CAPUT V.

Utrum universalia sint separata a sensibilibus, an in ipsis sensibilibus posita?

Restat nunc de difficillima quaestione disserere, quam tertiam tangit Porphyrius, utrum scilicet universalia sint separata a sensibilibus, an in sensibilibus sive singularibus posita sint, et ab illis separatum esse non habeant ? De hoc autem semper fuit contentio inter Stoicos et Peripateticos. Aristoteles enim ponere videtur universale extra particulare esse non habere : unde in Posterioribus dicere vi- detur , quod universale non est nisi in hoc, hoc est,singulari. Dicit etiam contra Platonem loquens, quod universale esse unum aliquid extra multa, non necesse est si demonstratio erit ; esse tamen unum de multis, verum est dicere. Ac si dicat, ad hoc quod demonstrativa sit scientia, non necesse est dicere, quod universale (de quo est sciencia) sit separatum extra singularia : quia sufficit, quod universale sit unum in multis, et de multis. Adhuc autem dicit Aristoteles, quod nulla necessitas est opinari, quod universale sit praeter hoc.

In prima etiam philosophia adhuc inducit rationes multas ad inconveniens ducentes : quia si esset universale separatum secundum esse actuale a singulari, sequeretur quod esset caelum praeter hoc caelum, et terra praeter hanc terram, et homo praeter hunc hominem : et cum scientiae de naturis rerum sequantur res, et de separatis sit alia scientia quam de materiam concipientibus, sicut patet in metaphysicis et physicis: esset alia scientia de caelo, et alia de hoc caelo : et alia medicina de homine, et alia de hoc homine : et alia geometria de terra, et alia de hac terra, et sic de aliis.

Hoc idem probatur per diffinitionem universalis, tam ex Aristotelis verbis , quam ex verbis Avicennae et Alfarabii. Est enim universale unum de multis et in multis. Si autem est in multis, non habet esse separatum ab illis. Et ideo dicunt quod universale est, quod est aptum esse in multis, et in hoc differt a singulari. Res autem secundum naturam est in eo in quo est apta nata esse, et non in eo in quo non est apta nata esse. Universale ergo est in multis, et non separatum habet esse ab illis : quia non est aptum natum habere separatum esse ab illis.

Adhuc autem si universale esset actu secundum perfectum esse praeter multa, sequeretur quod esset existens per seip-

sum solum, et indivisum in se, et ab aliis divisum, et sic esset hoc aliquid et singulare. Nihil autem quod in se est unum et hoc aliquid, praedicabile est de multis, nisi solo nomine, et non re aliqua quae sit in illis. Et qui sic ponit universale esse, ignorat universalis rationem: quae nomine, re, et ratione rei quae in multis est, praedicatur de illis.

Adhuc autem si sic esset per se existens, non posset alii esse causa in natura et ratione, quia non posset esse forma ipsius : sed si constitueret id, hoc esset per modum compositionis elementalis admixtionis : et tunc praedicari non posset de ente formali praedicatione: et tunc destrueretur omnis utilitas ipsius. Sic enim nullius rei posset esse principium, neque ad esse, neque ad scientiam quae de esset per notitiam universalis.

Adhuc omnes tales propositiones essent falsae et impossibiles, in quibus universale de particulari substantialiter praedicatur : ut cum dicitur, hic homo est homo, vel hoc lignum est lignum, et omnes similes istis, quae sunt maxima inconvenientia et absurda. Si autem aliquis diceret, quod universale particulari unitur, et tamen remanet in se separatum, hic non evadit inconvenientia inducta : taliter enim unitum non est unum, et secundum esse non praedicatur de eo cui est unitum. Et ideo non posset dici, quod Socrates vel hic homo est homo : quia sibi esset unitus homo, et quasi homini ut sigillo impressus: sicut non potest dici, quod cera sigillata sit sigillum. Videtur ergo, quod universale separatum esse non habeat extra suum singulare.

In contrarium autem hujus est, quod omne quod habet esse, non habens illud per aliud vel ab alio, potest esse sine illo. Universale autem habet esse, non per singulare, nec ab illo. Ergo potest esse sine illo : ergo secundum esse est separabile a singulari.

Hoc etiam sic probatur : Esse univer- salis est esse commune aptum natum esse in pluribus et multis communicabile. Hoc autem esse non potest habere a singulari : quia singularia sunt discreta et incommunicabilia. Communicabile ergo esse quod est esse universalis, universale non habet a singulari.

Si forte aliquis dicat, quod ista ratio non probat, quod universale non habeat esse discretum : sed probat quod a singulari destructo remanet esse universalis secundum aliquem modum. Hoc videtur contra Aristotelem esse, qui ponens, quod universale esse habeat in singulari, dicit quod destructis primis impossibile est aliquid aliorum remanere . Et hoc secundum rationem inductam destruitur : quia si universale habet esse separatum vel separabile ab esse singulari, universale manebit existente singulari et non existente singulari aequaliter : eo quod suum esse ab esse singularis non dependet aliquo modo, nisi secundum esse in ipso, et non secundum esse simpliciter.

