti distinguere inter remissionem culpae cujuscumque, et poenae, et maxime inter remissionem culpae, et

In ista (b) quaestione haec sit prima conclusio : Quod celare peccatum in confessione detectum tenetur Sacerdos de lege naturae. Secunda, quod ad hoc

Teneo (d) igitur primam conclusionem : appono tamen quatuor rationes alias, quarum prima sumitur ex ratione charitatis. Secunda ex. ratione fidelitati

De quarta conclusione (f) videamus, quis, cui, quando, et quid. quis

Non tantum peccata confitentis ( etiam venialia in specie), sed etiam circumstantias, et personam complicis cadere sub sigillum. Quod probant rationes

De quinta (m) conclusione dicitur, quod ad omne secretum servandum tenetur quis de lege naturae, propter rationes ad primam conclusionem adductas: nec

Non licere confessori, etiam id petente poenitente, revelare confessionem. Alens.4. part. quaest. 19. alias quaest. 78. memb. 2. art. 2. sig. 1. Dur.

Sacerdotem ex confessione addicentem sibi paratas esse insidias in nemore, quod intraturus erat, posse alio declinare, quia factum illud ex se non est

Posse Superiorem ex scientia confessionis aliqua facere circa subditum,modo inde nulla suspicio oriatur respectu aliorum, quod ex scientia confessioni

DISTINCTIO XXII.

QUAESTIO UNICA.

In ista (b) quaestione primo est videndum, utrum possibile sit idem peccatum numero de potentia Dei absoluta redire. Secundo, si de potentia ordinata

De secundo articulo dico (d), quod Deus disposuit peccata poenitentis post poenitentiam esse tecta, secundum Augustinum exponentem illud Psalmi: Beati

Contra hoc (e), quia tunc omnis resurgens a peccato mortali resurgeret in gratia majori, quam fuit illa a qua cecidit, quia resurgeret in omnibus boni

De tertio (f) articulo principali, dico quod peccatum dimissum redit tanquam circumstantia aggravans hoc peccatum, in quod recidivat, et hoc duplicite

te forte sic vult Doctor, de quo late in materia de peccatis, in illa quaest, an ad scandalum requiritur, ruinam spiritualem proximi formaliter intend

QUAESTIO UNICA.

Sequitur cum oleo (f). Nec oportet ibi esse aliquid confectum ex oleo et balsamo, ut in materia confirmationis, quia confirmatio est ad confessionem e

DISTINCTIO XXIV.

QUAESTIO UNICA.

Circa (a) quaestionem hanc sunt quatuor videnda: Primo, quid sit Ordo, secundum quod loquitur de Ordine. Secundo, quot sunt Ordines in Ecclesia, isto

et sic est eo perfectior, quia in actum ejus et in alios potest. Secundus, quod condistinguatur ab eo, et sic licet illud supponat, est tamen eo imper

Ordinationem (Ordo enim proprie est ipse gradus seu character invisibilis) esse Sacramentum. Hanc supponit Doctor. Ita Dionys. 5. Eccles. Hierarch. Le

Sed (i) tunc de quarto qualiter est Sacramentum Ordinis unum? Respondeo, unitate generis propinqui, sicut virtutes morales dicuntur esse tres secundum

Ad (i) ultimum, nego primam tonsuram esse Ordinem. Et cum dicis, est signum sacrae rei, respondeo, non est signum practicum efficax rei sacramentalis,

DISTINCTIO XXV.

Accipientem beneficium simoniace teneri restituere Extra. Cum detestabile, de Simonidi, c. Si quis l. qucest. 1. Non tamen tenetur ad id jure divino

Exacto explicat, quomodo servi illegitimi, et turpiter mutilati vel infirmi, sint irregulares, per expressa Jura. Vide Summistas v. Irregularitas. Hen

Haec littera habet aliquot dicta. Primo, docet occisores et niutilatores esse irregulares. Secundo, ait occidentem in sua justa defensione fieri irreg

Excommunicationem esse a Jure et ab homine, sed non posse ferri nisi pro peccato mortali gravi, quod comitatur contumacia. Est communis, et prima pars

Definit interdictum, ac dividit ponitque ejus causam efficientem et auferentem. Ponitur enim et aufertur quandoque a Jure, quandoque ab homine. Defini

De (c) secundo articulo principali certum est de quinque paenis ultimis, quod non prohibent a collatione, vel susceptione Ordinum de facto, ut probatu

Hic (a) breviter dico, quod excludi ab Ordine vel Ordinum susceptione, vel non posse suscipere Ordines, potest intelligi tripliciter, videlicet vel no

Istud (c) tamen non posse tertio modo, est in muliere quod non est tenendum tanquam praecise per Ecclesiam determinatum, sed habetur hoc a Christo.

DISTINCTIO XXVI.

QUAESTIO UNICA.

