Sequitur :

" Parare Domino plebem perfectam. "

Finis est ultimus quoad intentionem Joannis : quia totum factum ejus via fuit ad Christum, et quod nullus staret in ipso : sed ut ipse diminueretur, et Christus cresceret.

Et hoc est quod dicit : " Parare, " hoc est, per modum ministri praeparare.

Unde praedicavit Christum, et baptizavit populum : non ut gratiam in baptismo conferret, sed ut ad baptismum Christi perduceret assuefaciendo. Sic omnis minister parat Domino suo. I ad Corinth. IV, 1 : Sic nos existimet homo ut ministros Christi, et dispensatores mysteriorum Dei. Minister enim formam Domini assumens, infidelis est in Dominum : quia gloriam Domini sibi usurpat : cum dicat, Isa. xlii, 8 : Gloriam meam alteri non dabo. Bernardus : a Fidelis profecto " minister eris, si de universa gloria Do-" caini tui, etsi transeunte per te, nihil " manibus tuis adhaerere contingat. "

Et ideo, " Domino, " non sibi parat, " plebem perfectam. " Plebem autem dicit propter plebeios et humiles, quos Dominus elegit. I ad Corinth. I, 26 et 27 : Videte vocationem vestram, fratres: quia non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles : sed quae stulta sunt mundi elegit Deus. Matth. XI, 25 : Confiteor tibi, Pater, Domine caeli et terrae, quia abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis. Jacob. IV, 6 : Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Luc. I, 52 : Deposuit potentes de sede, et exaltavit humiles.

Hanc plebem humilem missus est parare " perfectam, " unumquemque in suo ordine. Perfectum enim est cui nihil deest in suo ordine. Genes. VI, 9 : Noe vir justus atque perfectus fuit in generatione sua, cum Deo ambulavit. Matth. v, 48 : Estote perfecit, sicut et Pater vester caelestis perfectus est. Sequitur :

" Et dixit Zacharias ad Angelum : Unde hoc sciam ? ego enim sum senex, et uxor mea processit in diebus suis."

Ecce hic est petitio signi.

Et hic dicuntur tria, quorum primum est signi expetitio : secundum, signi datio : tertium, signi manifestatio.

In primo tria dicuntur, quorum unum est Zachariae cum Angelo locutio : secundum, signi expetitio : tertium autem, ratio quare signum expetatur.

De primo dicit: " Et dixit Zacharias ad Angelum. " Dixit autem corporali quidem voce : quam tamen Angelus vocis tantum accepit speciem. Et de his satis supra dictum est.

" Unde hoc sciam ? "

Hoc est, in quo signo hoc sciam : cum contrarium totum ostendit natura, quae impotens est ad generandum ? Similiter, Genes. xviii, 12 : Postquam consenui, et dominus meus vetulus est, voluptati operam dabo? Judicum, VI, 15 : Obsecro, mi Domine, in quo liberabo Israel ? ecce familia mea infima est in Manasse, et ego minimus in domo patris mei. Cum igitur sic contrarium sit in causis humanis, et ignorentur a me causae divinae, unde hoc scire potero ? Tob. III, 20 : Non est enim in hominis potestate consilium tuum : unde ergo scire potero ?

Et hoc est quod sequitur de causa : et tangit causam ex parte sui, et causam ex parte uxoris. Ex parte sui:

" Ego sum senex. "

Senex est masculini generis. Cujus causa est, quia senectus non est tantum stans in corpore sicut in signo, sed etiam in mente, quando resident motus complexionis : tunc enim fit fortis conversio super species receptas, et conveniens judicium intellectus: et hoc est conveniens viris, et non foeminis, nec aliis animalibus. Et ideo de muliere non dicit quod sit senex, sed de se. Quod autem dixit Sara, Genes. XVIII, 12 : Postquam consenui : abusive ponitur, et non proprie. Sapient. IV, 8 et 9 : Senectus venerabilis est non diuturna, neque annorum nu-mero computata : cani autem sunt sensus hominis, et aetas senectutis vita immaculata. Aristoteles in VII Physicorum : " Non aeque judicant juvenes presbyteris, " id est, senibus. Aristoteles in III Ethicorum : " Nemo eligit juvenes duces : " quia non constat eos esse sapientes. Mulier enim imperfecta est ad judicium veritatis : et ideo, Paulus, I ad Timoth. II, 12, prohibet mulierem docere in Ecclesia, dicens : Docere autem mulieri non permitto. Senex autem frigidus est et siccus, et ideo ad generandum inhabilis : quia frigiditas sistit motum generativae, et siccitas abscindit semen generationis.