Adhuc autem universale semper est et ubique: particulare autem sive singulare est hic et nunc. Si autem universale est ubique et semper, est alicubi ubi non est singulare : et est aliquando quando non singulare. Quaecumque autem loco et tempore sunt separata, simpliciter et substantialiter secundum esse et subjecta sunt separata. Cum ergo universale et particulare loco et tempore differant sive separata sint, simpliciter secundum esse et subjecta substantialiter separata esse videntur.

Adhuc non potest idem esse intelligi corruptibile et incorruptibile. Universale autem incorruptibile est, singulare vero corruptibile. Non idem erit ergo esse universalis et singularis. Si enim idem esset utrisque esse, sequeretur contradictoria simul esse vera : quia si corruptibile est secundum esse, erit aliquando quando esse non habebit. Probatum enim est de caelo et mundo in primo , quod corruptibile necessario aliquando corrumpetur :

et tunc non erit incorruptibile, aut semper erit. Ergo aliquod tempus erit, quando id secundum esse et erit et non erit, quod est impossibile.

Adime autem constat, quod universale habet esse in quo multa uniuntur in unum nomem et rationem : quae nomen et ratio dicunt esse diffiniti. Hoc autem esse nullo modo habet in esse singularis. Ergo habet hoc esse separatum ab esse singularis. Cum ergo habet hoc esse : aut habet ipsum secundum quod instrumentum primi agentis est, aut habet hoc secundum quod est in anima per abstractionem ipsum cognoscentem, aut in re ipsa extra agentem et cognoscentem existens. Si dicatur quod habet illud in efficiente, tunc universale non habet esse nisi ideale : et cum praedicatur de singulari, non praedicatur nisi sicut idea : haec autem praedicatio non est substantialis, sed exemplaris tantum, et sic destruitur omnis praedicatio substantialis. Si autem habet in anima apprehendente, tunc relatio universalis ad multa, non est nisi in anima, et non in re, et sic praedicatur nomine, et non re. Et sic universalia non sunt res, sed nomina : quod falsum jam esse ostensum est. Relinquitur ergo quod habent id secundum quod est res in se existens et ab agente et cognoscente et a singulari separata. Ergo esse universalis est separatum ab esse singularis, et e converso. Ex omnibus autem his et similibus videtur quod esse universalis separatum sit substantia, loco, et tempore ab esse singularis.

Ad haec autem non est difficile respondere ei qui bene novit positionem Peripateticorum. Nam per distinctionem esse universalis omnia haec facile determinantur. Est enim esse universalis secundum quod universale est secundum universalitatis rationem, et est esse ejus quod est universale. Similiter esse singularis secundum quod singulare est et secundum singularitatis rationem : et est esse ejus quod est singulare, prout est substantia

substans communi naturae. Dicimus ergo, quod esse universalis in eo quod universale, est ratione separatum, et oppositum est illi quod est esse singularis in eo quod singulare est, quamvis non ut in eodem subjecto. Esse autem naturae illius quae universale est, non est separatum ab esse singularis secundum quod est substantia substans illi communi naturae : sed potius esse universalis est esse particularis, et non divisum ab illo. Est enim, sicut diximus, universale secundum esse in particulari : quamvis non sit universale secundum hoc quod est in illo, sed nec commune, nec communicabile, sicut in prima quaestione satis declaratum est. Et nisi sic esset, non esset quaestio nec scientia de aliquo, sicut in primis probatur objectis. Nec est curandum de solutione quam quidam inducunt, scilicet quod universale secundum se habeat esse, sed non habeat esse completum, nisi in particulari: universale enim habet esse completum in hoc, quod omnia habet quae exiguntur ad esse universalis: sicut particulare habet esse completum, quando habet omnia quae exiguntur ad esse particularis.

Ad id autem quod primo contra hoc inducitur, dicendum quod omne quod habet esse non per aliud, potest esse sine illo : nisi ita sit, quod esse suum quamvis non sit per aliud, tamen sit in alio cui ipsum est causa esse. Et hoc est esse in alio, sicut pars essentialis ipsius esse secundum quod est in alio : et hoc modo universale sive substantia secunda est in alio : sed per hoc quod est in illo, est particulatum et determinatum. Et ideo esse quidem habet in seipso sed non determinatum et particulatum.

Si autem quaeratur, utrum idem esse sit quod universale habet per se acceptum, et quod habet determinatum et particulatum ? Dicendum quod nec idem omnino, nec diversum omnino: sed idem vel unum dupliciter. In substantia enim idem est: duplex autem ut idem et unum indeterminatum et determinatum. Et haec est solutio trium Philosophorum, Avicennae, et Alfarabii, et ejusdem Joannis grammatici apud Arabes nominati: et est vera quia concordat dictis Aristotelis.