Ponit quinque conclusiones, quarum prima est, marem et foeminam indissolubiliter jungi ad procreandam prolem, religioseque educandam, est honestum. Pr

Ad (i) probationem secundae conclusionis principalis sit haec prima conclusio : Obligationem illam indissolubilem expedit ex actu voluntatis personaru

De (O) quarta conclusione sit haec prima conclusio specialis : Contractui praedicto congruum est annecti collationem gratiae, quia contractus praedict

Matrimonium esse Sacramentum institutum, Matth. 19. Quod Deus conjunxit, etc. Ita Sotus Mic quaest. 2. art. 2. Bassol. Tartaret. hic. Verac. 1. p. spe

De (a) quinta conclusione, quae applicat significata ad voces, dico quod aliud est matrimonium, et aliud contractus matrimonii, et aliud Sacramentum M

Haec littera ait primo, matrimonium institutum ante lapsum. Secundo, praeceptum de eo esse affirmativum, obligans tantum tempore necessitatis, tunc et

August. de bon. conjug. c. 10. tom. 6. et 5. contra Jul. c. 7. tom. 7. Enchir. c. 78. tom. 3. Gregor. 32. moral. c. 18. 19. 20. Anselm. et D. Thom. in

DISTINCTIO XXVII.

(a) Ad istam quaestionem patet ex dictis ad quintam conclusionem praecedentis quaestionis, quia ista definitio matrimonii debet intelligi, sicut expli

(b) Solutio istius quaestionis patet ex secunda conclusione primae quaestionis, quia ibi habetur qualiter contractus mutuae donationis potestatis corp

DISTINCTIO XXVIII.

QUAESTIO UNICA.

Respondeo (a) sicut patet ex secunda conclusione primae solutionis, contractus matrimonii, qui scilicet inducit obligationem vel vinculum, quod dicitu

DISTINCTIO XXIX.

QUAESTIO UNICA.

Hic (b) dicitur, quod simpliciter . non potest aliquis cogi ad consensum, sed tantum secundum quid, scilicet per metum paenarum, quas vult evadere. Tu

Ad (c) quaestionem igitur duo sunt videnda : Primo, qualiter possit esse consensus coactus secundo, si ille sufficiat ad contractum matrimonii. De pr

De (d) secundo dico, quod consensus isto modo coactus in istam non sufficit ad contractum matri monii, ut expresse habetur Extra de despons. cap. Cum

Dicit (e) etiam quidam, quod posset dici Ecclesiam illegitimam . personam aptam etiam pro tempore illo pro quo est coactio, quia sicut potest illegiti

DISTINCTIO XXX.

Ad (a) istam quaestionem dico ex 2. concl. q. dist. dist, praeced. Ethic. Nihil est amatum vel volitum, nisi prius cognitum.

Conjugem credentem alteri conjugi, asserenti quod non consensit in matrimonium, non posse ei reddere dubitum, nec ire ad alias nuptias deponat ergo

Ficte contrahentem teneri vere contrahere. Ita Sotus hic quaest. 1. vers. Respondeo stante. Navar. cap. 22. num. 76. Medin. Summ. cap. 16. sig. 13. He

q. 29. art. i. August. 23. contra Faust. 8. Ambros. de instit. virgin. c. 6. et in Luc. 1. Basil. homil. 25. de humana Christi gener. Bernard. hom. 2.

Rejecto modo dicendi aliorum, dicit primo B. Virginem emisisse votum virginitatis absolute, ex Luc. 1. habetur cap. Sufficiat, etc. B. Maria, 27. quae

secundum communem explicationem, Cajet. Jansen. Gagnei. Dionys. Carthus. Quod vero orta sit ex tribu Levi, tenet D. Thom. 3. part. quaest. 29. art 2.

DISTINCTIO XXXI.

QUAESTIO UNICA.

Hic (b) dicitur quod contrahens matrimonium obligat se ad copulam carnalem, saltem sub conditione,si petatur, et certitudo de non petendo in paucissim

Ad (e) quaestionem ergo dico, quod secundum Philosophum 5.

DISTINCTIO XXXII.

QUAESTIO UNICA.

Reddere debitum conjugi petenti, esse actum justitiae ex praecepto affirmativo, obligante secundum debitas circumstantias, non aliter: in duobus casib

Secundo ait debitum reddendum leproso, quod intellige, quando inde non oritur evidens periculum infectionis. Ita D. Thom. hic quaest, unio. art. 1. D.

DISTINCTIO XXXIII.

QUAESTIO I. Utrum fuerint licita aliquando bigamia ?

Hic (b) primo videndum est, quid requiritur ad strictam justitiam commutativam in contractu matrimoniali, et hoc ex parte contrahentium: et quid ultra

Deum dispensasse cum Patribus veteribus in pluralitate uxorum, habetur cap. Gaudemus, de divort. et lata probat Bellarmin. lib 1. de matrim. cap. 11.

Bigamia (id est, irregularitas ex defectu significationis Sacramenti) non tollitur per Baptismum. Ita Augustin. de bono conjug. 18. et habetur c. Acut

De (m) secundo, aliud est loqui de causa congruitatis, et de causa necessitatis nam causa quare congruit bigamum arceri ab Ordinibus sacris, una comm

Judaeorum permissum. Ponit hujus rationes, quam tenet Hieron. lib. 1. in Matth. cap. 5. et lib. 3. cap. 19. Gloss. ordin. in id Matth. 5. Det eis libe

Alia (t) opinio dicit, quod datio libelli et repudiatio uxoris licita fuit pro tempore legis Moysi, quia Moyses promulgavit legem Dei, et ideo quos ip

Sic (u) ergo posset dici, quod sicut Deus dispensavit in bigamia propter majus bonum, ita cum ista gente, in repudio propter majus malum vitandum. Et

DISTINCTIO XXXIV.

QUAESTIO UNICA.

