PSALMUS I. Felicitas justorum, et impiorum miseria.
Dicit ergo: His malis caret,nec hoc tantum sed in lege Domini voluntas ejus.
Psalmus II. Christi imperium panis conatibus homines expugnabunt.
PSALMUS III. David fugiens Absalom a Deo salutem sperat.
PSALMUS IV. David hortatur ad pacem et omnia bona speranda.
PSALMUS V. Contra malignum, auxilium divinum implorat justus.
PSALMUS VI. Oratio poenitentis Dei misericordiam implorantis.
PSALMUS VIII. In operibus suis mirabilis Dominus.
PSALMUS IX. Celebratur potentia Dei qui impios disperdit et pauperes tuetur.
Dicit ergo : Sic adulabuntur impii
PSALMUS XI. Oratio pro imploranda Dei ope contra impios.
PSALMUS XII. Deprecatio animae fidelis in tribulatione.
Dicit ergo: Sic fecisti, sed tandem
Dicit ergo : Sic retribuet mihi et justitiam, et puritatem: et hoc justum,
PSALMUS XVIII. Deum praedicant creaturae et divina. Peccatorum condonatio postulatur.
PSALMUS XIX. Oratio pro principe ad bellum proficiscente.
PSALMUS XX. Christi post depictos inimicos gratiarum actio.
PSALMUS XXI. Christus moriturus obsecrat ut sibi adsit Deus, et eum laudat.
Dicit ergo : Sic rogo : nec mirum :
Dicit ergo : Sic mea dimitte delicta, nec hoc tantum peto, imo, respice ini - micos meos,
PSALMUS XXVI. David sitam profitetur fiduciam in Deo, et ejus implorat auxilium.
PSALMUS XXVIII. Vocantur filii Dei ad adorandum Dominum, cujus vox describitur.
PSALMUS XXIX. Gratiarum actio pro liberatione a morte et tribulatione.
PSALMUS XXX. Precatio Christi et fidelium se Deo in moerore commitentium.
PSALMUS XXXIII. Benedicit Dominum qui est justorum lumen et tutela, et impiorum aversor.
PSALMUS XXXIV. Inimicis excidium, sibi salutem precatur.
Dicit ergo : Confundantur, pro peccatis praeteritis : et revereantur,
PSALMUS XXXV. Impiorum malitia justitia Dei: iustorum gloria.
PSALMUS XXXVI. Bonorum et malorum dispares sunt spes et exitus.
Dicit ergo : 0 infirme, Noli aemulari, indignari scilicet, et offendi, in malignantibus,
PSALMUS XXXVIII. Agit de vanitate et brevitate vitae. Deum orat ut peccatum remittat, et sibi adsit.
PSALMUS XLI. Homo exsul et conturbatus anhelat ad meliorem vitam,
PSALMUS XLII. Spem in Domino reponit a quo judicari exoptat.
PSALMUS XLVI. Deus omnis terroe Dominus
PSALMUS XLVII. Magnus et laudabilis Dominus qui fundavit Sion.
PSALMUS XLVIII. Nihil prosunt opes contra infernum.
Dicit ergo : Audite haec, quae di- cturus sum, omnes gentes
PSALMUS L Poenitentis animae amara contritio.
PSALMUS LI. Frustra in divitiis sperant impii: salus est sperantibus in Domino.
Dicit ergo : Sic gaudebunt justi super afflictum iniquum, et dicent ridendo :
PSALMUS LII. Impiorum insipientia, numerus et paena.
Dicit ergo : Tales sunt mali, sed
Jacta super Dominum curam tuam.
Dicit ergo: Sic psallam, quia es Deus meus
Dicit ergo : Sic vana salus hominis, sed nos. faciemus vir Iidem,
PSALMUS LX. Exsul petit reditum, longam vitam, et ampliationem regni Christi.
Dicit ergo : Sic exclamari, et tu exaudisti me, et hoc in petra, Christo.
PSALMUS LXII. Exsul se in Dei laudibus consolatur : praedicit hostium ruinam.
PSALMUS LXIII. Implorat Dei opem contra inimicos : peribunt, et laetabitur justus.
Dicit ergo : Tanta mala patior, propter quod salvum fac : et etiam quia
Dicit ergo : Bene solvi quae non ra- pueram, quia o Deus Pater, tuscis,
Dicit ergo : Quae praemisi, sustinui ab omnibus simpliciter, et etiam extra-
Dicit ergo : Haec mala mihi intulerunt, ego vero e contrario, orationem meam, ad te,
Dicit ergo : Sic laudabo, et placebit talis laus Deo super vitulum novellum, .
