Articulus 1

Utrum deus possit facere quod materia sit sine forma.

Ad primum sic proceditur: videtur quod deus possit facere quod materia sit sine forma.

Argumentum

Sicut enim materia secundum suum esse dependet a forma, ita accidens a subiecto.

Sed deus potest facere quod accidens sit sine subiecto, ut patet in sacramento altaris. Ergo potest facere quod materia sit sine forma.

Sed Contra

Sed contra. Deus non potest facere contradictoria esse simul. Sed materiam esse sine forma implicat contradictionem, eo quod esse materiae importat actum, qui est forma. Non ergo deus potest facere quod materia sit sine forma.

Corpus

Respondeo. Dicendum, quod uniuscuiusque rei virtus activa est aestimanda secundum modum essentiae, eo quod unumquodque agit in quantum est ens actu. Unde si in aliquo inveniatur forma aliqua vel natura non limitata seu contracta, erit virtus eius se extendens ad omnes actus vel effectus convenientes illi naturae; puta, si intelligeretur esse calor per se subsistens, vel in aliquo subiecto quod reciperet ipsum secundum totum eius posse, sequeretur quod haberet virtutem ad producendum omnes actus et effectus caloris. Si vero aliquod subiectum non reciperet calorem secundum eius totum posse, sed cum aliqua contractione et limitatione, non haberet virtutem activam respectu omnium actuum vel effectuum caloris.

Cum autem deus sit ipsum esse subsistens, manifestum est quod natura essendi convenit deo infinite absque omni limitatione et contractione; unde eius virtus activa se extendit infinite ad totum ens, et ad omne id quod potest habere rationem entis.

Illud ergo solum poterit excludi a divina potentia quod repugnat rationi entis; et hoc non propter defectum divinae potentiae, sed quia ipsum non potest esse ens, unde non potest fieri.

Repugnat autem rationi entis non ens simul et secundum idem existens: unde quod aliquid simul sit et non sit, a deo fieri non potest, nec aliquid contradictionem includens.

Et de huiusmodi est materiam esse in actu sine forma.

Omne enim quod est actu: vel est ipse actus, vel est potentia participans actum. Esse autem actu repugnat rationi materiae, quae secundum propriam rationem est ens in potentia.

Relinquitur ergo quod non possit esse in actu nisi in quantum participat actum.

Actus autem participatus a materia nihil est aliud quam forma; unde idem est dictu, materiam esse in actu, et materiam habere formam.

Dicere ergo quod materia sit in actu sine forma, est dicere contradictoria esse simul; unde a deo fieri non potest.

Ad

Ad illud ergo quod in contrarium obiicitur, dicendum, quod accidens secundum suum esse dependet a subiecto sicut a causa sustentante ipsum. Et quia deus potest producere omnes actus secundarum causarum absque ipsis causis secundis, potest conservare in esse accidens sine subiecto. Sed materia secundum suum esse actuale dependet a forma in quantum forma est ipse actus eius; unde non est simile.