Capitulum II.

Primae responsionis secunda particula secundumque capitulum,

in quo capitalis error circa notificationem perfectionis et imperfectionis eliditur, et verae perfectionis exemplaritas et differentia ipsius ad imperfectionem reseratur.

1. Quemadmodum autem condescensionis Christi adversarium valida doctorum prostravit auctoritas, sic et perversi dogmatis eius caput propriae assertionis mucro detruncat, dum idem perfectionis evangelicae oppugnator, impiis sensibus invertendo Scripturas et imperitis sermonibus involvendo sententias , non solum a veritate dissentit, verum etiam sibi ipsi contradicit. Quanta namque sit in subsequentibus intellectus perversitas, quantus Scripturarum abusus, quanta involutio sententiarum, quantaque repugnantia sensuum; quia longum esset explicare per singula, prudenti lectori sufficere credimus, si aliqua illorum succincte tangamus.

2. Siquidem a definitione perfectionis quasi capitale sumens exordium, dicit, quod " perfectio huius vitae est, non ut peccatum non habeamus, sed ne regnet in nostro mortali corp0ore ". Hoc quamvis sit veraciter et catholice dictum et a Sanctis acceptum, quia tamen in hoc perfectionis evangelicae terminum ponit et complementum constituit, a vera perfectionis notitia procul esse convincitur. Nam cum ; omnis homo ad hoc, quod in ipso peccatum non regnet, divino sit praecepto astrictus: omnis igitur homo tenetur esse perfectus.

Iterum, si quantumcumque parva caritas hoc efficit: sequitur, quod minima caritas ad culmen perfectionis attingit. Quid igitur Augustinus dicit, quod " caritas meretur augeri, ut aucta mereatur et perfic"?

Amplius, si perfectio est, quod in nobis peccatum non regnet: igitur imperfectio est, quod regnet: sed peccatum non potest regnare in nobis, nisi cum sumus in peccato mortali: omnis igitur imperfectio est peccatum mortale. Quod quam sit absurdum et a veritate dissentiat, nemo, qui aliquid novit, ignorat.

3. Dehinc, vigilans lector attendat, qualiter in subsequentibus, imperfectionem definiens, sibi ipsi contradicat aperte. Subdit enim: "Imperfectio est citra possibilitatem conditionis humanae non conformari Christo". Sed hoc potest esse non solum absque peccato mortali, quia nullus ad hoc tenetur, verum etiam absque veniali, in his potissimum, quae sunt consilii et in nostrae ponuntur liberae voluntatis arbitrio, ac per hoc omitti possunt absque ullo peccato, sicut expresse patet in voto paupertatis et continentiae virginalis .

Quod autem subiungit, dicens, quod "a Christi mandatis et eius operibus discordare est imperfectio, a qua Apostolus dehortatur discipulos ", non solum a praecedentibus dissonat, verum etiam in se repugnantiam claudit manifestam. Nam discordare a Christi mandatis semper est peccatum mortale, discordare vero a Christi operibus potest esse veniale, vel nullum omnino peccatum. Apparet igitur, quod se ipsum nequaquam intellexit, dum in eadem propositione duo sibi contraria simul includit.

Deinde, quod verba inculcans de imperfectionis notificatione, subnectit, dicens: "Imperfectio vitae est a regula iustitiae et vestigiis Christi distorqueri, ubi Christum posset secundum carnem corruptibilem imitari"; ostendit, se non solum veritatis intelligentia vacuum, sed et verbis usitatis egenum. Verum de verbis cura permodica, magis autem discutienda verbi sententia et abiicienda tanquam distorta. Dicit enim, quod "imperfectio est distortio a regula iustitiae". Constat autem, quod (iustitia est rectitudo voluntatis", sicut dicit Anselmus . Si igitur est quaedam iustitia perfecta, quaedam imperfecta, sequitur necessario, quod sit quaedam rectitudo distorta.

Amplius, si est rectitudo iustitia, distortio est iniustitia . Si igitur imperfectio distortio est, imperfectum erit iniustum. Sequitur ergo, si imperfectio est distortio, quod aliqua iustitia sit iniusta.