PSALMUS LXIX. Oratio ad opem Dei petendam in magnis periculis.
PSALMUS LXX. Opem Dei implorat adversus persecutores : promittit se Deo gratias acturum.
Dicit ergo : Non est similis tibi : quia quantas ostendisti, etc.
PSALMUS LXXI. Christi regnum justum, pacificum et felix precatur.
Dicit ergo : Sic sit nomen ejus benedi- ctum, et dictum est, quia ante solem
PSALMUS LXXII. Impii felices in hac vita peribunt: Domino adhaerere bonum est.
Dicit ergo : Sic invidus, instabilis fui, terrena inordinate dilexi, et nescivi,
Dicit ergo : Sic rogo ut memor sis, quia ecce inimicus, Judaeorum scilicet populus, ((improperavit
Dicit ergo : Quoniam sic est ut praemisi, propter hoc vovete, et post votum, reddite Deo vestro.
PSALMUS LXXVII. Judaeos excitat memorando beneficia et flagella Dei.
Dicit ergo : Sic dedit volatilia ad capiendum apta : et post manducaverunt, et saturati sunt, nimis,
Dicit ergo : Sic eos in rebus suis affinxit, et post misit in eos iram,
Dicit ergo : Sic est destructa vinea Judaeae, sed, o Deus virtutum, quae
PSALMUS LXXXI. Domini deorum terrae judex judices improbos arguit.
PSALMUS LXXXII. Exponit hostium improperia, et illis exsilium imprecatur.
Dicit ergo : Sic rogo, ut placatus sis avertendo malum, et culpae et paenae :
Dicit ergo : Sic nullus similis, quia Deus est qui glorificatur in consilio, sanctorum suorum :
PSALMUS XCVII. Hortatio ad congratulandum Christo venturo.
Dicit ergo : Dixi, quod psallatis, et ecce modum addo quo psallere debetis.
Dicit ergo : Sic custodiebant testimo-
PSALMUS CII. Omnes creaturas invitat ad recolenda Dei beneficia.
Dicit ergo : Benedic, anima mea, Domino. Tob. xiii, 19 : Anima mea, benedic Dominum, quoniam,
PSALMUS CIV. Hortatur ad cultum Del, memorans ejus beneficia.
Dicit ergo : Sic fuit memor testamenti, promissionis scilicet, quod testamentum disposuit ad Abraham
Dicit ergo : Haec promissa fecit, et etiam dixit. Expone, ut prius.
PSALMUS CV. Deus ob suam bonitatem laudandus : Judaeorum ingratitudo.
Dicit ergo : Haec beneficia illis contulit, et in tantum aperta, quod ipsi crediderunt, verbis ejus.
Dicit ergo : Sic confitemini confessione peccati, et praecipue laudis,
PSALMUS CVII. Dicit cor suum ad Dei cultum paratum, et ideo victoriam sperat.
PSALMUS CVIII. Opem Dei implorat, et proditori dignas paenas praedicit.
PSALMUS CX. Laudat Deum ob beneficia, et incitat ad ejus timorem.
PSALMUS CXII. Laudandus Deus super omnia excelsus et exaltans humiles.
PSALMUS CXIV. Gratiarum actio pro liberatione a periculis.
PSALMUS CXVI. Ad laudandum Deum provocatio.
PSALMUS CXVIII. Multis modis ostendit beatam pilam in legis observatione esse positam.
PSALMUS CXIX. Vitae miserias luget, ab his liberari efflagitat.
PSALMUS CXX. Securus qui se Deo committit.
PSALMUS CXXII. Actus fiduciae in Deum tempore tribulationis.
PSALMUS CXXVI. Vani hominum labores quibus non opitulatur Dominus.
PSALMUS CXXVIII. Funestus impiorum exitus.
PSALMUS CXXIX. Oratio pro precando fiducialiter peccatorum petita.
PSALMUS CXXX. Humilitatis sincera professio.
PSALMUS CXXXIII. Hortatio ad benedicendum Domino.
Dicit ergo : Sic percussit magnos reges, et fortes, . Sehon scilicet, regem Amorrhaeorum,
PSALMUS CXXXVIII. Sciens Deum nihil latere, suam in eum fiduciam profitetur.
