O altitudo divitiarum sapientiae, et scientiae Dei: quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles viae ejus (Ad Rom. XI, 33). Haec Apostoli verba, si simpliciter considerantur, exprimunt admirationem Apostoli super sapientia Dei universaliter, et operatione. Si autem diligentius attendantur, exprimunt admirationem ejusdem super illa parte scientiae specialiter, quae traditur in Prophetis, et super electione ipsorum Prophetarum ad officium prophetandi. Si autem intimius perscrutentur, exclamatio est sup c altitudine, et utilitate illius sapientiae, quae traditur in Psalmis Davidicis singulariter, et ejusdem electione ad excellentiorem gratiam prophetandi.

Quibus consideratis, in his verbis relinquitur, quae sit materia, quae utilitas, quis modus agendi, et quis auctor.

Exponentes ergo primo haec verba secundum acceptionem primam, dicamus primo Apostolum admirari quod pertinet ad totam sacram scientiam : secundo quod pertinet ad Dei operationem : Quam incomprehensibilia : et utrobique duo.

In parte enim prima primo admiratur altitudinem divinae sapientiae, quando dicit, O altitudo : secundo ejusdem pretiositatem cum addit, Divitiarum. Vere autem admirabilis est altitudinis: est enim gladius de quo, Sap. xviii, 16, qui usque ad caelum attingebat stans in terra: nec tantum usque ad caelum aereum, sidereum, vel empyreum, sed usque ad caelum caelorum penetrat, coelum sci- licet sanctissimae Trinitatis. Est enim scala quam vidit Jacob pertingentem usque ad caelum, et summitati ejus ipsum Dominum innitentem Elevatur enim a sensu historiae ad sensum tropologicum et allegoricum, usque ad sensum anagogicum, qui proprie de divinis est pretiositatibus : et est admirabilis: sunt enim partes ejus, quasi quaedam talenta, et quaedam mnae, imo quasi quaedam margaritae : ait enim Matth. xxv, 14 et seq., quod homo peregre proficiscens, vocavit servos suos, et illis tradidit bona sua. Et uni dedit quinque talenta, alii autem duo, alii vero unum. Nec dubium quin talenta appellentur sacrae dona sapientiae, unicuique secundum capacitatem proprii ingenii distributa. Hoc idem per decem mnas ad negotiandum distributas : et tandem, Matth. VII, 6 : Nolite, inquit, dare sanctum canibus, neque mittatis margaritas vestras, hoc est, pretiosas sacrae Scripturae sententias, ante porcos.

Circa divinam operationem duo similiter admiratur, Dei scilicet judicia, quae nihil aliud sunt, quam operum a Deo exeuntium rationes, et opera ipsa ab ipsis judiciis exeuntia, cum addit, et investigabiles viae ejus. Vere incomprehensibilia sunt Dei judicia : ipsa enim in Deo sunt ipse Deus, de quo dicitur, Jeremiae, xxxii, 19, quod magnus est consilio, et incomprehensibilis cogitatu. Et noster Psalmista dicit : Justitia tua,sicut montes Dei. Et ibidem, Judicia tua abyssusmulta. Abyssus, in quantum omni rationali naturae imperscrutabilis. Job, xxxviii, 16 : Numquid ingressus es profunda maris, et in novissimis abyssi deambulasti ? Quasi diceret, Non: haec enim abyssus nobis est tenebris ignorantiae cooperta. Genes. I, 2 : Tenebrae erant super faciem abyssi. Hanc autem potest illa sapientia cujus non est numerus, penetrare. Ecclesiastici,XXIV, 8 : Gyrum caeli circuivi sola, inquit, et profundum abyssi penetravi.Investigabiles sunt etiam viae ejus, scilicet opera, quae viae appellantur. Job, xl, 10 et 14 : Ecce Behemoth quem feci tecum: et paulo post: Ipse est principium viarum Dei, id est, operum Domini et creaturarum pulchriorum, et excellentiorum in natura. Et Isaiae, lv, 9 : Sicut exaltantur caeli a terra, sic exaltatae sunt viae meae a viis vestris, id est, opera mea a vestris operibus elongata, dicit Dominus. Operum autem Dei, horum scilicet inferiorum, quis saltem vel modicum poterit perscrutari? vere nullus. Ecclesiastae, viii, 19 : Intellexi, quod omnium operum Dei nullam possit homo invenire rationem, eorum quae fiunt sub sole. Multo ergo minus horum quae sunt super caelum. Sap. IX, 16 : Difficile aestimamus quae in terra sunt:... quae autem in caelis sunt , quis investigabit ?