" Et uxor mea processit in diebus suis,"

Hoc est, a tempore conceptionis procul cessit sicut Sara : quae ideo dicitur caverna laci , sicut supra dictum est : quia forte senex per juvenculam generaret, sicut Abraham quando duxit aliam uxorem, nomine Ceturam . Sed vetula non concipit neque per senem, neque per juvenem : sed tamen per juvenem concipere minus esset inconveniens quam per senem. Similiter de Anna prophetissa, infra, II, 36, dicitur, quod haec processerat in diebus multis. Notatur autem in hoc quod dicit, processerat, profectus virtutis et claritatis hujus mulieris. Proverb. IV, 18 : Justorum semita quasi lux splendens, procedit et crescit usque ad perfectam diem. Sancti enim sicut procedunt aetate temporis, ita proficiunt incrementis gratiae et virtutis. Luc. II, 52.: Jesus autem proficiebat sapientia, et aetate, et gratia apud Deum et homines. Isa. lxv, 20 : Non erit ibi amplius infans dierum, et senex qui non impleat dies suos. Facit autem hoc ad commendationem miraculi : quia vetulae propter spasiuationem membrorum non sunt aptae ad concipiendum, et minus aptae ad pariendum.

Si autem quaeritur: Quae causae fuerunt quod iste verbis Angeli statim non credidit, cum omnis homo naturaliter citius de se credat laeta futura et magna : ita quod etiam quidam de se credant futura impossibilia ? Respondendum, quod quatuor causae hujus incredulitatis esse poterant. Magnitudo videlicet promissionis, difficultas ejus quod promittebatur impletionis, consideratio ad id quod promittebatur propriae inhabilitatis, et recognitio naturalis impossibilitatis.

De promissionis magnitudine, quod aliquando inducat dubitationem. Genes. xv, 2 et 3, cum terra promitteretur Abrahae, et semini ejus, dixit: Domine Deus, quid dabis mihi ? Ego vadam absque liberis, et filius procuratoris domus meae iste Damascus Eliezer... Mihi autem non dedisti filium.

Difficultas etiam adipiscendi rem promissam aliquando generat incredulitatem : unde Numer. XIII, 26 et seq., et XIV, 1 et seq., cum redirent exploratores et renuntiarent quod terra quidem esset optima, tamen habitatores essent gigantes, et urbes ad caelum usque muratae : populus discredidit se posse expugnare. et voluit redire in aegyptum.

Consideratio etiam propriae inhabilitatis ad adipiscendum generat incredulitatem. Sicut, Judicum, VI, 15, de Gedeone legitur quod cum ei diceretur ab Angelo quod in hac fortitudine sua liberaturus esset Israel, respondit: Obsecro, mi Domine, in quo liberabo Israel ? ecce familia mea infima est in Manasse, et ego minimus in domo patris mei.

Consideratio etiam naturalis ad rem promissam impossibilitatis facit maxime discredet : unde, Genes. xviii, 22 : Postquam consenui, et dominus meus vetulus est, voluptati operam dabo ? Quasi dicat: Impossibile est. Dicit enim

Philosophus, quod senectus et vetustas sunt corruptiones naturales : et ideo senum et vetularum corpora sunt sicut ruinosa aedificia, quae omni die secundum partem et partem ruunt, donec totaliter decidant. Et haec omnia fuerunt in isto sene: et ideo dubitavit. Sed tamen, quia haec omnia sunt sumpta ex consideratione causarum inferiorum, non erant reputanda ad promissionem caelestem.

Attende etiam quod iste, qui quaesivit qualiter sciret futurum promissum, nihil dubitavit de Angelo, an esset Angelus lucis, an tenebrarum : quia cognovit Angelum bonum esse ex signis superius inductis : et ex his quae adhuc infra dicentur.

" Et respondens Angelus dixit ei: Ego sum Gabriel, qui adsto ante Deum: et missus sum loqui ad te, et haec tibi evangelizare ".

Ecce hic dubitantis certificatio.

Et tangit hic duo : certificationem Angeli missi, et certificationem rei nuntiatae.

De certificatione Angeli dicit tria : certificat enim se discretione personali, et auctoritate legationis, et beneficio novae gratiae.

Circa primum tria sunt notanda, quorum primum est modus illuminationis : secundum, nomen illuminantis : et tertium est modus reductionis.

De primo dicit sic: " Et respondens, etc. " Modus autem illuminationis divinae est ad cor loqui. Daemonum autem astutia est primo cor sciscitari, et postea ad suas deceptiones inclinare : et ideo dicii Gregorius, quod " Daemon tentans " primo insidiando circumvolat, et post " suadendo blanditur, aut comminando "terret, aut promittendo decipit, aut "opprimendo rapit, aut desperando " frangit. " Angelus autem bonus semper ad cor loquitur propter illuminatio- nem divinam, cujus ipse est minister et exsecutor. lsa, xl, 2 : Loquimini ad cor Jerusalem, et advocate eam, hoc est, ad illuminationem consolationis vocate. Osee, II, 14: Ducam eam in solitudinem, et loquar ad cor ejus.

Secundum notatur in hoc quod dicit .