Hic (b) primo de conclusione videndum est in generali: secundo, de duplici impotentia in speciali. In generali omnis impotentia simpliciter et perpetu

Explicat impotentiam naturalem, et ex maleficio et remedium hujus ait esse orationes Sanctorum) si tamen non exaudiantur, licere, et meritorium esse

DISTINCTIO XXXV.

QUAESTIO UNICA.

Respondeo (b), tria sunt crimina, quae conjuncta vel separata, videntur facere difficultatem circa matrimonium contrahendum. Sunt autem crimina illa,

Sed (f) hic est dubium, quia talis contractus cum muliere inscia, vel est matrimonium, vel non. Si sic, non debet dirimi ad petitionem mulieris si no

Adulterium cum machinatione in mortem conjugis dirimere matrimonium postea contractum cum adultera, cap. Laudabilem, de convers. infld. cap. Super hoc

DISTINCTIO XXXVI.

Distinguit duplicem servitutem, naturalem et legalem. Hanc ait dupliciter esse posse justam. Primo, quando aliquis se vendit. Secundo, si ob crimina j

De (b) secundo dicunt aliqui, quod servus potest contrahere matrimonium, invito domino et hoc ex isto articulo primo, quia matrimonium est de lege n

Dico (d) ergo quantum ad istum articulum, quod servus de voluntate domini potest contrahere matrimonium et si onus matrimonii sit in aliquo repugnan

Respondeo (b), sicut dictum est supra dist. 34. impotentia simpliciter prohibet contrahere, quia datio potestatis conjugii est in isto contractu, et q

DISTINCTIO XXXVII.

QUAESTIO UNICA.

Hic (b) est conclusio certa. Dicitur enim quod non licet contrahere, quia persona suscipiens sacrum Ordinem, efficitur illegitima simpliciter ad contr

Dico (d) igitur quod nec propter votum continentiae proprie dictum

DISTINCTIO XXXVIII.

QUAESTIO UNICA.

Dico (b) quod votum continentiae potest esse publicum vel privatum, simplex vel solemne: nec istae duae distinctiones sunt eaedem, quia tam publicum q

Votum simplex tantum impedire matrimonium, cap. Rursus, qui cler. vel vot. solemne vero dirimere, cap. Insinuante, eodem tit. Trident. sess. 24. can.

DISTINCTIO XXXIX.

QUAESTIO UNICA.

innuit si infideles non habuissent consuetudinem (forte acceperunt a progenitoribus fidelibus) matrimonia ineundi, quod multi eorum ea non observarent

Matrimonium inter fidelem et infidelem esse absolute possibile (et de facto saepe est, quando initum fuit, dum ambo essent infideles), tamen Jure Eccl

QUAESTIO UNICA.

Describit optime consanguinitatem, stipitem, lineam triplicem et gradum. Ponit duas regulas. Prima, in linea recta tot sunt gradus quot personae, minu

In lege naturae primus gradus lineae rectae impedivit, et forte tota haec linea. In lege Moysi multi gradus impediebant, de quibus Levit. 18. In lege

DISTINCTIO XLI.

QUAESTIO UNICA.

Definit affinitatem, et ponit regulam, scilicet toto gradu affinitatis te attingere aliquem, quoto consanguinitatis attingis, personam, cui carnaliter

Affinitas impedit Jure Ecclesiae, et dirimit usque ad quartum gradum, d. e. Non debet et c. 1. de consanguin. Idem ait de publica honestate ex matri

DISTINCTIO XLII.

QUAESTIO UNICA.

Ait primo cognationem spiritualem praecedentem matrimonium, illud dirimere, non tamen si sequatur, c. Veniens, et c. Si vir, de cognat. spirit. Hoc im

Ex (e) dictis breviter colligo impedimenta matrimonii, quae.impediunt simpliciter. Dico autem impedimentum simpliciter, post quod, si fuerit attentatu

In (g) speciali autem primum impedimentum potest esse ita multiplex, quotuplex est malum, quod juste timetur: secundum impedimentum est triplex secund

usque ad quartum gradum de quo dist. 40. et 41. ubi etiam actum est de publica honestate: et huc reducitur cognatio legalis et spiritualis de qua

Per (i) applicationem autem specialem ad cultum divinum, Ecclesia illegitimavit eum, qui solemniter vovit continentiam, et eum qui suscepit Ordinem sa

Sed in istis versibus continentur impedimenta absque omni ordine naturali possunt igitur ordine debito, et magis in particulari istis versibus explic

FINIS TOMI DECIMI NONI.

DISTINCTIO XLIII.

