TOMUS V.

Parva naturalia :

1. De sensu et sensato.

2. De memoria et reminiscentia.

3. De somno et vigilia, ubi lib. 3. agit de divinatione et prophetia.

4. De motibus animalium.

5. De juventute et senectute.

6. De spiritu et respiratione.

7. De morte et vita, ubi tractatu 2 agit de causis longioris et brevioris vitae. Quod forte opusculum illud est a quibusdam numeratum ut distinctum, De longitudine et brevitate vitae.

8. De nutrimento et nutribili.

9. De natura et origine animae.

10. De unitate intellectus contra Averroem. Albertus ipse (Summae P. II, Q. 77, memb. 3) hoc opusculum Romae se scripsisse testatur.

11. De intellectu et intelligibili. Liber 2 agit de naturali perfectione intellectus.

12. De natura locorum.

13. De causis et proprietatibus elementorum.

14. De passionibus aeris.

15. De vegetabilibus et plantis.

16. De principiis motus progressivi.

17. De causis et processu universitatis a causa prima.

18. Speculum astronomiam, in quo de libris licitis et illicitis.

Laudant Pignon et Valleoletanus exceptis 14 et 16, seu ipsos fugerint, seu sub cujusdam alterius titulo comprehenderint, ut verius videtur, ut et horum quaedam in duo dividunt.

EDITIONES ANTIQUAE.

Haec opuscula omnia hoc eodem ordine prodierunt Venetiis, Haered. Scoti, 1517 fol. chart. Goth. Quae editio extat Paris. in Sangenov. et Regia, R. 149.

12. De natura locorum prodiit seorsim Yiennae, 1514, ex fide Simleri, et Neapoli, 1592-4 : quae editio Romae in Barher.

18. Speculum astronomiae cum quibusdam alienis de quibus postea, Lugduni, 1615, in-16. Quae editio in Barber.

CODICES MS.

Opuscula haec omnia Coloniae haberi apud nostros testatur Petrus de Prussia.

Ex lib. Rectoris cit. prostabant Paris. anno MCCCIIII 1 et 3,XIV pec. ; 4, v pec. ; 6, xiii pec. : 5, 8 et 11 simul, x pec.; 9, viii pec.; 12, viii pec.; 13, IX pec. ; 15, XXXIX pec.; 16, v pec.

Florentiae in Medic. Pl. LXXXIII cod. 1. fol. mag. papyr. fere omnia.

Ibid. Pl. LXXXIV cod. 20 papyr. Alberti Magni contradictio adversus eos qui dieunt post separationem animae a corpore non remanere ex omnibus animabus nisi intellectum unum et animam unam. Est decimus ex editis de unitate intellectus contra Averroem.

Venetiis, ad S. Antonii pleraque et Bessarion. Pl. 8, 13 et 15 etiam pleraque.

Catal. Anglic. Omnia simul, quaedam seorsim. Videsis T. I, P. I, nn. 1320, 1702, 1821, 1911. P. II, nn. 213, 880, 1193, 1284. P. III, 709, 951,985,1817. T. II, P. I, nn. 68, 698, 1466. Excerptum autem ex opusculo 15 de vegetalibus existimarim quod recensetur T. I, P. I, 8345 hoc titulo : Alberti Magni tractatus de plantationibus arborum et de conservatione vini, nisi sit erratum in nomine auctoris, nam hoc eodem titulo laudatur opella Arnaldi de Villanova. Vide Lambecium Biblioth. Caesar. libr. 2, p. 841 : et alterum P. II, 1592 : Alberti de Colonia tractatus de insitionibus et plantationibus arborum: quod tamen certius docebunt codd. possessores.

Apud Sanderum, Bibl. Belg. P. II in valle S. Martini, p. 209 laudantur fere haec omnia opuscula licet non eodem ordine.

Claraval. De causis. De somno et vigilia. De spiritu et respiratione.

Paris. extant in Victor. codd. 29 et 38 fol. papyr. exceptis paucis. De unitate intellectus seorsim cod. 930 fol. med. memb.

Sorbon. 9, de nat. et orig. animae, cod. fol. memb. ubi et quaedam simul opuscula F. Thomae de Aquino ex legato Godefridi de Fontibus S. T. M. aequalis, ac proinde saec. xiii. Iterum altero cod. fol. mag. memb. n. 1 p. 752 inter alia Petri de Albernia et F. Thomae de Aquino. Item 17, De causis et processu universitatis, cod. fol. mag. memb. n. 1, p. 877.

Regia codd. 4750 et 4859 supracit. Sunt excepti 14, 15, 17 et 18 : caetera sed in alio ordine quam in edit. Lugdunensi. At 14, De passionibus aeris est cod. 6380.

Circa 18, nempe speculum astronomicum, quaedam est difficultas : sunt enim qui Alherto abjudicant. Catal. Anglic. T. I. P. I. n. 1682 sic legitur :Philippus cancellarius Parisiensis de libris licitis et illicitis falso Alberto attributum. Contra Naudaeus hunc tractatum F. Rogero Bacon ord. Min. viro in hisce erudito asserere nititur. Verum Pignon et Valleoletanus citati sub nomine Alberti Magni viderunt et laudarunt. Gersonus cancellarius Parisiensis Trilogii sui epilogo sic habet : Composuit super hac re (de libris astrologicis qui sunt et non sunt tolerandD Magnus Albertus opusculum, quod appellatur speculum Alberti, etc. Noster Nicolaus de Dacia, qui anno MCCCCLVI de hoc argumento scripsit, hoc opusculum etiam eidem Alberto asserit. Catal. Anglic. cit. T. II, P. I, cod. 6141 est Alberti Magni speculum et astronomicum colligas ex seqq. Paris. in Regia cod. 5464 fol. par. est Alberti speculum astrologiae cum aliis auctoribus astrologicis. Si stylum et methodum attendas, Alberto Magno vindicabis. Auctorem quidam arguunt, quod libros necromantiae servandos non abolendos censuerit : sed consentientem in hoc judicio habet laudatum Gersonum ad finem Trilogii cit. sic loquentem : Expediens videtur, si sine periculo abusus servarentur libri Necromantici. Nempe medicis necessaria est venenorum scientia, ut casu dato adhibere possint remedia : praesertim cum hos libros ita aboleri contingere non possit, ut inter manus impiorum aliqui non supersint : unde ut eos revincere possint viri eruditi, quid in eis habeatur vel stultitiae vel malitiae ignorare non debent.

Prodiit typis cum libro de secretis mulierum et aliis de quibus postea Lugduni, 1615 in-16, quae editio in Barb.