Denique, cum virtus omnis, ut ait Augustinus , sit ratio recta", necessario sequitur, quod distortio sit peccatum. Si igitur imperfectum universaliter est distortio, imperfectio universaliter est peccatum. Cum ergo aliqua caritas sit imperfecta, consequentia necessaria potest inferri, quod caritas est peccatrix. Ac per hoc colligitur ex praemissis secundum notificationes imperfectionis praehabitas, quod iustitia sit iniusta, rectitudo distorta et caritas vitiosa.

4. Ad maiorem quoque imperitiae suae declarationem paulo posterius subdit, quod " Sapiens asserit, magnam esse gloriam sequi Dominum, et quod tanquam simpliciter dictum est universaliter intelligendum ". Quod si verum est, cum velle Dominum sequi in aliquibus ipsius actibus sit magna praesumtio, utpote in miraculis, in iudiciis, in vindictis et in praevidendis futuris et consimilibus; igitur si verbum hoc simpliciter dictum est universaliter intelligendum, aut magna gloria erit sequi Dominum in his, ad quae aspirare est praesumtuosum et impium , aut secundum istius perversum iudicium Sapiens dixit falsum.

Huic quoque dementiae et aliam non minorem adiungit, dicens, quod " Christus adolescenti dixit: Sequere me , non distinguendo in quibus et qualibus, sed simpliciter "; " et magna, ut dicit, praesumtio est, velle distinguere, ubi Dominus non distinxit, quia legislatoris est proprium legem interpretari, quam condidit".

5. In qua quidem assertione et ipsi fidei et sanctorum Patrum sententiae et etiam sibimet contradicit expresse. Nam si, ubi Christus in sermone proprio ipse non distinxit, nec nos debemus distinguere, cum dixit : Pater maior me est, errat catholicae fidei sensus, quo docetur, non ad Christi Divinitatem, sed ad eius tantummodo humanitatem praefatum verbum esse referendum.

Errant nihilominus Sancti, qui Christi explicando eloquia et distinguendo exponunt et exponendo interpretantur.

Errat et ipse, qui consequenter etiam in hoc verbo distinguit dicens, quod " non intelligitur de actibus spectantibus ad graduum et dignitatum distinctionem, sed de aliis tantum".

6. Verum nec his contentus stultitiis, subiungit et alias, asserens, quod dicere, Deum aliquid praecepisse perfectis, non imperfectis, error sit Manichaeorum et res magni periculi, non attendens quod sacer dicit Hieronymus libro secundo contra Iovinianum. Ait enim: " Nunquid omnibus praeceptum est, ne duas tunicas habeant, ne cibos in pera, aes in zona, calceamenta in pedibus, ut vendant universa, quae habent, et sequantur Iesum, sed his qui volunt esse perfecti? alioquin cur a Ioanne

Baptista aliud militibus, aliud praecipitur publicanis "? Haec Hieronymus. Quibus patenter ostendit, banc suam, immo Scripturarum esse sententiam, quam hic novellus doctor, Ioviniani erroneum dogma secutus, haereticam asserit et periculosam.

Sane quod addit, mandatis hominem imperfectum non effici, quia mandatum sanctum, iustum et bonum non operatur mortem , sed "imperfectio quaedam mors est"; manifeste verum probans per manifeste falsum, simul sui ipsius declarat imprudentiam et errorem. Certum est enim, quod mandata nec perfectos faciunt nec imperfectos, cum tam bi quam illi ad ipsorum observantiam astringatur. Certum est etiam, quod imperfectio a perfectione non discrepat, sicut mors a vita distat. Si enim imperfectio mors est, aut poenalis, aut culpabilis. Si paenalis; nullus est in hae vita perfectus, nec ipse Christus: si culpabilis: sed mors culpabilis est culpa mortalis, nullus igitur est imperfectus, qui non sit per mortale peccatum vita privatus.

Quodsi dicat, se mortem quandam dicere venialem culpam, valde improprie loquitur, nec tamen declinat errorem, quia, si culpa venialis est mors faciens imperfectum, cum non sit ratio maior de uno veniali quam de alio, quoties quis incidit in veniale peccatum, toties a perfectionis decidit statu. Et iterum, cum nullus quantumcumque iustus sit omnino immunis a venialibus, nullus erit in hae vita perfectus ea perfectione, quam consulit Christus ; quod est haereticum et damnandum.

