PSALMUS I. Felicitas justorum, et impiorum miseria.
Dicit ergo: His malis caret,nec hoc tantum sed in lege Domini voluntas ejus.
Psalmus II. Christi imperium panis conatibus homines expugnabunt.
PSALMUS III. David fugiens Absalom a Deo salutem sperat.
PSALMUS IV. David hortatur ad pacem et omnia bona speranda.
PSALMUS V. Contra malignum, auxilium divinum implorat justus.
PSALMUS VI. Oratio poenitentis Dei misericordiam implorantis.
PSALMUS VIII. In operibus suis mirabilis Dominus.
PSALMUS IX. Celebratur potentia Dei qui impios disperdit et pauperes tuetur.
Dicit ergo : Sic adulabuntur impii
PSALMUS XI. Oratio pro imploranda Dei ope contra impios.
PSALMUS XII. Deprecatio animae fidelis in tribulatione.
Dicit ergo: Sic fecisti, sed tandem
Dicit ergo : Sic retribuet mihi et justitiam, et puritatem: et hoc justum,
PSALMUS XVIII. Deum praedicant creaturae et divina. Peccatorum condonatio postulatur.
PSALMUS XIX. Oratio pro principe ad bellum proficiscente.
PSALMUS XX. Christi post depictos inimicos gratiarum actio.
PSALMUS XXI. Christus moriturus obsecrat ut sibi adsit Deus, et eum laudat.
Dicit ergo : Sic rogo : nec mirum :
Dicit ergo : Sic mea dimitte delicta, nec hoc tantum peto, imo, respice ini - micos meos,
PSALMUS XXVI. David sitam profitetur fiduciam in Deo, et ejus implorat auxilium.
PSALMUS XXVIII. Vocantur filii Dei ad adorandum Dominum, cujus vox describitur.
PSALMUS XXIX. Gratiarum actio pro liberatione a morte et tribulatione.
PSALMUS XXX. Precatio Christi et fidelium se Deo in moerore commitentium.
PSALMUS XXXIII. Benedicit Dominum qui est justorum lumen et tutela, et impiorum aversor.
PSALMUS XXXIV. Inimicis excidium, sibi salutem precatur.
Dicit ergo : Confundantur, pro peccatis praeteritis : et revereantur,
PSALMUS XXXV. Impiorum malitia justitia Dei: iustorum gloria.
PSALMUS XXXVI. Bonorum et malorum dispares sunt spes et exitus.
Dicit ergo : 0 infirme, Noli aemulari, indignari scilicet, et offendi, in malignantibus,
PSALMUS XXXVIII. Agit de vanitate et brevitate vitae. Deum orat ut peccatum remittat, et sibi adsit.
PSALMUS XLI. Homo exsul et conturbatus anhelat ad meliorem vitam,
PSALMUS XLII. Spem in Domino reponit a quo judicari exoptat.
PSALMUS XLVI. Deus omnis terroe Dominus
PSALMUS XLVII. Magnus et laudabilis Dominus qui fundavit Sion.
PSALMUS XLVIII. Nihil prosunt opes contra infernum.
Dicit ergo : Audite haec, quae di- cturus sum, omnes gentes
PSALMUS L Poenitentis animae amara contritio.
PSALMUS LI. Frustra in divitiis sperant impii: salus est sperantibus in Domino.
Dicit ergo : Sic gaudebunt justi super afflictum iniquum, et dicent ridendo :
PSALMUS LII. Impiorum insipientia, numerus et paena.
Dicit ergo : Tales sunt mali, sed
Jacta super Dominum curam tuam.
Dicit ergo: Sic psallam, quia es Deus meus
Dicit ergo : Sic vana salus hominis, sed nos. faciemus vir Iidem,
PSALMUS LX. Exsul petit reditum, longam vitam, et ampliationem regni Christi.
Dicit ergo : Sic exclamari, et tu exaudisti me, et hoc in petra, Christo.
PSALMUS LXII. Exsul se in Dei laudibus consolatur : praedicit hostium ruinam.
