MEMBRUM I.

Utrum theologia habeat modum scientiae vel artis ?

Primo ergo quaeritur, Si habeat modum scientiae vel artis ? Ei videtur, quod non.

1. Omnis enim scientiae modus definitivus est, et divisivus, et collectivus. Si enim ex prioribus manifestet incomplexum secundum essentiam, definitivum habebit modum. Si autem ex posterioribus incomplexam manifestet potestatem, divisivum habebit modum. Si vero complexum declarare intendat, oportet hoc fieri colligendo terminos et propositiones ad formam syllogisticam, vel alterius ratiocinationis quae ad syllogismum reducibilis est.

Item, Cum ars sit factivum principium cum ratione, ut dicit Aristoteles in VI Ethicorum, oportet quod medium artis, ut ibidem dicit, sit ratio recta regulans opus: propter quod dicit Tullius, quod " ars est collectio principiorum ad eumdem finem tendentium: " hoc quod rectam rationem vocavit, vocans principia: et hoc quod Aristoteles vocat opus, vocans finem. Et hoc modo non procedit sacra Scriptura, sed potius historice, vel parabolice, vel etiam metaphorice, ut dicit Dionysius in libro de Caelesti hierar-

chia, dicens, quod poetice procedit sub tegumentis metaphoricis . Videtur ergo, quod modus sacrae Scripturae nec scientialis, nec artificialis sit.

2. Adhuc, Metaphoricis sive transumptis uti peccatum est in scientialibus et artificialibus, ut dicitur in II Topicorum, Talibus autem maxime utitur sacra Scriptura. Ergo videtur, quod non procedat scientialiter vel artificialiter.

3. Adhuc, Scientiae et artis est procedere per sermones manifestos: sacra autem Scriptura traditur in sermonibus mysticis et occultis: modus igitur sacrae Scripturae scientialis et artificialis non est.

Quod concedendum est. Sicut enim ante diximus, sacra Scriptura cum sit scientia secundum pietatem et necessaria ad salutem, practica est: et quia practica est, et practicae scientiae stant ad opus, ut dicit Aristoteles in I de Anima, eo quod opus conclusio est practicae scientiae, ut dicit Aristoteles in VII Ethicorum, propter hoc in particularibus operibus tradita est, ut quasi exemplariter rusticam instrueret concionem. Omnibus enim necessaria est ad salutem et sapientibus et insipientibus. Ad Roman, i, 14: Sapientibus et insipientibus debitor sum. Et ideo modo qui competit omnibus tradi debuit. Modus autem scientialis et artis non omnibus competens est. I ad Corinth, viii, 7: Non in omnibus est scientia. Tamen quia in particularibus latent theoriae universales, multae a patribus pulcherrime extractae sunt et scientialiter traditae et artificiose in originalibus eorum, sicut patet in libris beatorum Dionysii et Augustini, Gregorii et aliorum. Et sic fit quod dicit Hieronymus quod " in eadem scientia aliter doctus, aliter sentit indoctus: et tamen utrobique sentit ad aedificationem. " Unde Gregorius: " Sacra Scriptura fluvius est, in quo agnus peditat, et elephas natat: " vocans agnum pium et simplicem, qui quasi peditando de virtute in virtutem proficit in exemplari doctrina, quae particulariter et sensibiliter proponitur, ex qua quasi paradigmate rudium accipitur informatio. Elephantem vero vocat sapientem et litteratum, qui ad profunda sapientiae quae colligitur in particularibus, non attingit.