(a) Hic duo sunt videnda: Primo, de possibilitate: secundo, de facto. De primo (b) dicitur sic, quod si in homine anima sensibilis esset diversa ab an

Sententia Aegidii, per naturam nihil posse redire idem numero, quia non agit nisi per mutationem et motum per Deum vero posse, quia non.agit per mut

(f) Quantum igitur ad istum arti-- culum, dico quod possibilitas est ex parte Dei ex omnipotentia ejus ( quod si sit possibile alii causae, de hoc non

(g) De secundo articulo, si resurrectionem fore, possit ostendi ratione naturali , de hoc statim in proxima quaestione. Sed pro nunc manifesta est con

(1) Respondeo, hoc manifestum est, quod si ratio aliqua resurrectionem ostendit, oportet quod accipiatur ex aliquo, quod est proprium hominis, ita quo

(m) De secundo, ad propositum non invenitur faciliter ratio a pri-.ori,neque a posteriori propria, nisi ex propria operatione hominis, siquidem forma

(n) Aliter probatur antecedens principale, quia aliqua cognitio immaterialis inest nobis: nulla autem sensitiva potest esse immaterialis: ergo, etc. I

(o) Consequentia primi enthymematis probatur sic : Si talia actus est in nobis formaliter, cum non sit substantia nostra, quia quandoque inest, quando

(p) De secunda propositione principali, quae est, quod anima intellectiva est immortalis, proceditur sicut de prima. Primo adducendo auctoritates Phil

(q) Potest dici, quod licet ad illam secundam propositionem probandam sint rationes probabiles, non tamen demonstrativae, imo nec necessariae. Et quod

Tertia propositio in hac quaestione est, quod forma specifica hominis non manebit perpetuo extra corpus. Ponit rationes aliorum conantium hanc natural

(s) Dico ergo quod illarum trium propositionum, ex quibus formatur ratio ad resurrectionem quodammodo a priori, quia sumptae sunt a forma hominis resu

(b) Hic sciendum est, quod cum secundum Damascenum cap. 19. lib. 4. Resurrectio est ejus, quod cecidit, et dissolutum est, secunda surrectio, et homo

(d) Alia est opinio totaliter contraria, dicens quod impossibile est redire aliquid idem numero per agens naturale: pro quo adducitur auctoritas Philo

(e) Tertia opinio est media, quae ponit quod, etsi non omnia possunt redire eadem numero per actionem naturae, tamen aliquid potest redire idem numero

(f) Quantum ad istum articulum, respondeo quod opinio tertia videtur probabilior. Prima enim de reditu omnium est omnino improbabilis, saltem quia est

(g) Ad illa ergo quae sunt pro opinione secunda, et contra illam tertiam per consequens. Ad primum responsum est in prima quaestione. Ad secundum magi

(h) De secundo articulo principali, absolute possibile est naturae reducere corpus mixtum idem, supposita tertia opinione in praecedenti articulo sed

QUAESTIO IV. Utrum resurrectio sit naturalis

Explicat optime rationem naturalis, violenti et supernaturalis, et quomodo naturale supernaturali, libero violento neutrali. violento, supernaturali

QUAESTIO V. Utrum resurrectio futura sit in instanti

(b) Respondeo, cum resurrectio secundum Damascenum, ut dictum est, sit iterata surrectio ejus quod ceci dit

Formationem corporum futuram in instanti, quia flet a solo Deo, et forma corporeitatis in instanti produci petit, nec est hic assignare ullam rationem

(g) De tertio dico, quod animatio non est tantum in instanti propter rationem dictam in 2. artic.

(1) Restant duo parva dubia : Unum an in eodem instanti erit omnium resurrectio? de quo tangit primum argumentum: et aliud, in quo instanti, etsi non

(m) De secundo dubio videtur prima facie certum esse, quod quodcumque instans est omnem habitudinem habens ad partes diei naturalis. Quod enim in una

(n) Ad argumenta. Ad primum de Apostolo, concedo quod non erit idem instans resurrectionis onv nium, quia in instanti resurrectionis prius mortuorum,

DISTINCTIO XLIV.

(b) Circa istam quaestionem, ex quo homo componitur ex corpore et anima, et anima semper manet eadem, oportet videre de corpore organico, quomodo redi

(d) Aliter dicitur, quod caro primo formata inducta a parentibus, est de veritate humanae naturae nutrimentum vero postea transit in istud quod est

(g) Quantum ergo ad istum articulum sit haec prima conclusio, quod in nutritione est aliqua generatio, extendendo generationem ad omnem inductionem fo

(g) Per hoc ad fundamenta praecedentis opinionis : Exemplum de intellectiva est ad oppositum, quia illa modo inextensibili et inextensibiliter respici

(h) De secundo principali, supposito quod ad veritatem naturae hujus hominis pertineant non tantum partes essentiales, scilicet materia et forma, sed

(o) Ad argumenta. Ad primum dico, quod illa costa non fuit de veritate naturae in Adam, quia praeter illam habuit costas sufficientes, secundum quod c

.tum subdi corporali agenti ut puniatur. Hanc rejicit triplici ratione.

(d) Ad quaestionem dico, quod secundum Augustinum 14. de Civitat. Dei cap. 15. Dolor carnis tantummodo est offensio animae ex carne, et quaedam ab eju

(g) De secundo modo, scilicet qualiter ut objectum immutans contristat, consimiliter quoad aliquid dicendum est. Primo, intellectus Angeli determinatu

Ad primum explicat bene illud : agens est praestantibus passo, intelligi de agente aequivoco, vel saltem non intelligi de instrumentali vel partiali.

Haec littera habet aliquot dicta. Primum : Possibile est post judicium ignem agere realiter et intentionaliter in humana corpora. Secundum : Potest al

(d) Tertio dico, quod probabilius videtur post judicium ponere solam immutationem intentionalem, quia etsi possit utraque tunc poni, ex primo articulo

(e) Quarto dico, quod nec est omnino certa ratio ad negandum ibi immutationem realem, quia ex quo potest poni, ut habetur in primo articulo, et licet

DISTINCTIO XLV.

