Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo : Talis est in mente, vel erit: sed quantum adopuserittamquamlignum, non quodlibet, sed " quod plantatum est secus decursus aquarum. " Christus lignum est, Proverb. iii, 18 : Lignum vitae est his, qui apprehenderint eam. Dicitur de sapientia Dei, quae est Christus, Apoc.II, 7 : Vincenti dabo edere de ligno vitae. Lignum, inquam, positum, in medio paradisi, Genes. ii, 9, hoc est, in medio Ecclesiae. Est autem arbor, cujus surculus, hoc est, divinitas, insertus est in trunco naturae humanae. Jacobi, l, 21 : In mansuetudine suscipite insitum verbum, quod potest salvare animas vestras, etc.

" Et plantatum est, " non in arido et sicco, sed " secus decursus aquarum, " secus omnem plenitudinem gratiarum.

De quibus aquis, Joan. VII, 38 : Qui credit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae. Vel secus decursus populorum : populi enim et gentes aquae sunt, juxta quas Christus plantari voluit, assumens carnem similem peccati, non vere peccatricem, sicut dicit Paulus ad Rom. viii, 3. Apoc. xvii, 15 : Aquae quas vidisti, populi sunt, et gentes, et linguae. Nec tantum ipsum caput in se, sed in quolibet justo membro suo lignum est: dicit enim Isidorus, lib. XVII, cap. 6, quod " ligna dicta sunt, quae incensa " convertuntur in lumen : unde lignum " quasi lucens et ignitum. " Dicitur autem de uno justorum, Joan. v, 35, quod ille erat lucerna ardens, et lucens. Jerem. xvii, 8 : Erit tamquam lignum quod transplantatur super aquas, scilicet charitatis. Ad Ephes. iii, 17 : In charitate radicati et fundati. Vel radix seu terra in qua plantatur, dicitur charitas. " Decursus autem aquarum, " sunt fluenta Scripturarum. Proverb. xviii, 4 : Aqua profunda verba ex ore viri. Ex ore illius, inquam, viri, de quo supra, " Beatus vir, " et torrens inundans, fons sapientiae est. Et est aqua decurrens sacra Scriptura, id est, deorsum currens, scilicet ab illo fonte altissimo, de quo Eccli. l, 5 : Fons sapientiae, verbum Dei in excelsis. Et Sap.XI, 4: Data est illis aqua de petra altissima. I ad Corinth. x, 4: Petra autem erat Christus.

" Quod fructum suum dabit. " Triplicem, inquam, fructum sincerae eruditionis et defaecatae ab omni faece erroris, tamquam vilis bona. Eccli. XXIV, 23 : Ego quasi vitis fructicavi, etc. : et Joan. xv, 1 : Ego sum vilis vera, etc. Ficum dulcis consolationis, et promissionis aeternorum bonorum, quae dulciter sapiebat gustui audientium. Ezech. xlvii, 12 : Et erunt fructus ejus in cibum. Haec est ficus, quam decorticaverunt Judaei vestimenta auferendo, sicut conqueritur Dominus per Joel.I, 7 : Ficum meam decorticavit. Hae sunt ficus bonae, bonaevalde, Jerem. XXIV, 3 : et oleum mitigationis et curationis, ad literam miracula faciendo. Jerem. XI, 16 : Olivam uberem, pulchram, fructiferam, vocavit Dominus nomen tuum, et in Psal. ei, 10 : Ego autem sicut oliva fructifera in domo Dei. Abundantiam hujus fructus senserat qui dicebat, Cant.I, 2: Oleum effusum nomen tuum.

Sed hos fructus dedit " in tempore suo. " In tempore, inquam, plenitudinis gratiae. Ad Galatas, IV, 4 : Ubi venit plenitudo temporis, misit Deus, etc. Sed tandem dabit fructum optimum, scilicet seipsum, quem nunc dat praegustandumin Sacramento altaris. Psal. cxxvi, 3 : Ecce haereditas Domini filii, merces fructus ventris. Ille, inquam, fructus sublimis, de quo Isa. IV, 2 : Et fructus terrae sublimis. Sic fructum dat et quilibet justus, sciens illud Matth. iii, 10 : Omnis arbor quae non facit fructum bonum, excidetur, et in ignem mittetur: et illud Lucae, xiii, 7 : Ecce anni tres sunt ex quo venio quaerens frulum in ficulnea hac, et non invenio : succide ergo illam : ut quid etiam terram occupat ? Fructum autem debet facere dignae paenitentiae. Matth. iii, 8 : Facite ergo fructum dignum paenitentiae. Hi autem fructus sunt quos enumerat Apostolus ad Galatas, v, 22 : Charitas, pax, et patientia, etc. Et bene dicit a suum " contra hypocritas, qui si bona multa faciant, aliorum sunt, quibus proficiunt, et non sua. Matth. XVI, 26 : Quid prodest homini, si mundum universum lucretur, animae vero suae detrimentum patiatur ? Nec mirum si sua non sunt : quia non dant ea quae sua sunt,sicut hic di citur dejusto,quod"fructumsuum dabit:" imo vendunt pro laude humana. Matth. VI, 16 : Amen dico vobis, quia acceperunt mercedem suam.

Dat et justus " in tempore suo fructum suum, " scilicet in hac praesenti vita, quam scit sibi datam ad bene operandum. Joan.IX, 4 : Me oportet operari opera ejus, qui misit me, donec dies est: venitnox, quando neruo poterit operari. Eccle, IX, 10 : Quodcumque facere potest manus tua, instanter operare, etc. Post hanc autem vitam erit tempus recipiendi mercedem pro opere. II ad Corinth. v, 10 : Omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit, sive bonum sive malum.