7. Ad erroris etiam sui cumulationem maiorem subsequenter annectit, imperfectionem esse claudicationem, quae sub praecepto non cadit, sed sub indulgentia, quemadmodum sua repetere non est mandatum, sed indultum.

Quod est plane falsum, cum indulgentia, secundum Augustinum de Bono coniugali , includat peccatum, et repetere sua imperfectis sit licitum, sicut primae ad Corinthios sexto dicit Glossa: "Infirmis licet sua repetere, etiam movendo causam ante iudicem ".

Huic quoque simile est, quod, quibusdam vanis et frivolis interpositis, addidit, quod "in novo testamento, etiam quando contrahitur causa prolis matrimonium, est indultum". Cui aperte contradicit Augustinus de Bono coniugali : "Certe, inquit, dubitare fas non est, nuptias non esse peccatum. Non itaque nuptias secundum veniam concedit Apostolus, sed illum concubitum secundum veniam concedit, qui fit per incontinentiam , non solum causa procreandi, sed etiam aliquando nulla causa procreandi, quem nuptiae fieri non cogunt, sed ignosci impetrant. Concubitus enim sola causa generandi inculpabilis, solus ipse nuptialis est". Haec Augustinus: ubi inter ipsum doctorem antiquum et hunc novellum tanta est repugnantia sensuum et verborum, ut necesse sit, alterum eorum asseruisse falsum. Si igitur non suam, sed egregii doctoris vult sequi sententiam, ne in foveam cadat erroris, desinat imperfectionem per distortionem et claudicationem describere, ne compellatur ex hoc tanquam distortus et claudus a veritatis tramite deviare.

8. Quod autem subdit, Christum nulla fecisse opera tantum imitanda perfectis, pro eo quod nemini perfectionem invidit, quasi non possit esse gradus et distinctio in exemplis Christi ac verbis respectu graduum et statuum diversorum in hierarchia Ecclesiae; nequaquam est consonum documentis Scripturae. Nam Christus dixit specialiter Apostolis : Vobis datum est nosse mysterium regni Dei, ceteris autem in parabolis. Et iterum loquens ad Patrem ait: Abscondisti haec a sapientibus et prudentibus et revelasti ea parvulis. Nunquid invidus Deus, quia non omnibus sapientiae suae revelavit arcanum? Constans est autem, quod sicut Christus sua pro illis qui ea capiebant, proponebat eloquia, ita pariter et exempla.

Nequaquam igitur ex invidia, sed ex altissima dispensatione sapientiae Dei dividentis dona sua singulis, prout vult , quaedam proponuntur imitanda praelatis, non subditis: quaedam spiritualibus, non animalibus: quaedam perfectis, non imperfectis: quaedam fortibus, non infirmis, sicut patet expressius in auctoritate praemissa Hieronymi contra Iovinianum. Nec tamen dicimus, quod opera consiliorum et supererogationum illis solis proponantur, qui iam perfecti sunt, quin potius omnibus , qui ad perfectionis culmen conscendere volunt: quod quidem tanquam difficile et arduum non est omnium, sed paucorum.

9. Porro, ratio illa, qua subsequenter conatur astruere, Christi opera et exempla aequaliter cunctis esse proposita, quia, si aliquid egit, quod tantum imitandum esset imperfectis, videretur tunc, quod debuisset uxorem accipere et contentionibus se ingerere, ut horum imperfectis exempla praeberet, nullius est efficaciae, sed magnae dementiae. Nunquam enim rationem hanc probabilem crederet, nisi experientiam carnalis libidinis et compugnantiam litis condescendentiae divinae dulcedinis in nostris suscipiendis infirmitatibus temeritate quadam erronea coaequaret; ac si aperte diceret: si Christus condescendit infirmitati humanae in actu comestionis et fugae, pari ratione condescendere debuit in actu carnalis libidinis et litis contentiosae . Alioquin ratio sua non valet. Et vere non valet, quia non est simile hinc inde, quia in illis infirmitatibus decuit nobis condescendere Christum, quae communiter respiciunt naturam lapsam nec aliquam habent foeditatem annexam, in aliis vero nequaquam .