Ad id autem quod secundo inducunt, quod aptum natum esse in pluribus non convenit universali secundum quod est in singularibus, concedendum est quod hoc est verum : sed hoc habet natura illa in quantum simplex est et indeterminata. Quanto enim aliquid est simplicius, tanto magis est communicabile multis. Sed dico simplex non per privationem differentiarum, quae conveniunt in esse ipsius, sed per privationem eorum quae determinant et contrahunt ipsum ad hoc esse vel id secundum speciem vel individuum. Sed per hoc non sequitur, quod habeat esse determinatum sive singulare: quia quamvis tale esse non habeat a singulari, tamen non habet nisi in singulari : sicut et commune non habet esse nisi in eo, in quo determinatur et ad esse distinctum contrahitur. Nihil enim est simplex in natura, nisi quod ad esse distinctum est et determinatum, sicut genus non est nisi in speciebus, et species non est nisi in individuis suis.

Ad id autem quod objicitur, dicitur quod objectio non probat, quod universale habeat esse separatum, sed quod remaneat destructis pluribus particularibus concedendum est. Sed quod Aristoteles dicit, quod destructis primis impossibile est aliquid aliorum remanere, intelligitur in esse determinato et distincto in rebus naturae. Sed tamen possibile est remanere in esse naturae simplicis communis et indeterminatae. Si autem quaeritur in quo et ubi manet secundum id esse, hoc in proximo sequenti capitulo declarabitur.

Ad id autem quod dicitur Aristotelem dicere, quod universale est ubique et semper, singulare autem hic et nunc: dicendum quod verum est quod dicit Aristoteles, quod universale in esse universa-

salis acceptum, non discernit locum sive loci differentias vel tempus : quia indeterminatum est, et commune ad omnem locum et tempus: sed secundum idem suum esse substantiale efficitur hic et nunc quando determinatur in particulari ad hoc et id.

Si quis autem dicat, quod secundum hoc idem sit in pluribus tempore et loco et substantia differentibus : dicendum quod hoc non est inconveniens de eo quod est natura simplex et communicabile: quia potius hoc est necessarium, quia simplicitatem ejus consequitur communicabilitas. Sed in esse determinato et distincto non est in pluribus substantia, loco, et tempore divisis. Et ideo ejusdem rationis est homo in omni tempore, et in omni loco, et in omnibus individuis.

Ad id autem quod dicitur, quod uni-. versate est incorruptibile, singulare autem corruptibile : dicendum quod hoc verum est: quia aliter scientia non esset de ipso : sed ex hoc non sequitur, quod esse universalis separatum sit ab esse singularis : unumquodque enim dicitur incorruptibile vel corruptibile per rationem principiorum constituentium esse ipsius. Et ideo cum esse universalis secundum id quod vere est universale, hoc est, secundum id quod est natura simplex et indistincta, non dependeat secundum esse nisi a principiis simplicibus, sequetur quandoque, quod incorruptibile sit: probatur enim in ultima parte libri de Causis quod simplex est incorruptibile. Sed hoc idem ut determinatum et distinctum in singulari secundum esse particularis, quod dat esse ei determinatum, propter corruptibilium principiorum adjunctionem nihil prohibet esse corruptibile. Et idem est corruptibile et incorruptibile comparatione principiorum diversorum. Et hoc non improbat Aristoteles in libro de caelo et mundo.

Ad hoc autem quod dicunt negari non posse, quod universale habeat esse commune in quo multa uniuntur et conveniunt in substantia et ratione : dicimus quod hoc verum est: et hoc esse est sibi proprium, et non habet a singulari : sed nec hoc potest negari quin illud idem commune esse sit determinabile et designabile in singulis : quia aliter non esset communicabile in singulis: et per illam distinctionem esse id non fit diversum secundum substantiam, sed tantum efficitur habens modum essendi diversum, quod non facit simpliciter esse diversum, sed unum esse duplex ex eo quod diversum modum esse accipit, sicut saepius dictum est.

Si quis autem dicat, quod ut dicit Aristoteles, motis nobis moventur ea quae in nobis sunt: et per hoc intelligitur de motu corruptionis: et sic corruptis primis impossibile est universale remanere : dicendum quod hoc omnino est verum quod dicit Aristoteles, et ita intelligitur, sicut dictum est. Et verum est quod universale corrumpitur in eis quae corrumpuntur, sed corrumpitur secundum quod est in eis. Est enim in eis secundum principia determinata et distrahentia ipsum ad esse particularis. Et sic est hoc modo corruptibile, quo in libro de Causis dicitur, quod incorruptibile est, quod est delatum super id quod est corruptibile, et est corruptibile per aliud et per accidens. Sed nihil prohibet quin maneat secundum substantiam et esse naturae simplicis et indistinctae et non particulatae.