PSALMUS LXIII. Implorat Dei opem contra inimicos : peribunt, et laetabitur justus.
Dicit ergo : Tanta mala patior, propter quod salvum fac : et etiam quia
Dicit ergo : Bene solvi quae non ra- pueram, quia o Deus Pater, tuscis,
Dicit ergo : Quae praemisi, sustinui ab omnibus simpliciter, et etiam extra-
Dicit ergo : Haec mala mihi intulerunt, ego vero e contrario, orationem meam, ad te,
Dicit ergo : Sic laudabo, et placebit talis laus Deo super vitulum novellum, .
PSALMUS LXIX. Oratio ad opem Dei petendam in magnis periculis.
PSALMUS LXX. Opem Dei implorat adversus persecutores : promittit se Deo gratias acturum.
Dicit ergo : Non est similis tibi : quia quantas ostendisti, etc.
PSALMUS LXXI. Christi regnum justum, pacificum et felix precatur.
Dicit ergo : Sic sit nomen ejus benedi- ctum, et dictum est, quia ante solem
PSALMUS LXXII. Impii felices in hac vita peribunt: Domino adhaerere bonum est.
Dicit ergo : Sic invidus, instabilis fui, terrena inordinate dilexi, et nescivi,
Dicit ergo : Sic rogo ut memor sis, quia ecce inimicus, Judaeorum scilicet populus, ((improperavit
Dicit ergo : Quoniam sic est ut praemisi, propter hoc vovete, et post votum, reddite Deo vestro.
PSALMUS LXXVII. Judaeos excitat memorando beneficia et flagella Dei.
Dicit ergo : Sic dedit volatilia ad capiendum apta : et post manducaverunt, et saturati sunt, nimis,
Dicit ergo : Sic eos in rebus suis affinxit, et post misit in eos iram,
Dicit ergo : Sic est destructa vinea Judaeae, sed, o Deus virtutum, quae
PSALMUS LXXXI. Domini deorum terrae judex judices improbos arguit.
PSALMUS LXXXII. Exponit hostium improperia, et illis exsilium imprecatur.
Dicit ergo : Sic rogo, ut placatus sis avertendo malum, et culpae et paenae :
Dicit ergo : Sic nullus similis, quia Deus est qui glorificatur in consilio, sanctorum suorum :
PSALMUS XCVII. Hortatio ad congratulandum Christo venturo.
Dicit ergo : Dixi, quod psallatis, et ecce modum addo quo psallere debetis.
Dicit ergo : Sic custodiebant testimo-
PSALMUS CII. Omnes creaturas invitat ad recolenda Dei beneficia.
Dicit ergo : Benedic, anima mea, Domino. Tob. xiii, 19 : Anima mea, benedic Dominum, quoniam,
PSALMUS CIV. Hortatur ad cultum Del, memorans ejus beneficia.
Dicit ergo : Sic fuit memor testamenti, promissionis scilicet, quod testamentum disposuit ad Abraham
Dicit ergo : Haec promissa fecit, et etiam dixit. Expone, ut prius.
PSALMUS CV. Deus ob suam bonitatem laudandus : Judaeorum ingratitudo.
Dicit ergo : Haec beneficia illis contulit, et in tantum aperta, quod ipsi crediderunt, verbis ejus.
Dicit ergo : Sic confitemini confessione peccati, et praecipue laudis,
PSALMUS CVII. Dicit cor suum ad Dei cultum paratum, et ideo victoriam sperat.
PSALMUS CVIII. Opem Dei implorat, et proditori dignas paenas praedicit.
PSALMUS CX. Laudat Deum ob beneficia, et incitat ad ejus timorem.
PSALMUS CXII. Laudandus Deus super omnia excelsus et exaltans humiles.
PSALMUS CXIV. Gratiarum actio pro liberatione a periculis.
PSALMUS CXVI. Ad laudandum Deum provocatio.
PSALMUS CXVIII. Multis modis ostendit beatam pilam in legis observatione esse positam.
PSALMUS CXIX. Vitae miserias luget, ab his liberari efflagitat.
PSALMUS CXX. Securus qui se Deo committit.