Ad aliud dicendum, quod sicut ante habitum est, noster intellectus conjunctus est continuo et tempori: et ad manifestissima habet se sicut oculus vespertilionis, qui non comprehendit lumen nisi mixtum tenebris: propter quod simplicissima et manifestissima format imaginabiliter et sensibiliter, ut ex his quasi manuductus et anagogice elevatus, tandem attingat ad invisibilia et simplicissima, ut de illis secundum modum sibi possibilem accipiat notitiam aliquam. Unde Gregorius super illud Matthaei, xiii, 44: Simile est regnum caelorum thesauro, sic dicit: " Caelorum regnum, fratres charissimi, idcirco terrenis rebus simile dicitur, ut ex his quae animus novit, surgat ad incognita quae non novit: quatenus exemplo visibilium se ad invisibilia rapiat, et per ea quae usu didicit, quasi confortatus incalescat. " Et ideo dicit Boetius, quod " difficile est nostro intellectui aliquid intelligere nisi per modum puncti. " Et Dionysius in libro de Caelesti hierarchia : " Impossibile est. nobis aliter lucere divinum radium, nisi varietate sacrorum velaminum anagogice circumvelatum, et his quae secundum nos sunt providentia paterna connaturaliter nobis et proprie praeparatum , " In omnibus enim talibus, ut dicit Augustinus in libro XII super Genesim ad litteram, illud quod figurative et quasi materialiter pingitur in sensu vel imaginatione, immateriali luce et infigurabili splendet intelligentia. Hinc est, quod theologia de in-

comprehensibili luce agens, talibus quasi poeticis utitur proprie secundum suum modum. Aliae autem scientiae philosophicae quae de luce nobis proportionali agunt, peccant si talibus utantur, id enim quod intendunt declarare, obscuratur per talia. Clariora enim sunt in seipsis proposita, quam in figuris aenigmaticis, In theologia autem non ponuntur talia propter ea quae declarare intendit, sed propter nostram materialem intellectum, qui in connaturalibus sibi paulatim lucem colligit, et luce collecta fortificatus, sic tandem ad contuenda clarissima consurgit. Unde Dionysius in Caelesti hierarchia: " Neque est possibile animo nostro ad non materialem illam ascendere caelestium hierarchiarum imitationem et contemplationem, nisi ea quae secundum ipsum est materiali manuductione utatur: visibiles quidem formas, invisibilis pulchritudinis imagines arbitrans: sensibiles suavitates, sive fragrantias, invisibilis distributionis figuras, et immaterialis luculentiae imaginem materialia lumina, et secundum intellectum contemplativae pulchritudinis discursas disciplinas . " Ut dicit scolion de Graeco in Latinum translatum, discursae disciplinae sunt probationes eorum quae spiritualia sunt per visibilia, et per res latiores efficiuntur quae perenniter et repente intellectibus immittuntur.

Ad ultimum dicendum, quod jam habita causa est, quare oportet theologiam in mysticis tradi:. quia aliter a nobis intelligibilis non est. Unde, I ad Corinth. ii, 7: Loquimur Dei sapientiam in mysterio, quae abscondita est, etc.

Utrum theologia certiorem modum habeat aliis scientiis ?

Secundo juxta idem quaeritur, Utrum certiorem modum habeat aliis scientiis, vel non ?

Et videtur, quod non,

1. Poeticus enim modus infirmior est inter modos philosophiae: ex fabulis est enim, quae ex miris componuntur, ut dicit Philosophus in primo primae philosophiae. Mira autem fabularum certa non sunt, sed ficta.

2. Adhuc, Ex his quae sunt fidei procedit. Dicit autem Richardus, quod " fides est inferior scientia. " Aliae vero scientiae procedunt ex scibilibus vel intelligibilibus per se notis. Ergo videtur, quod non sit adeo certa sicut aliae scientiae.

3. Adhuc, Certior est scientia quae procedit ex sermonibus manifestis, quam quae ex transumptis: aliae vero ex manifestis procedunt, theologia autem ex transumptis: certiores ergo sunt aliae quam ista.

4. Adhuc, Theologia non utitur loco nisi ab auctoritate: qui locus minus certificat et minus facit fidem inter omnes locos, ut dicit Boetius in Topicis. Aliae autem scientiae vel demonstrativae sunt, vel topicae, utentes locis intrincesis et extrinsecis, vel mediis perfecte fidem facientibus. Minus ergo videtur ista certa omnibus aliis.