10. Tandem si quis vigilanter attendat, quid finaliter intendit concludere, patenter advertet, quod se ipsum paralogizando multiplici involvit errore. Ait enim: " Cum duae sint perfectionis partes, scilicet sua vendere ac distribuere et Christum Dominum sequi ; sicut ad fundamentum perfectionis requiritur necessario, quod quis omnia sua relinquat, sic ad complementum exigitur, quod sua relinquens Christum imitetur in omnibus iuxta possibilitatem humanam ". Propter quod non parvam asserit esse blasphemiam dicere, Christum in his quae secundum naturam nostram gessit, non in omnibus, sed in aliquibus imitandum, eis potissime, qui perfecti esse conantur.

Verum licet verba hujusmodi aliquam superficialiter videantur rationem praetendere, tamen secundum veritatem ratiocinatio sua nullum habet omnino vigorem, sed et conclusio multimodam continet falsitatem. Non enim est simile de dimissione suorum et imitatione actuum Christi. Nam sua dimittere actus est unus et uniformis, qui perfectioni non consonat, si diminute, hoc est secundum partem et non secundum totum fiat . Actus.autem Christi sunt multiformes et varii, et quamvis in comparatione ad Christi personam omnes sint perfecti, tamen secundum naturam proprii generis quidam sunt excellentes, quidam mediocres, quidam cdndescensivi, sicut in precedentibus aliqualiter patuit et subsequenter magis patebit.

11. Sane si verum est, sicut concludit, quod perfectio dicat universalem conformitatem ad opera Christi et imperfectio dissonantiam, multa per omnem modum sequuntur absurda. Nam cum Christus mulieres se comitantes et sustentantes habuerit , sequitur, quod imperfectus fuerit Paulus, qui hoc recusavit: cum Christus inter homines habitaverit, imperfectus Ioannes Baptista, qui, relictis turbis, solitaria loca quaesivit; cum Christus vinum biberit, imperfectus idem Baptista, qui vinum et siceram non gustavit ; cum Christus solus cum muliere locutus fuerit, imperfectus erit qui a mulierum consortiis se elongat: cum Christus peccatrici pedes osculandos praebuerit, imperfectus, qui mulierum contactus abhorret et vitat; cum Christus dividere inter fratres hereditatem recusaverit , imperfectus erit qui iurgantes pro hereditatis divisione germanos ad pacem et aequitatem reducit: cum Christus scienter loculos furi conservandos commiserit, imperfectus omnis erit, qui furem dispensatorem expellens fidelem requirit: cum Christus imminente passione trepidaverit , imperfectus omnis, qui ad passionem securus et hilaris currit: cum Christus in ipsa passione tacuerit, imperfectus omnis, qui pro Christo patiens veritatem dicit. Et sic in pluribus aliis potest inductio fieri, ut de fuga , comestione et loculis taceamus: quae omnia tam absurda sunt, ut qui ea conetur defendere non tam videatur errare quam insanire.

12. Ut autem haec et his similia inconvenientia prudens lector effugiat, in quae is cui respondemus, ex inconsideratione devenit, attendere debet, quod deceptionis huius duplex exstitit causa: prima, quia, cum sciret, Christum esse omnis perfectionis exemplar , modum tamen huius exemplaritatis nescivit, vel neglexit advertere: secunda, quia, cum clare perpenderet, imperfectionem a perfectione deficere, modum tamen defectionis huius non potuit investigare.

Intelligendum est igitur, quod cum Christus sit Verbum increatum et incarnatum, duplex est in eo ratio exemplaritatis, aeternae videlicet et temporalis: aeternae, inquam, secundum quod est splendor paternae gloriae et figura substantiae Dei Patris atque candor lucis aeternae et speculum sine macula maiestatis Dei. In quo quidem speculo exemplariter cuncta relucent, quae a principio conditionis mundi usque in finem ad perfectionem totius universi tam spiritualiter quam sensibiliter producuntur. Et secundum hoc est Christus ut Verbum increatum speculum intellectuale et exemplar aeternum totius machinae mundialis .