" Et folium ejus. " Hic commendatur a bono oris : folium enim dicitur verbum, quia umbram facit, et refrigerat in ardore. Eccli. xviii, 16 : Nonne ardorem refrigerabit ras ? Sic et verbum melius quam datum. Hoc refrigerium sentiebat quae dicebat, Cant. II, 3 : Sub umbra illius, quem desideraveram, sedi. Item, ornat arborem quando viride est, et adhaerens : sic verbum bonum ornat loquentem. Eccli. v, 15 : Honor et gloria, in sermone sensati. Item, tegit et protegit fructum, ne ab exteriori intemperie corrumpatur : sic bona verba boni operis servant fructum, et liberant a corruptione. Proverb.XII, 6 : Os justorum liberabit eos. Et maxime Christi verbum folio comparatur : est enim in folio quasi quoddam filum medium percaesum usque ad consummationem ejus, ex quo hinc multo subtiliora fila protenduntur, et ex illis ilerum subtilissima, super quae lotum corpus folii contegitur et fundatur. Filum ergo medium in verbo Christi est praeceptum de dilectione Dei et proximi. Matth. xxii, 37 : Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo. Ramificatur autem et distinguitur in decem praecepta Decalogi, de quibus Exodi, xx, 2 et seq. Et illa ulterius in quaedam minora et subtiliora, Exodi, XXI et XXII, et deinceps.

Christi ergo folium non defluxit, sed permanens est, et fuit, et erit. Matth. XXIV, 35, et Lucae, XXI, 33 : Caelum et terra transibunt, verba autem mea non praeteribunt. Sic et justi verbum non debet diffluere. Proverb. XI, 28: Justi autem quasi virens folium germinabunt. Et Jerem.XVII, 8 : Et erit folium ejus viride,et in tempore siccitatis non erit sollicitum. Cavendum autem summopere, ut non cadat verbum vel defluat a veritate per falsitatem. Sap. I,11 : Os quod mentitur, occidit animam, Joan. XVII, 17 : Sermo tuus veritas est. Et ne defluat ab opportunitate per locutionis superfluitatem. Levit. xv, 1 et seq. : Seminifluus immundus est. Ab apertione per obscuritatem. Sap. i, 11 : Sermo obscurus in vacuum non ibit. Ne defluat ab utilitate per otiositatem. Matth. XII, 36 : Omne verbum otiosum quod locuti fuerint homines, reddent rationem de eo in die judicii. Et ne defluat a recta intentione per cupiditatem. I Reg. iii, 19, dicitur de Samuele : Non cecidit ex omnibus verbis ejus in terram. Sed de malis dicitur, Joan. III, 31 : Qui de terra est, de terra loquitur. Et lsa. XXIX, 4 : Humiliaberis, de terra loqueris, et de humo audietur eloquium tuum. Qui ab hoc defluxu cavet, perfectus vir est. Jacobi, iii, 2: Siquis inverbo non offendit: hic perfectus est vir. Et nota, quod fluimus per malam voluntatem, sed defluimus per inordinatam electionem, pereffluimus autem per perversam operationem. Ad Hebr. ii, 1 : Abundantius oportet observare nos ea quae audivimus, ne forte pereffluamus.

Causa autem defluxus folii naturalis haec est. Recedente calore solis quemadmodum fit in hieme, colligitur naturalis calor, quia modicus est, ad radicem arboris, et sicut potest, attrahit nutrimentum : cum autem non potest abstrahere ab exteriori, abstrahit a superioribus partibus arboris,et sichumoreadinferiora recurrente, fit desiccatio, et sic fit casus foliorum. Sic recedente calore veri solis, de quo Malach. IV, 2 : Et orietur vobis timentibus nomen meum Sol justitiae, charitate videlicet, cito cadit vel defluit verbum a veritate, et conditionibus aliis bonis. Matth.XXIV,Refrigescet charitas multorum : et sic cessabit honestas verborum et maturitas. Jacob. 1, 26 : Si quis putat se religiosum esse non re-frenans linguam suam, sed seducens cor suum, hujus vana est religio, etc.

" Et omnia quaecumque faciet. " Hic breviter recolligit in summa omne bonum. Ac si dicat : Omne opus ejus, interius in corde, exterius in corpore erit utile. Isa.lv, 11 : Verbum meum, quod egredietur de ore meo (scilicet Filius, qui dicit de seipso, Eccli.XXIV,5:Ego ex ore Altissimi prodivi), non revertetur ad me vacuum,... sed hoc prosperabitur in omnibus ad quae misi illud. Et in Psal. lxxxviii, 35 : Quae procedunt de labiis meis non faciam irrita.

Si ergo verba creata non irritantur, multo fortius nec increatum. Sic et in justo, quaecumque facit, prosperantur. Ad Rom. viii, 28: Omnia cooperantur in bonum, iis qui secundum propositum vocati sunt sancti, etc. Non tantum voluntas interior, sed sermo exterior, et etiam actus. Ezech. xlvii, 12: Et erunt fructus ejus in cibum, et folia ejus ad medicinam." Non sic impii, non sic. " Hic est secunda pars totius Psalmi, in qua reprobos secernit a Christo, et primo secernit eos a capite,secundo a corpore, ibi," Ideo non resurgent, " ut pateat quod ad Christum non pertinet, qui non adhaeret capiti nec corpori.

In prima parte duo. Primo ostendit, quod nihil impiis insit eorum quae dicta sunt de Christo. Secundo ostenditur unde hoc sit,ei etiam quid eis insit, ibi, Sed tamquam pulvis. "