5. Adhuc, Aliae scientiae utuntur univocis et non multiplicibus, nec multiplicitate actuali vel potentiali vel phantastica. Ista autem multiplicibus et aequivocis utitur. Cum ergo minus certificet multitudo quam simplex, minus certificat ista quam aliqua aliarum. In contrarium hujus est, quod 1. Ista scientia innititur inspirationi factae per speciem veritatis, circa quam dubitare non licet. Aliae autem innituntur inquisitionibus humanis et inventionibus a spiritu humano inventis. Spiritus autem humanus valde est fallax, ut dicit Chrysostomus super Joannem, et excogitatio humana fallacissima. Sapient, ix, 14: Cogitationes mortalium timidae, et incertae providentiae nostrae. Et infra, v. 16: Et quae in prospectu sunt, invenimus cum labore. Ista ergo est certior omnibus aliis.

2. Adhuc, Certior est scientia quae magis primis innititur, quam quae secundis, et sic deinceps. Theologia autem innititur primae veritati incircumscriptae et increatae et aeternae: aliae vero scientiae veritatibus creatis, et ideo non primis, nec immutabilibus, nec aeternis: quia omne creatum, ut dicit Damascenus, vertibile sive mutabile est. Theologia ergo certior omnibus est.

Quod concedendum est propter inductas rationes.

Ad primum ergo dicendum, quod sacra Scriptura poeticis utitur ex divina sapientia formatis et figuratis, in quorum figuris secundum proportionem similitudinum resultant infigurabilia et immaterialia, eo quod ab illis et ad illa formata et figurata sunt, et ideo certissima sunt: ex certissimis enim oriuntur et ad certissima dirigunt. In poesi autem Philosophorum, mira ex quibus fabula componitur, ex fictione humana oriuntur, et per repraesentationem ad humana dirigunt, et ideo deceptoria sunt et mendosa. Unde Aristoteles in primo Metaphysicorum: " Secundum philosophiam poetae multa mentiuntur canentes. "

Ad secundum dicendum, quod aliae scientiae ex per se notis procedunt secundum habitudinem praedicati ad subjectum in natura commutabili creata. Theologia autem ex per se notis in luce primae veritatis et immutabilis et increatae: et ideo omnibus certior est.

Ad tertium dicendum, quod nihil prohibet certius esse id quod relucet in sermone non manifesto, quam id quod relucet in sermone manifesto: et quod intellectus accipiens illud, non stat in illo secundum quod relucet in sermone non manifesto, sed ex illo ulterius ducitur in primam lucem manifestissimam, et certissimam, quae causa est et forma omnis veritatis, et ad quam omnis alia veritas probanda est: et si discors est ad illam, nullo modo admittenda est: si autem illi concordat, solum propter hoc vera est, quod illi concors invenitur. Illud autem quod resultat in sermone manifesto, non ducit nisi ad habitudinem rei creatae et mutabilis.

Ad quartum dicendum, quod in theologia locus ab auctoritate est ab inspiratione Spiritus veritatis. Unde Augustinus in libro I super Genesim ad litteram dicit, quod " major est Scripturae auctoritas, quam omnis humani ingenii perspicacitas. " In aliis autem scientiis locus ab auctoritate infirmus est, et infirmior caeteris: quia perspicaciti humani ingenii quae fallibilis est, innititur. Propter quod Tullius in libro de Natura deorum, deridens scholam Pythagorae dicit, quod " de nullo quaerebat rationem aliam nisi quod ipse dixit: ipse autem erat Pythagoras. "

Ad ultimum dicendum, quod theologia non simpliciter utitur aequivocis vel multiplicibus. Simpliciter enim aequivocum est, quando una vox secundum diversas rationes refertur ad multa. Et ex illo non potest procedere aliqua scientia nisi prius distinguatur, eo quod propositio talis subjecti vel talis praedicati simpliciter est plures, et non una. Et hoc non facit theologia: unam enim vocem ad unum refert significatum, et significatum secundum quod stat sub una voce, refert ad plores proprietates, ut ex proprietatibus pluribus clarius manifestet id quod secundum se nec formabile nec figurabile est, sicut dicit Dionysius in Caelesti hierarchia , et in epistola ad Timotheum. Sic enim, ut dicit Maximus, corporalium similitudines iconiae sive imagines sunt spiritualium et simplicium. Talis autem processus proficit ad certitudinem, et non impedit eam.