PSALMUS CXXII. Actus fiduciae in Deum tempore tribulationis.
PSALMUS CXXVI. Vani hominum labores quibus non opitulatur Dominus.
PSALMUS CXXVIII. Funestus impiorum exitus.
PSALMUS CXXIX. Oratio pro precando fiducialiter peccatorum petita.
PSALMUS CXXX. Humilitatis sincera professio.
PSALMUS CXXXIII. Hortatio ad benedicendum Domino.
Dicit ergo : Sic percussit magnos reges, et fortes, . Sehon scilicet, regem Amorrhaeorum,
PSALMUS CXXXVIII. Sciens Deum nihil latere, suam in eum fiduciam profitetur.
Dicit ergo : Sic omnia cognovisti, et prima: et hoc patet, supple, quia, tu, non alius, formasti me,
PSALMUS CXXXIX. Orat pro sua salute : hostibus imprecatur.
PSALMUS CXL. Petii regi a Domino tempore persecutionis.
Dicit ergo : Domine, clamavi, tam diu est, non modo clamo primo, ad te, Clamo, Ad te,
PSALMUS CXLI. Circumdatus a Saule orat pro sua salute.
PSALMUS CXLIII Gratias agit pro victoria: petit hostium exitium.
PSALMUS CXLV. Solus beatus qui soli Deo fidit.
Dicit ergo : Tanta est ejus potentia, talis veritas et justitia, et etiam o Sion,
PSALMUS CXLVI. Hortatio ad laudandum Deum ob ejus beneficia.
PSALMUS CXLVII. Ecclesiam invitat ad laudandum Deum qui eam bonis cumulavit.
PSALMUS CXLVIII. Invitat omnes creaturas ad laudandum Deum.
PSALMUS CXLIX. Gratiarum actio pro insigni victoria.
PSALMUS CL. In omnibus et ubique Deum celebrandum profitetur.
COMMENTARIUS.
" Quare fremuerunt gentes. " Nota, quod Psalmus iste in ordine Psalmorum secundus est, sed in titulo primus, secundum quod dicit hic Glossa Petrum dixisse in Actibus , quamvis non exprimatur ibi : sed potest intelligi, quod insinuetur per hoc quod dicitur ibi, Per os patris nostri David, pueri tui, dixisti. Quasi diceret Petrus : Hoc in illo Psalmo dixisti, quod per os ipsius David composuisti, sicut habetur in praesenti titulo, qui dicitur titulus, Psalmus David. , id est, Psalmus compositus a David. .
Psalmus etiam iste est Psalmus David, quia in eo agitur de spirituali David, scilicet de Christo. David enim interpretatur manu fortis, et recte quia Goliath gladio proprio interfecit, I Regum, XVII, 50. Sicut et Christus manu affixa in cruce, quam ei praeparaverat tamquam gladium diabolus, ipum debellavit, non manu armata, sed cruci affixa: non equo residens, sed in cruce pendens. Lucae, XI, 21 : Cum fortis armatus custodit atrium suum, etc. Job, IX, 19 : Si fortitudo quaeritur, robustissimus est. Interpretatur et David adspectu desiderabilis, et Christus est in quem desiderant Angeli prospicere . In ipso invenit oculus quidquid desiderat, gratiam scilicet etspeciem. Eccli. xl, 22:1 Gratiam et speciem desiderabit oculus. De specie, in Psal. xliv, 3 : Speciosus forma prae filiis hominum. De gratia, Esther, xv, 17 : Valde mirabilis es domine, et facies tua plena est gratiarum. Fuerunt autem qui dixerunt, quod iste Psalmus et praecedens sunt unus Psalmus : unde Gamaliel dicit, quod " Psal-" mus primus incipit a beatitudine, ibi, " Beatus vir, " et terminatur in beatilu-" dinem, ibi, " Beati omnes, qui confi- " dunt in eo. " Sed secundum hoc non esset numerus Psalmorum completus : et ipsi tunc addunt quemdam alium Psalmum, qui sit incipit : " Pusillus eram in domo patris mei. " Et his videbitur consentire Hieronymus in opusculo quod fecit de Exceptionibus Origenis. Alii autem Hebraei Psalmorum numerum attendentes secundum numerum litterarum quas eis praeponunt, dicunt hunc esse secundum, quia ei praeponitur Beth. Et istis consentit Cassiodorus.