Specialius ista verba, sicut tactum est, ad illam partem Scripturae sacrae pertinent, quae traditur in Prophetis, quantum ad primam partem : ad eorum autem electionem, et missionem quod sequitur in secunda. Vere enim admirabilis est altitudo sapientiae Prophetarum : haec enim proprie est de futuris contingentibus non habentibus causas in inferioribus, sed in sola Dei praescientia occultatis: et quanto occultiora, tanto sunt procul dubio altiora. Haec sunt quae ad solam Dei cognitionem pertinent. Propter quod subsannando idolis dicitur, Isa. xli, 22 et 23 : Quae ventura sunt indicate nobis. Annuntiate quae ventura sunt in futurum, et sciemus quia dii estis vos.

Haec est illa sapientia de qua proprie potest intelligi illud Ecclesiastae,vii, 25 : Alta profunditas, quis inveniet eam? Et de qua Ecclesiastici, I, 3 : Sapientiam Dei praecedentem omnia (quae est sapientia de futuris) quis investiyabit? Haec est quae, sicut dicit Job, xxviii, 12 et seq., nec in terra suaviter viventium, nec in mari, nec in abysso, nec in aliqua creatura potest penitus inveniri . Haec est non minus pretiosa, quam alta. Unde scientia et sapientia divitiarum potest rectissime appellari : cum enim Job ejus altitudinem ostendisset, ostendit et pretiositatem : ait enim ibidem: Non dabitur aurum obrizum pro ea, nec appendetur argentum in commutatione ejus. Non conferetur tinctis Indiae coloribus, nec lapidi sardonycho pretiosissimo,vel sapphiro. Et ut breviterad unum sit dicere, nescit homo pretium ejus.

Si ergo tantae profunditatis, et tantae pretiositatis, imperscrutabilia sunt Dei judicia homines eligentis, vero investigabiles viae mittentis eos ad hanc scientiam promulgandam. Quis enim non miretur pollutum labiis Isaiam , Jeremiam puerum et elinguem , Ezechielemjuvenem captivatum, Amos pastorem pecudum, dono sapientiae propheticae adimpleri ?

Intimius autem haec ipsa verba perscrutantes, ea possumus huic sapientiae, quae per David nobis in Psalmis traditur, adaptare. Admiratur ergo Apostolus hujus sapientiae altitudinem, quod spectat ad materiam : admiratur pretiositatem, quod spectat ad utilitatem, vel finem : admiratur Auctoris dignitatem et electionem, et modum prophetandi, quod pertinet ad causam officiendi et formalem. Vere ergo haec est sapientia altitudinis admirandae. Si enim magnae sit altitudinis tota sacra scientia, si majoris quantum ad illam partem quae traditur in Prophetis, maximae altitudinis est quantum ad illam quae traditur specialiter in Psalmis. Non enim hic sicut in Prophetis aliis, futura bella, captivitas Babylonica, et reversio de illa, tamquam intentum principaliter prophetantur, sed Christi mysteria, Incarnatio, Passio, Resurrectio, Ascensio, et caetera mysteria quae tantae altitudinis erant, et, ut ita loquar, in tantum in Dei visceribus profundata, ut ipsos etiam Angelos, qui semper vident faciemPatris laterent. Job, xxviii, 21: Volucres tae li latet. An non latebat sanctos A.n gelos Ascensionis mysterium, cum dicebant, Isa. lxiii, 1 : Quis est iste qui venit de Edom, tinctis vestibus de Bosra ? Quod tamen Prophetae David erat clarius revelatum. Ascendit, inquit, Deus in jubilo . Et alibi : Ascendit Christus in altum, captivam duxit captivitatem ?

Haec ergo est sapientia quae vere potest dicere illud Ecclesiastici, XXIV, 7 : Ego in altissimis habitavi, et thronus meus in columna nubis, hoc est, in Christo, qui est columna nubis, suis praestans refrigerium in ardore tentationis : et nubis lucidae, illuminans eos in nocte ignorantiae, juxta illud Sap. x, 17 : Reddidit Deus justis mercedem laborum suorum, etc. Ex his patet quae sit materia in hoc libro, quia mysteria de Christo.