In quantum autem

Verbum incarnatum in assumtae humanitatis conversatione exemplar est et speculum omnium gratiarum, virtutum et meritorum, ad cuius exemplaris imitationem erigendum est tabernaculum militantis Ecclesiae , iuxta quod Moysi mysterialiter dictum est : Inspice et fac secundum exemplar, quod tibi in . monte monstratum est. Et quemadmodum ab illo uno aeterno exemplari indiviso tam diversae manant creaturarum naturae et naturarum perfectiones secundum variam ipsius summi boni participationem, quod perfecte ab aliqua una creatura capi non poterant , propter quod et diversas constituit Deus rerum species ad universi completionem ; sic et a Verbo incarnato tanquam ab originali principio gratiae, de cuius plenitudine accepimus omnes , et tanquam a speculo, in quo et a quo omnis sanctitatis et sapientiae plenitudo et pulcritudo refulget, diversi status, gradus et ordines secundum variam distributionem donorum et varium imitandi modum exemplariter derivantur, in quibus secundum multiformem participationem multimoda Christi perfectio sic distribuitur, ut simul reperiatur in omnibus, nec tamen in aliquo uno solo secundum omnimodae plenitudinis totalitatem refulgeat: sed quilibet gradus et status pro suae mensurae modulo secundum plus et minus istiusmodi exemplaris influentiam suscipit et ad ipsius imitationem accedit.

13. Refulgent autem a Christo tanquam a totius nostrae salutis exemplari et originali principio actus multiformes. Nam quidam actus in ipso respiciunt sublimitatem potentiae, ut super aquas siccis pedibus ambulare, elementa convertere, panes multiplicare , se ipsum transfigurare et cetera miracula facere: quidam sapientiae lucem, ut arcana caelestia referre, secreta cordium scrutari et futura praedicere; quidam severitatem iudicii, sicut eiicere vendentes de templo, cathedras vendentium columbas evertere et dura increpatione ferire pontifices ; quidam officii dignitatem, ut Sacramentum conficere sacratissimi corporis sui, manus imponere et peccata relaxare: quidam condescensionem miseriae, ut latere in persecutione, trepidare et contristari in morte et pro calicis amotione Patrem orare ; quidam informationem vitae perfectae, sicut paupertatem servare, virginitatem custodire, Deo et hominibus se ipsum subiicere, noctes in oratione pervigiles ducere, pro crucifixoribus exorare et morti se summa caritate etiam pro inimicis offerre .

Cum igitur sex sint hujusmodi actuum varietates, in ultimis his dumtaxat est ipsum imitari perfectum. Nam in his quae sunt excellentiae singularis, est impium et luciferianum, nisi fuerit alicui privilegii specialis dono concessum. In his autem, quae severitatis et dignitatis, est praesidentium et praelatorum. In his quae condescensionis, est infirmorum , in quantum ad actum loquimur extrinsecum. Nequaquam igitur, ut dogmatizat, summa perfectionis christianae consistit in universali imitatione actuum Christi, sed tantum illorum qui vitae perfectae informationem respiciunt.

14. Ex quo apparet, quod huiusmodi veritatis ignorantia prima fuit in eo causa erroris: quam etiam secunda comitata est, videlicet, quod imperfectionem a perfectione rationabiliter non discrevit, dum imprudenter asseruit, quod " perfectio et imperfectio differunt sicut rectitudo et distortio, sicut iustitia et peccatum, sicut puritas et pollutio, sicut gloria et ignominia, sicut vita et mors, sicut sanitas et morbus, sicut incessus aequalis et claudicatio ".

Ex quibus inconvenientia magna sequuntur et multa, quorum aliqua superius sunt expressa. Propter quod diligens lector advertat, quod perfectio et imperfectio non differunt sicut duo contraria , sed sicut maius bonum et minus bonum, sicut fini propinquum et longinquum, sicut magis meritorium et minus, sicut magis deiforme et minus, sicut gloria et sanctitas maior et minor.

