CAPUT XI.

Et est digressu) declarans an plantis conveniat somnus vel non, et quae fuit intentio Philosophorum rationem in plantis affirmantium et negantium.

Somnum autem et vigiliam nonnulli Philosophi plantis attribuere, quorum dictum etiam confirmavit Socrates, et post eum Plato, utentes pluribus signis. Cum enim constet frigiditate descendente ad exteriora organa somnum fieri, et vigiliam cum haec frigiditas defecerit, videntur quaedam somno et vigiliae esse essentialia, quaedam autem accidentalia. Quod enim frigiditate claudantur exteriora corporis, solum est somno essentiale. Quod autem illa frigiditas descendit a capite vel ab alio loco, vel etiam aliunde causetur, accidentale esse in quibusdam animalibus dixerunt multi Philosophorum. Si enim, ut inquiunt, essentiale esset somno quod a capite frigiditas illa descendat, non dormirent umquam animalia capita non habentia. Constat igitur hoc non esse substantiale somno. Tempus etiam somni, ut inquiunt, non est eodem modo determinatum, animalibus : quoniam quaedam per sex menses, quaedam autem per quatuor, quaedam autem per tres, vel duos, vel unum, et semimensem dormiunt animalia. Videntes igitur plantas in hyeme frigiditate constringi exterius, et humorem et calorem subtrahi ab exte- rioribus ad interiora, dixerunt eas somno gravari : aliquas etiam in nocte videntes contrahere flores, et de die aperire, somno in nocte easdem deprimi, et de die excitari tradiderunt : addentes signis rationem per similitudinem. Dicunt enim quod omne quod cibatur cibo distributo per omnes paries proportionaliter, aliquando retrahit calorem et spiritum ad locum unde hauritur cibus distributus : et aliquando emittit calorem et spiritum in membra et partes quibus cibus distribuitur : planta autem praedicto modo cibatur : oportet igitur quod dicto modo calorem et spiritum vi trahat et emittat : talis autem vi tractus caloris et spiritus et emissio eorumdem causant somnum et vigiliam, sicut patet per dicta in primo de Somno et Vigilia. Hac igitur ratione et signis induciis, plantis somnum et vigiliam inesse dixerunt.

Si autem quis instet, et dicat plantaui uno modo semper trahere cibum : quod autem uno modo et aequalibus viribus trahit cibum, non dormit et vigilat, sed aut semper dormit, aut semper vigilat, aut neutrum horum participat : solvunt hoc per interemptionem, dicentes plantam non uno modo cibari die ac nocte, et hyeme et aestate : plantae enim vegetantur in calido tempore in umbra noctis, et languescunt ad solis fervorem : eo quod tunc calore et humore per evaporationem destituuntur. In hyeme etiam quando constringuuntur plantae exterius, intus inveniuntur succosae valde magis quam in aestate : ex quo (ut dicunt) ostenditur eas non uno modo cibari, sed tempore somni plus, et tempore vigiliae minus. Haec igitur et hujusmodi Socratici quidam in confortatione suae opinionis adducunt.

Contra hoc autem subtiliter multum quidam Peripateticorum objecere. Cum enim duplex sit frigiditas, stupefaciens scilicet, sive mortificans, et illa quae vocatur frigiditas complexionalis, quae quidem simplex membra continet, ne aliquid

effluat ex ipsis, illa duarum frigiditatum, quae est stupefactiva et mortificans, non facit somnum in animalibus : sed potius tangens membra eorum extrinsecus paralyticat ea et stupefacit, et non inducit aliquem somnum, sed potius excitat somnium si animal dormiens sit : sed frigiditas interior complexionalis, quae est in membris et membrorum partibus commixtis ex. inferioribus elem entis, terra scilicet et aqua claudii membra et comprimit, et hoc modo facit somnum : et ideo somnus naturalis qui est et salvans, quod non esset si esset ab exteriori frigiditate : et hoc reducitur in actum ex sola subtractione spiritus et caloris, cum ad interiora revocantur : sicut omne illud quod per naturam est frigidum, subtracto sibi calore qui. influit super ipsum alimentum, redit ad. frigiditatem.

Hoc autem et isti probant signis et syllogismo, Et signa quidem in hominibus sumpta sunt, quod tempore somni cooperiunt se homines, ita quod frigus exterius non. potest agere in eos. Adhuc autem quoniam labor et vinum et motus et quaedam alia calida somnifera sunt per hoc quod sunt colliquativa vel evaporativa : et per colliquativa quidem evaporans desiccatur spiritus et emarcescit et elanguescit calor, ita quod oportet eum ad principium recurrere propter restaurationem sui et spiritus. Vaporantia autem oppilant meatum sensuum et spiritus : et tunc complexionale incipit dominari frigidum. Syllogismus autem per quem probatum est, quod nihil somno participat quod numquam quiete indiget : sed. vegetativum numquam quiescere indiget: igitur, ut inquiunt, vegetativum numquam dormit. Quod autem vegetativum numquam quiete indigeat, satis probatum est in libro de Somno et Vigilia.

Et istae, rationes absque dubio praevalent illis quas Socratici induxere : et ideo pro certo relinquitur plantas nullo modo somno participare neque vigilia, praecipue propter hoc quod probatum est has passiones esse sensus. Sensus autem aut non inest plantis omnino, aut aequivoce inest plantis et animalibus. Et quod quidam dicunt frigiditate plantam comprimi, sive hoc sit frigus noctis, sive hyemis, pro certo nihil confert ad propositum quod exterior frigiditas magis excitabilem facit somnum quam sit somnifera, sicut bene probatum est : omnis tamen frigiditas comprimit et continet : sed illa quae est exterior, cum hoc etiam stupefacit et mortificat quando vivit: et quia frigiditas comprimit, ideo contrahuntur flores in nocte, et de die laxante et extendente calore partes exteriores et subtiliante humorem ettumefaciente eumdem, extenduntur Hores et dilatantur.

Quod autem non eodem modo plantam cibari dicunt, hoc non provenit ex diversitate somni et vigiliae, sed potius ex diversitate sicci magis et minus similis et decocti, super quem aliquando assimilandum et digerendum calor adunatur magis, et aliquando illud quod movet in partes plantae quae cibantur : et quia umbra continet et adunat calorem, et fervor solis evocat eum et facit evaporare, et similiter humorem : ideo aliquando magis vegetantur in umbra quam in sole, praecipue quando recentes et non multum habent humidum sed calidum plantae, sicut plantae aromaticae recentes expedit ut veste vel alio quodam protegantur a fervore solis, et si haec non fiant, arescent. Cum enim sunt aromaticae habentes calidum, et etiam habent humidum valde evaporativum, quod faciliter extrahitur calor solis. Fit autem hoc idem etiam in aliis plantis tenellis secundum plus et minus. In vitibus tamen quae jam convaluere, et in aliis humidis plantis, in quibus superabundat humor, non fit sic : sed potius in maximo solis fervore et reflexione radiorum quae fit ad montes et ad. cornua et clivos montium, virescunt et vegetantur magis quam superabundantiam humoris vocando quem calor solis terminat et digerit et convertit in nutrimentum : et sic planta majorem accipit vegetationem.