Est etiam non tantum admirandae altitudinis, sed pretiositatis: est enim divitiarum scientia, juxta illud quod ipse David ait : Eloquia Domini, inquit, eloquia casta, argentum igne examinatum, etc. . Nec dubium quin de prolatis per se eloquiis loqueretur. Alibi etiam dicit de Domino loquens : Congregans sicut in utre aquas maris, ponens in thesauris abyssos , id est, thesauros in abyssis. Aquas enim maris Dominus in utre congregavit, quando ei gratiam contulit dolendi in amaritudine pro peccatis. Thesauros autem in abysso posuit quando profunditati cordis ejus gratiam intelligendi super omnes docentes se, et super senes tribuit, et gratiam prophetandi.

Haec est ergo divitiarum sapientia, imo super omnes divitias, ut verum sit de ipsa quod dicitur, Proverb. iii, 15: Pretiosior est cunctis opibus;et omnia, quae desiderantur, huic non valent comparari. Bene divitiarum scientia, quia per hanc nobis spem firmissimam comparamus, secundum illud Apostoli ad Rom. xv,4 : Quaecumque scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt;ut per patientiam, et consolationem Scripturarum, spem habeamus. Comparamus et devotionis gratiam, sicut significatum est, IV Reg. III, 15 et seq., quia cum percuteret Eliseus psaltem, facta est magnae copia pluviaeae, quamvis maximasiccitas praecessisset. Comparamus et veram scientiam perveniendi ad salutem, secundum illud quod dicitur in Psalm. xlix, 23 : Sacrificium laudis honorificabit me. Sic ergo apparet hujus scientiae utilitas, sive finis.

Admiratur postea hujus prophetae electionem, non tantum in regiam dignitatem, sed etiam in excellentiam gratiae Prophetalis. Si enim, sicut tactum est, mirandum est de electione Isaiae, Jeremiae, Ezechielis, et Amos, multo amplius judicia Dei admiranda et inscrutabilia, quod David tam ingratum,

ut post exaltationem in regnum, et Saul ejectionem, adulterium, et in seductione homicidium perpetraret ,eligere voluit in Prophetam.Sed et viae ejus investigabiles sunt: cum enim ad alios Prophetas per Angelos locutus sit, sicut Moysi, Exod. XIX, xx, XXIV et XXXII; lex enim data est ministerio Angelorum, sicut asserit Stephanus, Act. vii, 53 : et similiter, Zacharias, ii, 3: Ecce, inquit, Angelus qui loquebatur in me, egrediebatur ; aliis autem in figuris et imaginationibus : ipsi tamen David Spiritus sanctus locutus est per seipsum, cordi ejus infundens sincerissimam veritatem, et ipsum movens ad ea eloquendum in exsultatione oris et operis, quae interius inspirabat: percutiebat enim in Psalterio, et ore metrice decantabat. Hoc est quod ait in Psal. lxxxiv, 9 : Audiam quid loquatur in me Dominus Deus. Et II Reg. xxiii, 2 et seq : Spiritus Domini locutus est per me, et sermo ejus per linguam meam. Et rursus ibidem : Dixit Deus Israel mihi, locutus est Fortis Israel, Dominator. Modum enim locutionis determinans subjungit : Sicut lux Aurorae, oriente sole, mane absque nubibus rutilat. Quasi dicat: Aperte mihi locutus est: unde, sine nubilo figurarum. Talis autem via spiritus, qui Dominus est, investigari non potest. Joan. iii, 8 : Spiritus ubi vult spiral: et vocem ejus audis, sed nescis unde veniat, aut quo vadat. Job, IX, 11 : Si venerit ad me, non videbo eum: si abierit, non intelligam.

Ex dictis patet quae causa efficiens hujus libri, quia movens et non mota Spiritus sanctus : movens autem et mota, ipse David. Patet et quis modus agendi, quia metricuset jucundus, et hoc secundum Hebraicum: in translatione autem metrum non potuit observari.

D. ALBERTI MAGNI,

RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRAEDICATORUM,

IN PRIMAM PARTEM PSALMORUM COMMENTARII.