Dicit ergo : Sic omnia cognovisti, et prima: et hoc patet, supple, quia, tu, non alius, formasti me,
PSALMUS CXXXIX. Orat pro sua salute : hostibus imprecatur.
PSALMUS CXL. Petii regi a Domino tempore persecutionis.
Dicit ergo : Domine, clamavi, tam diu est, non modo clamo primo, ad te, Clamo, Ad te,
PSALMUS CXLI. Circumdatus a Saule orat pro sua salute.
PSALMUS CXLIII Gratias agit pro victoria: petit hostium exitium.
PSALMUS CXLV. Solus beatus qui soli Deo fidit.
Dicit ergo : Tanta est ejus potentia, talis veritas et justitia, et etiam o Sion,
PSALMUS CXLVI. Hortatio ad laudandum Deum ob ejus beneficia.
PSALMUS CXLVII. Ecclesiam invitat ad laudandum Deum qui eam bonis cumulavit.
PSALMUS CXLVIII. Invitat omnes creaturas ad laudandum Deum.
PSALMUS CXLIX. Gratiarum actio pro insigni victoria.
PSALMUS CL. In omnibus et ubique Deum celebrandum profitetur.
Dicit ergo : " Dominus dixit ad me. " Ubi notandum, quod multiplex est dicere Dei. Dicere enim Dei est disponere, sicut ibi, Psal. cv, 23 : Dixit Dominus ut disperderet eos, id est, disposuit. Et illud Ezechiel. xx, 8 : Et dixi ut effunderem indignationem meam super eos, id est, disposui. Aliquando dicere Dei est non tantum disponere, sed promittere. Num. xxiii, 19 : Non est Deus quasi homo ut mentiatur : nec ut filius hominis, ut mutetur. Dixit ergo, et non faciet ? Locutus est, et non implebit ? Dicitur et dicere Dei non tantum promittere, sed facere. Genes. I, 3 : Dixitque Deus: Fiat lux. Et facta est lux. Unde illud : a Deus, cujus dicere, facere est. " Psal. cxlviii, 5 : Quia ipse dixit et facta sunt.
Adhuc plus non tantum dicere Dei est facere, sed etiam generare. Job, XXXIII, 14 : Semel loquitur Deus, et secundo id ipsum non repetit, id est, genuit Filium, cujus generationem nec iterat, nec iterabit.
" Filius meus es tu. " Nota, quod filius dicitur improprie, et hoc multipliciter. Ratione aetatis, sicut senes filios juvenes appellamus. Tobiae, vii, 7 : Dixit Raguel ad Tobiam juniorem : Benedictio sit tibi fili mi. Per disciplinam : sic conversi per praedicatoaes eorum filii appellantur. I ad Corinth. IV, 15 : In ChristoJesu per evangelium ego vos genui. Et ad Galat. IV, 19 : Filioli mei, quos iterum parturio. Aliquando per solam reputationem : sic Christus filius Joseph putabatur. Lucae, III, 23 : Ut putabatur filius Joseph. Aliquando per adoptionem. Ad Roman. viii, 15 : Non enim accepistis spiritum servitutis iterum in timore, sed accepistis spiritum adoptionis filiorum Dei.
