CAPUT V.

De probatione per motum circularem, quod coelum est corpus prius quam corpus quod est elementum.

Hoc autem quod diximus, per motum circularem probari corpus coeleste esse distinctum a quatuor elementis, et esse prius eis secundum naturam, adhuc etiam aliter probatur. Ilico enim ex his quae a nobis probata sunt in octavo Physicorum, quod motus circularis primus est omnium motuum necessario : et hujus ratio est, quia completum et perfectum est ante diminutum, et est prius eo prioritate naturali et substantia et tempore. Et nos ostendimus quod circularis motus est completior et perfectior omnibus motibus. Ergo debetur corpori quod est ligurae completioris et prioris per naturam : quoniam de lineis aequalibus et rectis nulla completa est, sive sit infinita, sive finita. Si enim infinita, tunc nullo modo potest esse completa, cum omno complementum sit a fine, et infinita dicatur a privatione finis. Si autem est linita, tunc erit corporis liniti. Rectum autem finitum necessario est contentum ab aliquo corpore : quia non potest imaginari, quod sit rectum continens, eo quod non secundum aequalem distantiam referri potest ad contenta : nec est ambiens ut circulare, quod aequaliter distans ambit ea quae sunt in ipso. Omne autem contentum habet aliquid extra se terminans ipsum et conservans continendo. Si ergo hoc ac- cipiatur ut corpus tantum, tunc potentia suscipit additionem : quia potest intelligi crescere in continens. Et dico, quod si accipiatur ut corpus : quia forte si accipiatur ut hoc corpus, non potest crescere : quia materia elementorum non est possibilis ad majorem extensionem quam habet sub forma ignis. Sed nos non loquimur hic nisi de corpore prout consideratur in solis dimensionibus sive quantitatis, sicut diximus in pro oemiis hujus libri. Talis autem additio non est possibilis in corpore rotundo : quia corpus rotundum si habet rationem sphaerae, oportet ad minus esse finitum, et terminatum in suo concavo, et ratione concavi est continens et non contentum. Licet autem quidam dixerunt infinitam esse spissitudinem inter superficiem interiorem concavam et exteriorem convexam, tamen hoc infra reprobavimus : sed. quod nobis hic sufficit, est quod rotundum de sua ratione est finitum in concavo, et continens non contentum : ergo est completum et non contentum extra ab alio corpore : et sic completum in se, et impossibile ad. incrementum additionis : et ideo omnia quae conveniunt recto, negantur de rotundo : et ideo oportet quod rotundum corpus prius sit recto. Redeamus igitur ad principium istius disputationis, et dicamus quod motus primus absque dubio naturalis est corpori primo, et quod motus circularis prior est motu aequali recto : ergo motus circularis simplex et primus convenit alicui corpori simplici et primo : et hoc est coelum : ergo coelum est prius elementis et simplicius eis. Motus enim aequalis convenit corporibus simplicibus aequalibus, sicut igni qui movetur sursum motu aequali : et hujus simile est in terra qua) est corpus simplex, et movetur deorsum motu aequali simplici. Deorsum autem voco motum ad medium. Si ergo ita se habent, tunc procul dubio est dignius quod ille qui est simplicior et prior motus, hic sit etiam motus conveniens corpori simpliciori et priori quam illa corpora sint: ergo cor-

pus quintum cujus per naturam est motus circularis, non est aliquod ex elementis, sed prius eis. Nos enim jam diximus, quod illi motus simplices conveniunt corporibus simplicibus : et si inveniretur motus simplex in composito corpore, hoc contingit ratione simplicis corporis quod dominatur in illo composito.

Jam igitur per omnia supra dicta et per rationes inductas ostensum est, quod est aliquod corpus simplex aliud in substantia materiae et formae a corporibus quae sunt quatuor elementa quae sunt apud nos, et illud est substantia nobilis et sublime in natura : propter hoc quod non generatur, neque corrumpitur, et est altissimae dignitatis in perpetuitate, et est primum et principium istorum corporum inferiorum omnium.