15. Quod quamquam sit intelligentibus per se c notum, ad tollendum tamen omnem dubietatis scrupulum Sanctorum auctoritatibus est probandum. Ait enim Ambrosius de Officiis libro primo : " Officium omne aut medium, aut perfectum est. Quod aeque Scripturarum auctoritate probare possumus. Habemus enim in Evangelio, dixisse Dominum: Si vis ad vitam ingredi, serva mandata. Non homicidium facies, non adulterabis. Haec media sunt officia, quibus aliquid deest: ideo sequitur: Si vis perfectus esse, vade et vende omnia bona tua et da pauperibus et veni, sequere me. Hoc est igitur perfectum officium, quod Graeci catorlhoma vocant, quo corriguntur omnia, quae aliquos potuerunt lapsus habere ". Haec Ambrosius. Ex quibus colligitur, quod medium officium, quod est imperfectum, nullum dicit peccatum, cum consistat in observantia mandatorum. Idem etiam super primam Epistolam ad

Corinthios : " A licitis temperare vult fideles, ut non solum innocentes, sed et gloriosi videantur. Concessa enim praeterire virtutis est maximae ". Haec Ambrosius. Si igitur uti licitis est innocentia, concessa praeterire perfectio: constat, quod imperfectio simul cum innocentia stat. Non est ergo peccatum. .

Augustinus quoque de Bono coniugali : "Quid dicturi sumus adversus evidentissimam vocem Apostoli dicentis: Quod vult faciat ;non peccat, si nubat: et: Si acceperis uxorem, non peccasti, et si nupserit virgo, non peccat? Hinc certe dubitare fas non est, nuptias non esse peccatum. Non itaque nuptias secundum veniam concedit Apostolus. Nam quis ambigat, absurdissime dici, non eos peccasse, quibus venia datur "? Haec Augustinus. Constat autem, quod nuptiae non stant cum evangelica perfectione, qua eunuchizari docet Christus propter regnum caelorum . Igitur imperfectio non requirit veniam, nec est de se aliqua culpa. Idem etiam in eodem libro : " Bonum, inquit, erat quod Martha faciebat, occupata circa ministerium Sanctorum, sed melius quod Maria soror eius. Bonum Susannae in coniugali castitate laudamus, sed tamen ei bonum viduae Annae ac multo magis Mariae Virginis bonum anteponimus. Bonum erat quod faciebant qui de substantia sua Christo et eius discipulis ministrabant ; sed melius, qui omnem substantiam dimiserunt, ut Christum Dominum expeditiores sequerentur ". Haec

Augustinus. In quibus luculenter ostendit, quod perfectum non differt ab imperfecto, sicut virtuosum a vitioso, sed sicut maius bonum a minus bono.

Hoc ipsum beatus Hieronymus ad Hebidiam dicit expressius: "Vis, ait, esse perfecta et in primo stare fastigio dignitatis, fac quod fecerunt Apostoli " ; et post: " Non vis esse perfecta, sed secundum gradum tenere virtutis, dimitte omnia tua, quae habes, da filiis, da propinquis. Nemo te reprehendit, si inferiora secteris, dummodo scias, illam tibi iure praelatam, quae elegerit prima ". Hucusque Hieronymus. Ecce, quam patenter asserit, quod imperfectio, quae est secundi et inferioris status et gradus, non dicit quid reprehensibile nec peccatum. Idem quoque ad Demetriadem : " Prohibentur mala, praecipiuntur bona, conceduntur media, suadentur perfecta. In duobus primis peccatum omne concluditur, reliqua vero in nostra posita sunt potestate, ut aut cum minori gloria utamur concessis ac licitis, aut ob maius praemium ea quae nobis permissa sunt, respuamus ". Haec Hieronymus.

Quid his clarius ad propositum dici potest? Quibus quantumcumque tardus ingenio, nisi fortasse fuerit obcaecatus malitia, ab omni praefati erroris caligine non dubitamus posse purgari, maxime si velit advertere, quod recenter baptizatus, quamquam nondum pervenit ad apicem perfectionis et meriti, nulla tamen est infectus labe peccati.