(b) Hic est una opinio de intellectione animae separatae, quod ipsa intelligit per species sibi influxas a Deo: sed ejus pertractatio magis est propri

(c) Contra hoc videntur aliquae dubitationes : Primo, quia si multae species intelligibiles sint conservatae in intellectu, aut quaelibet movebit ad i

(b) Hic tenetur negativa, propter rationem secundam in virtute. Arguitur enim, quod oportet esse quamdam convenientiam inter recipiens et receptum sp

(c) Contra istam positionem, etsi non esset alia ratio, nisi ex istis duobus principiis, quorum primum est, quod plura non sunt ponenda sine necessita

(b) Circa istam quaestionem, primo inquirendum est, an memoria proprie dicta, cujus scilicet est recordari praeteriti, sit in parte sensitiva ? Secund

(e) Juxta hoc potest dubium inferri, et est, an recordativa cognoscat actum illum dum est, cujus ut praeteriti est recordatio tanquam objecti immediat

(f) Praeterea, non oportet ponere in parte sensitiva aliquam operationem sensitivam, quae non potest concludi esse in bruto hoc probatur, quia in al

(g) Sustinendo tamen intentionem Aristotelis, in illo libello quod memoria sit in parte sensitiva, potest responderi ad ista, et quasi ducendo ea ad o

(h) De secundo articulo principali videtur Aristoteles quaedam dicere in illo libro, ex quibus concluditur memoria in parte intellectiva, dicit enim :

(I) Ad intellectum illarum auctoritatum dico, sicut prius dictum est, quod actus recordandi habet duplex objectum, scilicet proximum et remotum. Praet

(o) Dico ergo quantum ad istum articulum, quod in intellectiva est memoria, et actus recordandi proprie dictus: supposito enim quod intellectus non ta

(u) Ad quaestionem ergo patet quod cum in anima conjuncta sit aliqua memoria intellectiva, illa remanet etiam in anima separata, et per consequens not

dist. 17. num. 28. de Confessione, quam multi tenent statim post peccatum obligare (in quorum forte opin. Me loquitur Doctor) et videtur D. Thom. 4.

quodl. 4. quaest. 13. Gabr. 2 dist.9. quaest. 2. art. 2. et lect 31. in Can. Bassol. ibi, q. 2. Leuchet q. 1. Major quaest. 3. Holcot. I. 2. q. 4. ad

(d) De secundo articulo, dico quod non est necesse ex ratione beatitudinis quod Beatus videat orationes nostras, neque regulariter, sive universaliter

(f) De tertio articulo videtur dubium, quia si revelatur eis talem petere per eos salutem, aut aliquid pertinens ad salutem: aut vident Deum talem vel

DISTINCTIO XLVI.

QUAESTIO I. Utrum in Deo sit justitia?

(b) Hic primo videndum est de justitiae definitione. Rationem generalissimam justitiae ponit Anselmus de veritate, capitul. 12. quod justitia est rect

(O Ad propositum, commutativa proprie respicit punitionem et praemiationem, ut scilicet pro meritis quasi commutando, reddantur praemia, et pro peccat

(n) Non improbando distinctiones, dico tamen brevius ad quaestionem, quod in Deo non est nisi unica justitia, re et ratione, tamen praeter illam exten

(a) Respondeo, misericordia in nobis est habitus, vel qualitercumque dicatur, forma, qua nolumus miseriam alterius, ita quod primo inclinat ad actum n

(a) Ad quaestionem sustinendo primam opinionem positam in prima quaest, dicitur quod misericordia est quaedam pars justitiae primo modo dictae, quae s

(b) Ad istam quaestionem probabiliter tenetur quod in omni opere divino concurrunt misericordia et justitia, juxta illud Psalm. 24. Universoe vioe Dom

Ponit sex punitiones damnatorum in genere : Duae sunt per privationem duplicis objecti boni, scilicet honesti et commodi) quarum prima dicitur obstina

(f) De secundo articulo, prima poena, scilicet culpa continuata sine remissione, quae continuatio potest dici obstinatio ipsa, non habet Deum pro caus

COMMENTARIUS. .

(g)De tertio articulo, dico quod cum justitia dupliciter accipiatur in Deo, sicut dictum est distinct. ista, quaest, prima, in ista punitione non tant

(p) De quarto articulo, sicut dictum est distinctione ista, misericordia liberans totam miseriam excludit: parcens, sed non liberans, partem ejus quae

(s) Ad secundum dicitur, quod si malus perpetuo vixisset, perpetuo peccasset, et ideo perpetuo punitur, quia perpetuo peccavit in voluntate et est r

DISTINCTIO XLVII.

(b) Respondeo, Judicium generaliter accipitur pro quacumque certa notitia, et illo modo sensus etiam distincte apprehendens objectum, vel distinguens

(c) De secundo dico, quod proprie accipiendo judicium, et secundum utrumque membrum divisionis, erit judicium generale. Ad quod non potest haberi demo

(d) De tertio, in illo judicio aliquid erit praevium, videlicet innotescentia meritorum vel demeritorum, propter quae feretur sententia talis vel tali

Relinquit ut incertum cum Augustino 20. civit, cap. i. quamdiu durabit judicium. Verisimilius tamen est quod disceptatio et sententiatio erunt sensibi

Circa ultimum argumentum ex Gregorio : Qui judicabunt et sedebunt cum Christo, sunt Apostoli, et professores voluntariae paupertatis. Ita August. 20.