Si autem dixerit adversarius, quod omnis motus corporis simplicis, aut est naturalis, aut accidentalis : et ponat cum hoc, quod motus ille qui est quibusdam corporibus naturalibus simplicibus naturalis, aliis corporibus simplicibus est accidentalis, sicut motus ascensionis et descensionis : ascendere enim naturale est quibusdam corporibus, et accidentale quibusdam: et descendere similiter, quia naturale est igni ascendere, et terrae accidentale. Et dicat cum hoc adversarius, quia etiam sic est de motu circulari, videlicet quod est istis quae sunt vocata elementa, accidentalis : tunc procul dubio oportet necessario eum concedere, quod idem motus circularis sit naturalis alicui corpori, quod est aliquid aliud ab elementis : quia cum concedit istam propositionem, quod motus naturalis uni, alteri est accidentalis, tunc per locum a minori oportet eum concedere, quod ille qui est accidentalis uni corpori, erit naturalis alii : eo quod minus videtur quod haec sit vera, quod naturalis uni, sit accidentalis alii: cum ad naturale non necessario sequitur accidentale. Cum ergo illa conceditur ab adversario, dignius est ut concedat suaui conversam.: quia videlicet accidentalis uni, erit alii naturalis : quia accidentale necessario praesupponit sibi naturale : quia si non sit naturalis aliquis, tunc non erit accidentalis aliquis, sed non convertitur: sicut si non sit substantia, non erit accidens, et non convertitur. Est tamen sicut in prioribus diximus hoc falsum, quod naturalis uni et simplex, alii sit accidentalis : sed. gratia disputationis hic sumimus eam ab adversario, qui dixit coelum esse ignem, et fuit communis opinio antiquorum omnium Philosophorum, et quod circularis motus non esset alicui naturalis.

Amplius autem si est motus circularis

naturalis, sicut jam probatura est, tunc manifestum est et clarum quod oportet esse aliquod simplex primum de numero corporum simplicium, cui naturaliter propter suam figuram attribuatur motus ille, sicut corpori rectarum dimensionum quod est ignis, naturaliter attribuitur motus sursum. : et corpori recto quod est terra, attribuitur motus deorsum. Si autem adhuc asserat adversarius, quod motus circularis non est nisi accidentalis, et nolit credere per rationes inducias, tunc inducemus contra cum testimonium sensus. Mirum enim videbitur omnibus et extra rationem omnino, quod motus accidentalis sit continuus et perpetuus, qui non habet finem in tempore et ultimum : cum visus nobis testificatur contrarium ejus : quia in omnibus videmus, quod res accidentaliter et violenter existentes corrumpuntur velociter, et finiuntur tempore brevi. Probavimus etiam in octavo Physicorum circularem solum esse per- petuum et infinitum motum. Amplius si coelum quod movetur motu circulari, esset ignis, sicut dixerunt antiqui Philoso

phi, tunc oporteret dicere quod motus circularis accideret coelo: quia nos non videmus unquam motum naturalem in igne, nisi illum qui est a medio sursum secundum motum rectum in linea aequali et recta : et tunc sequuntur omnia superius habita inconvenientia.

Ex omnibus autem dictis facile est colligere rationem unam vel plures ab eo qui est peritus in arte syllogizandi. Ex qua necessario sequitur, quod corpus motum haberis circularem simplicem, est separatum a proprietatibus corporum quae vocantur elementa vicina nobis et continentia nos ; et ejus natura tanto nobilior est naturis elementorum, quanto secundum distantiam longitudinis et elevationis distat ab eis. Est enim terra quasi faex in corporibus simplicibus, et ignis nobilior et formalior in elementis . Quod autem elevatum est super ignem, nobilius et formalius est igne : et haec comparatio est in corporibus coelestibus, quia inferior orbis ignobilior est quam superiores, et superiores quantum sunt elevatiores, tanto sunt nobiliores. Propter quod egregie dicit Aristoteles in libro de Animalibus, quod luna in coelestibus est de natura terrae in elementis. Ex his autem ulterius relinquitur per rationes inductas de motibus simplicibus, quod corpus primum mobile quod naturaliter movetur motu circulari, non habet gravitatem neque levitatem.