Sicut dictum est, agitur in hoc Psalmo de Christo, et hoc ostendendo in eo regiam potestatem. Sed quia quidam sunt ignorantes ea quae circa Christum sunt, et propter hoc ipsum in se et in membris suis impugnantes, dividitur Psalmus iste in tres paries. In prima corripit errantes circa Christum.Insecunda ostendit veritatem de Christo introducens ipsum loquentem : " Ego autem constitutus sum rex. "
Et hoc recto ordine : primo enim exstirpanda fuit ignorantia quam veritas inserenda. Jerem.I, 10 : Ecce constitui te hodie super gentes et super regna, ut evellas, et destruas, et disperdas, et dissipes, et aedifices, et plantes. Tertio, admonitionem ponit ut ad Christum convertantur, et subjiciantur ei, ibi, " Et nunc reges intelligite. "
Prima pars subdividitur in tres partes. Primo increpat, ut culpabiles appareant errantes in Christo. Secundo, ex quo culpabiles apparent, monet bonos ut eis nos consentiant, ibi, " Dirumpamus vincula. " Tertio comminatur, ut paeniteant errantes, et boni caveant ab eis, ibi, " Qui habitat in caelis. "
Item, error in Christum erat in minoribus utriusque populi, Judaici scilicet et Gentilis, et hos corripit primo in minoribus, et in majoribus hos secundo, " Adstiterunt reges. " Item, primo increpat minores Gentilium, secundo Judaeorum, " Et populi. "
Ait ergo :" Quare fremuerunt gentes? " Supple, adversus Christum. Et nota, quod secundum Cassiodorum est hic figura quae Graece dicitur ero thema, id est, interrogatio, et fit tripliciter : vel cum ignoramus, ut ibi, Quot sunt dies servi tui ? Vel cum oppositum affirmamus. Jerem. XIV, 22 : Numquid sunt in sculptilibus gentium qui pluant?Yel cum increpamus, sicut hic. Et nota, quod fremitus aliquando improprie pro anxietate passionis accipitur. Joan. XI, 38 : Jesus rursum fremens in semetipso, venit ad monumentum. Proprie autem fremitus est crudelitatis anxietas, exserens se in sonum, ex confricatione dentium facta, et est, sicut dicit Cassiodorus," proprium saevientium bestiarum." Proverb. XIX, 12 : Sicut fremitus leonis, ita et iraregis. Fremere autem convertitur in frendere, quando tam fortis est confricatio dentium, ut frangantur. Isidorus : " Fren" dens dicitur, quod minando frangat " dentes. " Quando autem quasi tenet quis medium, tunc stridor appellatur. Act.VII,54: Et stridebant dentibus in eum. " Et populi, " Judaeorum videlicet, a meditati sunt inania, " scilicet contra Christum, aestimando quod non esset qui sibi promissus erat. Jerem.VIII, 7: Milvus in caelo cognovit tempus suum : turtur, et hirundo, et ciconia custodierunt tempus adventus sui: populus autem meus non cognovit judicium Domini. Et Isa. I, 3 : Cognovit bos possessorem suum, et asinus praesepe domini sui: Is. rael autem me non cognovit, et populus meus non intellexit. Sed magis inane fuit, quod cognitum occidere et ad infernum mittere voluerunt. Joan. XI, 53 : Ab illo ergo die cogitaverunt ut interficerent eum Judaei, et mitterent ad infernum, scilicet mitterent eum cum caeteris mortuis. Psal. lxxxvii, 5, in persona ejus : aestimatus sum cum descendentibus in lacum: factus sum sicut homo sine adjutorio, inter mortuos liber. Sed inanissimum, quod illum et memoriam ejus exstinguere attentaverunt. Jerem. XI, 19 : Mittamus lignum in panem ejus, et eradamus eum de terra viventium, et nomen ejus non memoretur amplius. Mittamus lignum, quantum ad primum : eradamus eum, quantum ad secundum : nomenejus non menoretur amplius, quantum ad tertium. Vere inania et erronea. Sap. II, 21 : Hoc cogitaverunt, et erraverunt : excaecavit enim illos malitia eorum. Genes. l,2: Terra autem erat inanis et vacua.