1. Gor. 3. Ita D. Thom. hic quaest. 2. art. 3. Richard. art. 2. quaest. 4. 5. Palud. quaest. 1. Duraud. q. 3. qui putant conflagrationem futuram ante

(c) De secundo, cum ignis non maneat extra sphaeram suam, nisi in continua generatione, secundum illud Philosophi de Juventute et Senectute, semper es

DISTINCTIO XLVIII.

Hic dicitur (b) quod in forma servi. Ad hoc ratio talis est, quia judicium requirit dominium in judicante, juxta illud Rom. 14. Tu qui es, qui judicas

(c) Contra primam conclusionem illius opinionis, aliud est dicere, Christus in forma humana judicabit aliud, Christus secundum humanitatem judicabit

(f) Ad quaestionem supponendo ex prima q. dist. proximae, quod judicium est completa determinatio ejus, quod reddendum est alicui pro meritis, et illa

Ad ultimum docet Christum judicaturum et appariturum in forma gloriosa. Non asserit firmiter sub illa forma videndum a malis, verius tamen est quod si

(b) In ista quaestione primo videndum est quid senserit Philosophus secundo, quid Theologi. De primo satis patet, apparet enim ex intentione sua in

(c) Theologi autem communiter tenent oppositum, pro quo adducuntur auctoritates et rationes. Auctoritas una Isaiae 60. et ponitur in littera : Non eri

(d) Ad quaestionem potest dici, quod nec Philosophus probat necessario conclusionem suam, nec Theologi suam, nedum per rationem necessariam, sed nec p

(g) Contra secundam viam, quae est Theologorum, objicitur sic : Post judicium erit successio in co gitationibus Beatorum, vel saltem damnatorum, et et

(m) Ad argumenta principalia. Ad primum, non est finis principalis luminarium, quod sint luminaria in dies et annos, etc. sed est finis sub fine pro t

DISTINCTIO XLIX.

Oppositum primo Ethicorum : felicitas est operatio optima, etc. Item 10.

(b) Ad istam secundam quaestionem dicitur quod beatitudo principalius perficit essentiam quam potentiam. Modus ponitur iste : beatitudo principalius c

(c) Contra istam opinionem, primo sic : Deus non aliter se habet in se nunc quam prius, nec aliter illabitur huic animae vel Angelo nunc quam prius, c

(d) Quae autem adducuntur pro opinione, quaedam sunt contra eam pro ea autem nulla cogunt nam primo modus ponendi videtur concedere quod iste illaps

(f) Ad quaestionem ergo dico, quod duplex potest esse intellectus quaestionis : Unus supponendo quod alia sit perfectio essentiae, et alia potentiae,

(q) Ad primam quaestionem. Primo de re secundo de nomine. De re sit haec prima conclusio : Inter (r) omnia naturae intellectualis appetibilia aliquod

(x) Tertia conclusio : Nulla natura intellectualis ultimate et complete perficitur, nisi habendo supremum appetibile, et hoc perfecte secundum modum p

(b) De secundo, scilicet de nomine beatitudinis, hoc supponitur no tum apud Philosophos, loquentes de ea, quod beatitudo est bonum sufficiens, exclude

(d) Ad quaestionem ergo dico quod beatitudo consistit in operatione: vel essentialiter, si beatitudo accipiatur pro perfectione, quae est ratio conjun

(b) Hic dicitur quod beatitudo consistit simul in actu intellectus et voluntatis. Ratio ad hoc, quia beatitudo consistit in perfecta unione beatificab

(c) Alia est opinio in extremo, quod tantum in unica operatione consistit, quia ex definitione Philosophi primo Ethic. felicitas est operatio optima s

(d) Ad quaestionem potest dici quodammodo mediando inter opiniones, quia, non loquendo de beatitudine, ut dicit aggregationem omnium bonorum pertinent

(i) Ad argumenta pro prima opinione. Ad primum, minor non est vera, nisi de immediatione una sine alia, et per hoc non sequitur, nisi quod beatitudo n

(b) In ista quaestione omnes tenentes beatitudinem consistere in

(d) Contra istud : Finis extra est simpliciter optimum, et summe volendum ergo inter ea quae sunt ad ipsum, quod est sibi immediatius, est magis vole

QUAESTIO EX LATERE.

Primam rationem, qua D. Thom. 1. part. quaest. 82. art. 3. probat intellectum esse ratione objecti simpliciter nobiliorem voluntate, et hanc secundum

Secundo probat Doctor ex nobiliori habitu, scilicet charitatis, voluntatem esse nobiliorem et refutat responsionem D. Thom. ad illum locum Pauli : Tr

(g) Tertium medium est ex comparatione actus ad actum. Primo sic : Causa aequivoca efficiens est nobilior effectu actus intellectus respectu finis e

(k) Praeterea in bonis, quae non includunt se, illud est eligibilius, cujus oppositum est odibilius sed praescindendo ista, quomodo non includunt se,

Sexto et ultimo ostendit excellentiam voluntatis, quia illud est purius et melius, cujus corruptio est pejus, sed malum velle est pejus malo intellige

Beatitudinem consistere in fruitione, id est, in amore objecti beati propter ipsum. Probat primo, quia non potest consistere in aliquo nolle, quod ost

Viatorem posse frui Deo, quia potest eum amare propter se. Disputat utrum fruitio viae et patriae specie differant, et probabilius putat quod sic, qui

Beatitudinem fore perpetuam probat ex Scriptura, et August. Definitur in 6. Synodo epistola Sophronii, quae est in act. 11. et approbata act. 13. et i

(c) De primo autem ponitur beatitudo essentialiter ex se neces saria, et tunc non potest non esse: perpetua, formaliter quidem ex, seipso, causaliter

(d) Contra illud, beatitudo creata est accidens ergo non minus dependet quam suum subjectum. Sed subjectum dependet ex conservatione Dei contingente

(f) Contra secundam positionem arguitur li b. I. dist. quaest.