Proprie autem dicitur filius secundum legem, qui fratri mortuo generabatur. Deuteron. xxv, 5 et 6 : Suscitabit semen fratris sui: et primogenitum ex ea filium nomine illius appellabit. Sed magis proprie per naturae propriae participationem: sicut Isaac dicitur filius Abraham. Vel per omnimodam substantiae identitatem, sicut hic dicitur, et est ineffabilis genitura. Isa. LIII, 8 : Generationem ejus quis enarrabit ? Et nota, quod de hac dicitur, a Ego hodie genui te. " a Hodie, " ut eam praesentem significet: a genui, " ut perfectam. Propter primum dicitur Christus Oriens, Zachariae,VI, 12. Propter secundum dicitur in Psal. CIX, 3 : Ante luciferum genui te. Et Eccli. XXIV, 5 : Ego ex ore Altissimi prodivi, primogenita ante omnem creaturam. Huic ergo dicitur :
" Postula a me, " quod et fecit: postulavit enim ante passionem sermone. Joan. XXII, 9 et 20 : Ego pro eis rogo. Et iterum : Non pro eis rogo tantum, sed et pro eis, qui credituri sunt per verbum eorum in me. Oravit et opere ipsam passionem sustinendo, et sanguinem effundendo. Super illud Lucae, xviii, 1 : Oportet semper orare, dicitur : a Non cessat " orare, qui non cessat bene facere. " Melius autem facere non potuit, quam seipsum pro nobis immolare : unde Apostolus ad Hebrae. XII, 24, dicit: Sanguinem ejus melius loquentem quam Abel. Genes. IV, 10 : Vox sanguinis fratris tui Abel clamat ad me de terra. Clamat enim sanguis Abel vindictam, sed san- guis-Christi misericordiam postulat. Et post passionem, cicatricum ostensione semper vivens ad interpellandum pro nobis. I Joan. ii, 1: Si quis peccaverit, habemus advocatum apud Patrem, Jesum justum. Propter hoc dicit Bernardus : a Securum habes accessum ad Domi-" num, o peccator : habes ante Filium a matrem, et Filium ante Patrem. Mater a ostendit Filio pectus et ubera. Natus a ostendit Patri latus et vulnera. Nulla a potest esse repulsa, ubi tot occurrunt " charitatis insignia. "
a Et dabo tibi gentes haereditatem tuam " illam, inquam, haereditatem, de qua infra in alio Psal. xv, 6 : Haereditas mea praeclara est mihi, Isa. xlix, 8 : In tempore placito exaudivi te,.. et dedi te in foedus populi, ut suscitares terram, et possideres haereditates dissipatas. a Et possessionem tuam terminos terrae. " Ecce dilatatio : quod impletum fuit. Christi enim Apostoli ei terram usque ad terminos subjecerunt per praedicationem, secundum illud Psal. xviii, 5 : In omnem terram exivit sonus eorum. Sed postea per Nicolaum haereticum et Mahumetum subversi ad infidelitatem redierunt Orientales, et impletum fuit illud Psal. lxxi, 8 : Et dominabitur a mari usque ad mare : et a flumine usque ad terminos orbis terrarum. Et illud epistolae afi Hebrae. 1, 2 : Locutus est nobis in Filio, quem constituit haeredem universorum.
Boni autem dicuntur haereditas Dei Christi, quia zelat qro ipsis. Joel. II, 18 : Zelatus est Dominus terram suam. Et Zachariae, i, 14 : Zelatus sum Jerusalem, et Sion zelo magno. Item, eam continet, et conservat. Act. xvii, 28 : In ipso enim vivimus, et movemur, et sumus. Ex illa pascitur, et in illa requiescit. Apocalyp. iii, 20 : Caenabo cum illo, et ipse mecum. Cant. I, 6: Indica mihi,.. ubi pascas, ubi cubes in meridie. I ad Corinth. iii, 9 : Dei agricultura estis. Ipsam colit arando. Sic Deus arat suos vomere praedicationis. Isa. v, 4 : Conflabunt gladiossuos in vomeres, et lanceas suas in falces. Firmando per temporalium abundantiam, vel propriae utilitatis recordationem, Lucae, xiii, 8 : Dimitte illam et hoc anno, usque dum fodiam circa illam, et mittam stercora. Seminando semina gratiae et doctrinae subtilioris. Jerem. XXXI, 27 : Seminabo domum Israel et domum Juda semine hominum, et semine jumentorum. Luc. viii, 11 : Semen est verbum Dei. Purgando et sarriendo sarculo tribulationum. Isa. vii, 25 : Et omnes montes, qui in sarculo sarrientur, non veniet illuc terror spinarum et veprium. Isa. xxviii, 24 : Proscindet et sarriet humum suam.