" Adstiterunt reges. " Hic interpretatio majorum, et repete, " Quare adstiterunt reges terrae, " hoc quantum ad
Gentiles, et dicitur quod plurale sumitur pro singulari, " Reges, " id est, Rex Herodes Agrippa, de quo dicitur, Lucae, xxiii, 11 : Sprevit autem eum Herodes cum exercitu suo, et illusit, etc. Vel" Reges " in plurali. Herodes enim Ascalonita, filius Antipatris adstitit contra Christum, pueros occidendo (Matth. II, 16 et seq.). Herodes Antipas adstitit contra Christum, et praeconem ejus, scilicet Joannem Baptistam decollando (Matth. XIV, 10). Tertius, scilicet Agrippa filius Aristobuli, adstitit contra Christum, ipsum spernendo, et ei illudendo, sicut dictum est, et Jacobum fratrem Joannis interficiendo, decollando, Petrum incarcerando (Act. x, 2 et seq.).
Ve rsus :
Ascalonita necat pueros, Antipa Joannem, Agripa Jacobum, claudens in carcere Petrum.
Nota ternarium persecutionum : oris, " fremuerunt: " cordis, " meditati sunt: " operis, " adstiterunt reges. " Et ternarium persequentium: minores, " gentes et populi : " majores, " reges : " mediocres, " principes. " Et ternarium patientium : Deum Patrem, " adversus Dominum : " Deum Filium, " adversus Christum ejus: " membra," dirumpamus vincula eorum. " Et nota, quod assistere est impugnare volentium, sicut hic dicitur, et Job, I, 6 : Adstitit Satan inter filios Dei volens impugnare Job . Confortantium, Act. XII, 7 : Angelus Domini adstitit, etc.Ministrantium, Daniel. VII, 10 : Millia millium ministrabant ei, et decies centena millia assistebant ei. Et regnantium, Psal. xliv, 10 : Adstitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato: circumdata varietate.
" Et principes convenerunt, in unum scilicet principes Judaeorum, Sacerdotes. Pharisaei et Scribae. Et nota, quod est unio in via, vel in termino viae. In via dul pliciter: vel malorum, de qua hic dicitur, et Daniel, XIV, 27 : Quod cum audissent BabyIonii, indignati sunt vehementer : congregati adversus regem, dixerunt, etc. Item, bonorum, Act. IV, 32 : Midtitudinis credentium erat cor unum et anima una. In termino viae duplex : Electorum, Psal. cxxxii, 1 : Ecce quam bonum, et quam jucundum habitare fra tres in unum ! Damnatorum, Isa. XXIV, 22 : Congregabuntur in congregatione unius fascis in lacum. Et hoc, " adversus Dominum," Patrem scilicet, " et adversus Christum ejus, " Filium : quidquid enim contra unum, et contra alterum. Joan. v, 23: Qui non honorificat Filium, non honorificat Patrem, qui misit illum. Et causat hujus redditur, Joan. x, 30, ubi dicitur : Ego, et Pater unum sumus. Gentes adversusDominumproprie adstiterunt, quiapo-, testatemDomini in Christo impugnabant: adversus Christum Judaei proprie, quia ipsum esse Christum, id est, unctum a Deo credere nolebant : quamvis sic esset. Isa. lxi, 1 : Spiritus Domini super me, eo quod unxerit Dominus me.
" Dirumpamus vincula eorum. " Hic est secundum primae partis Psalmi. Proposita enim increpatione, subjungitur admonitio bonorum, secundum lecturam unam, et est duplex. Primo ne consentiant malorum blanditiis : secundo, ne consentiant minis, " Et projiciamus. "