(h) Dico ergo, quod causa hujus perpetuitatis nec est forma beatitudinis, quasi per ipsam beatitudo formaliter sit necessaria: nec natura potentiarum

(k) Contra hoc, non minus tollit indifferentiam voluntatis determinatio ejus a causa superiori quam a causa inferiori: ergo si ex ratione causalitatis

(1) De secundo dubio, scilicet qualis sit illa perpetuitas, patet quod non est perpetuitas temporalis, quia nec alicujus successivi. Dicitur quod nec

(m) De tertio dubio, scilicet qualiter se habeat illa perpetuitas ad beatitudinem, videtur dicendum quod includatur in ratione beatitudinis: tum quia

(p) De secundo principali, secupitati videtur opponi timor. Timor autem vel est de malo infligendo, vel de inflicto continuando, praecedente tamen app

Respondeo, hic est supponendum, sicut ostensum est in primo lib. D. quaest. 3. quod delectatio realiter differt ab operatione, et tunc ad quaestionem:

(c) Dico ergo quod stricte accipiendo beatitudinem, delectatio non est de essentia ejus, quia est passio beatitudo autem consistit in operatione. Vo

(e) Respondeo, primo videndum est, quod natura humana est beatificabilis. Secundo, quod nulla natura inferior. Primum planum est ex Scriptura, primae

(f) Videtur tamen mihi, quod per rationem naturalem potest probari, sublata imperfectione status istius quoad cognitionem, quod potest cognosci quod n

Nullam naturam homine inferiorem esse simpliciter beatiflcabilem, quia non potest attingere objectum immateriale habentia tamen operationes sensitiv

(b) Respondeo, ad primam quaestionem dico, quod duplex est appetitus in voluntate, scilicet naturalis et liber. Naturalem solum dico potentiam volunta

(d) Quantum ad secundum articulum de appetitu libero, an omnes illo appetitu necessario et summe appetant beatitudinem, est una opinio, quae dicit quo

Ad secundum, docet damnatos habere appetitum naturalem et elicitum ad beatitudinem et utrumque clare et solide explicat. De elicito vide eum 2. dist

(b) Respondeo, dicitur communiter ab omnibus quod non, sed quidam Doctor sic assignat ad hoc talem rationem : Nihil cognoscitur, nisi per hoc quod cog

Animam humanam es se esse immediate susceptivam beatitudinis, quia per nihil accidentale fit hujusmodi susceptivum, alioquin secundum quid tantum hear

(e) Secundo dico, quod anima humana non est sufficienter activa ex puris naturalibus ad consequendum actum visionis, quia impossibile est intellectum

(k) Respondeo et dico quod ad istam quaestionem potest esse duplex intellectus: vel utrum homo in actibus, quos modo experimur in nobis, possit in vit

QUAESTIO. XIII.

(d) Unde ergo erit illa impassibilitas? Respondeo, ex parte susceptivi non potest inveniri aliqua causa intrinseca hujus impassibilitatis: vel ergo in

(g) Pro secunda via, scilicet pro dote, arguitur per illud ad Dioscorum, tam potentem fecit animam Deus, ut ex ejus plena felicitate Tedundet in corpu

Sententia Doctoris, impassibilitatem oriri ex manu tenentia Dei, non permittentis ut ab aliquo laedantur vel corrumpantur corpora gloriosa, sicut non

Circa solutionem secundi docet quod beati habebunt illas sensationes, qui nihil habent imperfectionis comitantis. De visu docent August. 22. civit. 30

QUAESTIO XIV. . Utrum corpora beatorum erunt agilia?

(a) Respondeo, hic sunt breviter quatuor vel quinque videnda per ordinem.

Animam posse movere non organice. Primo, quia corpus potest, licet non progressivo, tendere in suum locum, et aliud sibi annexum eo trahere. Secundo,

(f) Quarto est videndum de illa dispositione ex parte corporis, quae requiritur ad agilitatem, et est hic una opinio, quae ponit quod illa dispositio

Dotem agilitatis esse intentionem et perfectionem majorem virtutis motivae cum amotione duplicis impedimenti corporis ad motum, et collatione bonorum

(i) Ad illud quod objicitur de Augustino, quod grave pondus auferetur, dico quod corporis pondus aggravans aufertur : Corpus enim quod corrumpitur agg

QUAESTIO XV. Utrum corpus gloriosum erit clarum ?