" Reges eos in virga ferrea. " Hic secundum in quo agitur de usu potestatis , Christi. Potestas autem in usu peccat dupliciter : vel quia remissa est, et sic est quasi otiosa, sicut in illis de quibus dicitur, Isa. III, 4 : Et dabo pueros principes eorum, et effaeminali dominabuntur eis. Vel tyrannica, et tunc est perniciosa, sicut in illis quibus dicitur, Sap. VI, 5 : Quoniam cum essetis ministri regni illius, non recte judicastis, nec custodistis legem justitiae. Ideo ostenditur hic, quod potestas Christi non sit otiosa, quae regit et conterit: neque perniciosa, quae posset esse dupliciter, si bonos laederet, vel malis proficeret, sicut potestas illius, cui dicitur, Daniel. XIII, 52 et 53 : Inveterate dierum malorum, nunc venerunt peccata tua quae operabaris prius: judicans judicia injusta, innocentes opprimens, et dimittens noxios. Sed utrumque removet a Christo : habet enim potestatem ferream, qua bonos sustentat fortius : et hoc in prima parte ostenditur : et malos conterit facilius, et hoc in secunda, " Tamquam vas. "
Ait ergo : " Dixit ad me, " Pater pro- mittendo, et etiam " reges eos, " Gentiles scilicet et Judaeos, de culpa in virtutem, de una virtute in aliam, et tandem de virtute in gloriam deducendo : et hoc " in virga ferrea, " forti et sustentante et inflexibili justitia. Apocalyp. XIX, 15 : Et ipse reget eas in virga ferrea. Et in eodem, XIX, 1 : Post haec audivi quasi vocem turbarum multarum in caelo dicentium : Alleluia : Salus, et gloria, et virtus Deo nostro est: quia vera et justa judicia ejus. Justa autem sunt per seipsa. Psal. xviii, 10 : Judicia Domini vera, justificata in semetipsa. Si opponitur illud Joel. II, 13 : Benignus et misericors est,.. et praestabilis super malitia : ergo justitia ejus est flexibilis. Respondendum, quod flexibilis est, eo quod punit citra meritum : sed inflexibilis, eo quod nihil relinquit impunitum. Jerem. xxiii, 5 : Faciet judicium et justitiam in terra.
Haec est ergo virga de qua in Psal. cix, 2 : Virgam virtutis tuae emittet Dominus ex Sion. Emissa est enim potestas Christi de Sion ad Gentes. Justitia autem virga dicitur primo propter rationem nominis,quasi viribus gerens et sustentans. Proverb. XIV, 34 : Justitia elevat gentem : miseros autem facit populos peccatum. Propter rectitudinem, Psal. xliv, 7 : Virga directionis virga regni tui. Et justitia ab Anselmo dicitur rectitudo .Item, quia ornamentum est regium, sic justitia decet reges. Ezech. XIX, 11 : Et factae sunt ei virgae solidae in sceptra dominantium. Item, quia pastorale est instrumentum. Zachar. XI, 7 : Assumpsi mihi duas virgas : unam vocavi Decorem, et alteram Funiculum, et pavi gregem. Quid est enim in praelato potestas ligandi, nisi funiculus ? Quid potestas solvendi et monstrandi innocentem, vel poenitentem, nisi decor ? Haec autem duo sunt duplex justitia in praelatis et pastoribus. Matth.
XVI, 19 : Quodcumque ligaveris super terram, erit ligatum et in caelis.
" Et tamquam vas figuli confringes eos. " Ecce usus potestatis quoad malos qui dicuntur vasa fictilia ad sordes recipiendas, non aurea vel argentea ad liquorem gratiae et devotionis balsamum continendum. II ad Timoth. II, 20 : Sunt vasa aurea et argentea, sed et lignea et fictilia : et quaedam quidem in honorem, quaedam autem in contumeliam. Haec vasa Dei justitia confringit per culpam, quando tales cadere permittit de una culpa in aliam, secundum illud Apocalyp. xxii, 11 : Qui in sordibus est, sordescat adhuc. Si enim permitterent se confringi per paenitentiam, eos Dominus repararet, ut fierent vasa honorabilia : quod significatum fuit, Jerem. xviii, 6, in figulo qui vas quod sibi non placuerat, sic reparavit, ut placeret in oculis ejus. II ad Timoth. II, 21 : Si quis ergo emundaverit se ab istis, erit vas in honorem sanctificatum, et utile Domino, ad omne opus bonum paratum. Quod si non, tandem conteret illud Dominus contritione paenae interminabilis in gehenna, secundum illud Isa. xxx, 13 et 14 : Subito dum non speratur, veniet contritio ejus. Et comminuetur sicut conteritur lagena figuli contritione praevalida, et non invenietur de fragmentis ejus testa, in qua portetur igniculus de incendio, aut hauriatur parum aquae de fovea.