" Ego sum Gabriel. "

Quasi dicat: Nec fortitudinem Dei et virtutem Altissimi supervenientem, neque promissae rei attendas magnitudinem, nec adipiscendi secundum causas inferiores difficultatem, neque tuam respice ad haec quae promittuntur ex humilitate parvitatem, neque etiam naturae impossibilitatem : quia apud fortitudinem Dei non erit impossibile omne verbum, nec virtuti Altissimi erit quidquam difficile : qui in omni natura retinuit sibi originales causas, quibus eas, sicut vult, ad honorem nominis sui administrat. Ad Boman. IV, 17 : Vocat ea quae non sunt, tamquam ea quae sunt.

De reductione in Deum dicit:

" Qui adsto ante Deum. "

Illuminationem enim a Deo accipiens venio. Adsto autem ab infimis non recedens, ut in Deum reducam eos quos illuminavero. Quia licet Angelus diffiniatur in loco, sicut supra dictum est, Deus tamen incircumscriptus et indiffinitus in loco est spiritus, intra quem (ut dicit Beda) Angeli currunt, quocumque mittuntur. Intra Deum autem dicuntur currere : quia " Deus nusquam deest, ut dicit Augustinus, nec Angelis sanctis faciem ideo abscondit, quia ad nos ministrantes veniunt. "

Unde etiam dicit: " Adsto, " quia assistit rectus in intellectu, et confirmatus in beatitudine visionis. Matth. xviii, 10 : Angeli eorum semper vident faciem Patris mei qui in caelis est. Tob. XII, 15: Ego sum Raphael Angelus, unus ex septem qui adstamus ante Dominum.

" Et missus sum. "

Ecce auctoritas legationis. Et attende quod licet Angeli mali aliquando legantur permissam sibi habere potestatem, tamen non leguntur se dicere esse missos : quia magis malitiae voluntatis innituntur in persequendo injunctum ministerium, quam auctoritati potestatis : et ideo omni actu suo et opere semper peccant. Et hoc patet in serpente : et in spiritu mendace qui decepit Achab : et in Satan egresso a facie Domini : et in diabolo qui tentavit Dominum : et in omnibus visionibus Apostolicis, et maxime, Apocal. XIII, 1 et seq. Et sic de omnibus aliis. Bonus autem Angelus auctoritatem profitetur suae professionis.

" Et missus sum loqui ad te. "

Psal, CIII, 4 : Qui facis Angelos tuos spiritus, et ministros tuos ignem urentem. Ad Hebr. I, 14: Nonne omnes sunt administratorii spiritus, in ministerium missi ? Malach. iii, 1: Ecce ego mitto Angelum meum.

" Et haec tibi evangelizare. "

Ecce novae gratiae commendatio. Evangelizare enim est bonum nuntiare quod omnibus bonis melius est, scilicet denuntiatio novae redemptionis. Luc. ii, 10 : Ecce evangelizo vobis gaudium magnum. Isa. LII, 7 : Quam pulchri super montes pedes annuntiantis et praedicantis pacem... Vox speculatorum tuorum, hoc est, Angelorum, resonat. Isa. LII, 8 : Levaverunt vocem, simul laudabunt, quia oculo ad oculum videbunt cum converterit Dominus Sion.

" Et ecce eris tacens, et non poteris loqui usque in diem quo haec fiant, pro eo quod non credidisti verbis meis, quae implebuntur in tempore suo."

Hic dat signum, quod et signum sit promissionis venturae, et poena incredulitatis culpae.

Signum autem rei promissae : quia ille 1 qui nasciturus erat, vox clamantis vocatur, quae discerni non potuit nisi per silentium antecedens: ut ex silentio vox clamantis in gratia generaretur. Paena autem est culpae incredulitatis : quia justum fuit ut impotentia loquendi plecteretur, qui non considerata potentia Dei, 1 defectum inferiorum putavit obviare promissis divinis, et talem defectum contra Dei promissa nisus est allegare.

Dicit autem in hac paena duo. In primo enim determinat silentium secundum quod ipsum est futurae promissionis signum : et secundo, determinat idem secundum quod est incredulitatis paena.

De primo dicit tria : tangit signum, et signi modum, et signi limitationem et terminum.

Signum tangens, dicit: " Et ecce eris tacens. " Quasi dicat: In evidenti et statim " eris tacens, " ut in te vox clamantis, et ex te ortum accipiat : quae non oritur nisi prius spiritus vocis in silentio congregetur et attrahatur. Isa. xxx, 1S : In silentio et in spe erit fortitudo veslra. Exod. XIV, 14 : Dominus pugnabiti pro vobis, et vos tacebitis. Isa. xlii, 14 : Tacui semper, silui.

" Et non poteris loqui. "

Ecce signi modus, quia auferam modulos loquelae: et ex hoc intelligitur, quod etiam fuit surdus : et ideo, infra, in eodem, v. 62 : Innuebant patri ejus, quem vellet vocari eum. Innuere autem non oportebat nisi surdus esset. Hoc autem ideo factum est, ut interim nihil humanum audiret. Ezechiel. iii, 26 : Lin-quam tuam adhaerere faciam palato tuo, et eris mutus, nec quasi vir objurgans.