Dari dotem claritatis, ex Sap. 3. et habetur Matth. 13. et 17. ubi de transfiguratione, et ad Phil. 3. ibi, reformabit corpus configuratum corpori cla

(b) Ad primum secundum auctoritatem Gregorii. Videtur quod illa corpora erunt pervia et perspicua, sicut vitrum coloratum, et cum hoc lucida, quod vid

(b) Dicunt quidam, quod per nullam virtutem, nec creatam, nec increatam possunt duo corpora esse simul: quod probant per Boetium 1. de Trin. qui dicit

(c) Istae rationes concluderent Philosophis. Sed (d) quomodo salvabunt Theologi, quod duo corpora possunt esse simul, qui hoc habent necessario ponere

(h) Quia illae rationes non concludunt, ut videtur, et quia secundum Theologiam oportet ponere duo corpora posse esse simul, ideo dicunt aliqui, quod

D. Thom. late impugurjoetor. Impugnati etiam quod dicitur hic dationem situs esse a causa secunda, sed solum Deo posse facere quod corpus hoc sit dist

(m) Alius est intellectus, quod in ordinatis secundum prius et posterius, Deus potest conservare prius sine posteriori, ut subjectum sine accidente: n

hoc patet ex allatis, ratione ad oppos. et num. 4. et Patribus citatis scholio primo, ideoque merito reprehenditur Durand. d. 44. quaest. 6. quem sequ

Sententia tenens non licere appetere non esse pro fugienda miseria paenae vel culpae, late suadetur. Primo, quoad paenam et hanc partem tenet Richar

Sententia tenens ob culpam fugiendam, appetendum esse non esse est Richardi supra, et probatur variis ac claris rationibus.

Refutat primam sententiam quoad primam partem, quae est Richardi, quia rationes ejus ita concludant d3 malo culpae, sicut de malo paenae, et tamen ips

Non lioere ad vitandam paenam justam, appetere non esse : Primo, quia justum et bonum est talis poena ergo praeferenda est non esse. Secundo, ad esse

Licitum esse, quod paterer non esse (si mihi daretur optio) potius quam esse in culpa, imo ad id tenerer, quia eo casu non peccarem non volendo esse,

Damnatos appetere suum non esse,licet inordinate, quia non propter fugiendam culpam, sed juxta rectam rationem optandum esset non esse, potius quam es

(a) Respondeo, hic primo est videndum, utrum videant, vel cognoscant illas paenas in genere proprio. Secundo, utrum in Verbo. Patet quod non videant v

August, 1. ita, ut habeant proprias ideas in Deo, reliquas paenas positivas, de quibus supra dist. 44. quaest. 2. sic videri posse, quia habent in eo

dari posse inaequalitatem beatitudinis in eadem specie, quia potest quietari appetitus naturalis beati, licet non habeat, quantum capere potest, et so

(m) Secundo est videndum, unde sit illa inaequalitas: oportet enim quod sit vel a potentia passiva vel activa, vel ab objecto beatitudinis, si potenti

(n) Quinta conclusio sequitur ex illa quarta, quia si voluntas est causa inaequalitatis, quia est principium activum inaequale, tunc erit inaequalitas

(q) Ad argumenta illius quaestionis. Ad primum, quod singuli recipiunt singulos denarios, etc. Dicitur quod verum est, et exponitur de vita aeterna, q

(x) Ad tertiam quaestionem, dicendum quod si illae beatitudines corporis ponuntur qualitates absolutae positivae, tunc erunt inaequales, quia sive per

re ad nolittonem, atque adeo ipsam privationem meram ubique esse aequalem. Ita sequuntur Doctorem Angles, q. de sacr. pcen. art. ult. diff. 2. Bassol.

(u) De paena vermis dico, sicut de prima. Illa enim paena vermis erit quaedam tristitia, et continuus remorsus conscientiae, et ista paena erit eis in

COMMENTARIUS.

(a) Utrum ad essentiam beatitudinis, etc. Superius explicuit quae ad essentiam beatiludinis formalis spectant: hic autem examinat illud quod intrinsecum est beatitudini tanquam perfectio, sine qua non consisteret in esse beatitudinis, ut est securitas beati ex perpetuitate sui status non interrumpendi, etimpeccabilitate qua excludit miseriam. Primam necessario conjunctam esse beatitudini simpliciter docet Augustinus lib. 3. de Trinit. cap. 8. lib. 1. de Civitate Dei cap. 10. et lib. 12. cap. 20. quae fuit sententia Philosophorum, ut Aristoteles 1. Ethic. cap. 5. 6. 9. et 18. et lib. 10. cap. 7. et docent communiter , Theologi. Error contrarius de circulatione temporum superius impugnatus est, attribuitur a quibusdam Hieronymo epistola ad Oceanum 30. multi etiam tribuunt Origeni, a quo eum alii excusat, in praesenti quaestione. Primum praemittit Doctor, quod est fidei, nempe beatitudinem electorum fore perpetuam. Secundo, proponit dubium ex qua causa conveniat beatitudini perpetuitas; qua in re adducit sententiam D. Thomae, quae asserit beatiludinem essentialiter esse per se et ex se perpetuam, et formaliter necessariam; causaliter vero a voluntate, quae necessitatur ad finem ultimum clare visum. Tertio impugnat primum assertum. Quarto, impugnat secundum. Quinto,respondet ad quaesitum per conclusionem oppositam primae assertioni. Sexto, respondet etiam negative quoad secundam assertionem. Septimo resolvit in quo sit securitas, et respondet ad argumenta principalia.