" Et nunc Reges intelligite. " Hic est tertia pars Psalmi. Redarguto enim errore, et patefacta veritate, errantes incipit admonere : et dicuntur duo. Primo simplex admonitio, secundo efficax persuasio et inductio eorum ad consentiendum, ibi, " Apprehendite, etc. " Item, ad duo monet simpliciter : ad intelligentiam pa- tefactae veritatis, quantum ad apprehensivam, et ad venerationem cognitae quae respicit ad motivam, ibi, " Servite. "
Sed iterum intelligere est duplex : per seipsum et occultiora, et ad hoc monet primo : per alium et magis manifesta, et ad hoc monet secundo, " Erudimini qui, etc. "
Ait ergo : Tantus Rex et talis Christus i Ergo et vos " Reges " sub eo ad regendum populum constituti. Proverb. VIII, 15 : Per me reges regnant, et legum conditores justa decernunt. Ad Roman. xii, 1: Non estpostestas nisi a Deo .Et nos omnes et singuli quique quibus ad hoc ratio data est ut vos ipsos regatis. Seneca: " Vis magnum regnum, rege teipsum, " cor scilicet, linguam, et manum. "
"Intelligite."Sap.VI,2 : Audite reges et intelligite,discite judices finium terrae, etc. Vobis enim necessaria est intelligentia: quod ostendit Salomon qui super omnia constitutus in regno, cor intelligens et docile postulavit a Domino, III. Reg. 9 et seq. Vix autem invenitur vir constitutus in dignitate qui intelligat: turbatura enim intelligentia prae tumultu negotiorum, et inflatur amore honorum. Psal. xlviii, 13 : Et homo cum in honore esset, non intellexit. Singuli etiam reges non intelligunt secundum illud Psal. xiii, 3: Dominus de caelo prospexit super filum hominum, ut videat si est intelligens, aut requirens Deum .
Et nota, quod tria sunt quae faciunt bonum regem : quando fortiter contra adversarios dimicat : prudenter non tantum mala de bonis, sed de bonis meliora eligit et separat: utiliter omnia in debitum finem ordinat. Primus.offert myrrham a. putrefactione conservantem : secundus aurum, sapientiam subtiliter eligentem: tertius thus, intentionem debitam suaviter redolentem. Hi sunt tres Reges de quibus loquitur Matth. ii, 11.
Tria autem sunt quae debent intelligere omnes reges. Primo Dei beneficia, secundo peccata propria, tertio futura supplicia et aeterna gaudia. Deuteron. XXXII, 29 : Utinam saperent Dei beneficia, et intelligerent propria peccata, et novissima, malorum scilicet et bonorum praemia, providerent. Et hoc " nunc: " quia Eccle. IX, 10 : Nec ratio, nec sapientia, nec scientia (jurisperiterum) apud inferos quo tu properas.
" Erudimini qui judicatis terram. " Per alium velitis instrui, si minus capaces estis, et de grossioribus edoceri: erudiri enim est contra ruditatem poni, vel a ruditate exui. Est autem duplex ruditas, mentis, et corporis. Ruditas mentis exuitur per doctrinam : ruditas corporis per disciplinam et afflictionem corporis : Eccli. vii, 2b : Filii tibi sunt ? erudi illos doctrina, et curva illos a puerilia illorum, correctione scilicet et disciplina. Nahum, iii, 14 : Aquam propter obsidionem hauri tibi (in hac doctrina quae de puteo sacrae Scripturae est haurienda): intra in lutum, et calca, corpus scilicet proprium calcando, et ipsum edomando paenitentia. In hoc ergo disciplina sit.
" Erudimini qui judicatis terram, " id est, judicare debetis terram triplicem: est enim terra inferior, de qua Job, x, 21 : Antequam vadam et non revertar ad terram tenebrosam, et opertam mortis caligine, etc. Ezech, XXXIX, 16 : Consolata sunt in terra infima omnia ligna voluptatis. Et est terra media, de qua Psal. lxxiii, 12 : Operatus est salutem in medio terrae. Et est terra suprema, de qua in Psal. xxvi, 13 : Credo videre bona Domini in terra viventium. Terra infina judicanda est judicio condemnationis, ut ab ipsa omnino resilias : terra media judicio discretionis, ut quod bonum est in ea eligas, quod malum respuas : terra suprema judicio approbationis, ut toto deside- rio ibi esse appetas. Cum ergo reges sic intelligunt et judicant, tunc bene regitur eorum regnum, et ad bonum finem dirigitur. Super illud Sap. VI, 21 : Concupiscentia sapientiae deducit ad regnum perpetuum, Glossa : " Tunc bene regitur " Respublica, cum Philosophi regnant, " et Reges philosophantur. " Seneca : " Multos reges, si te rexeris. "
" Servite. " Hic est secundum in quo monet ad operationem et venerationem Dei, quae dicitur latria : et est duplex vel in exteriori opere, quod pertinet ad activam : vel in mente interius : et haec pertinet ad contemplativam, ibi, " Et ex sultate ei. "