CAPUT V.

De natura mali, et quod nihil sit per se malum, vel summum malum, vel malum essentialiter.

Cum autem malum in omnibus non determinetur per formam, sed per privationem formae, vel privationem habitudinis ad formam, non potest aliquid esse essentialiter malum : quia privatio non dicit essentiam qua aliquid malum sit, sed potius deficientiam ab essentialibus perficientibus ad esse et bene esse. Et si non est aliquid essentialiter malum, non potest aliquid esse primum malum. Primum igitur malum essentialiter malum non est.

Adhuc ulterius, non potest esse aliquid quod sit causa omnis mali. Illud enim quod esset causa omnis mali, oporteret quod esset forma quaedam, quae in omnibus existens formaliter causaret malum. Hoc autem probat Dionysius inducendo : Omne enim malum, aut est malum corporis, aut malum animae, vel malum Angeli. Et malum quidem corporis, est contra naturam esse. Malum autem animae, contra potentiam esse. Malum Angeli,contra deiformem intellectum esse. Contra naturam autem esse in corpore non contingit in aliqua forma quae posita sit in corpore, sed potius ab effectu privante formam vel habitudinem principiorum formae, quae determinat corpus ad perfectum, sicut est videre in paralysi vel alio morbo. Perfectio enim motiva in principio motus quod est posterior pars cerebri, et in organis motus quae sunt nervi motivi, et in membris quae moventur, est forma sanitatis consistentiae corporis. Paralysis autem non est forma, sed dissolutio et defectus habitudinis et perfectionis : et ideo contingit inordinatus motus : quia quando appetitiva movere vult, dissociata principia motum ad intentionem suam consequi non possunt : et sic accidit motus inordinatus, natura movente, et morbo retrahente : et sic est in omnibus corporibus tam animatis quam inanimatis. similiter malum animae scitur ex bono animae. Bonum enim animae est in regimine rationis esse secundum ordinem omnis virtutis. Malum autem non est aliquid positivum, sed defectus ordinis, id est, est in his quae ordinari habent a ratione : et tunc etiam malum animae privatio est. similiter est in malo Angeli, quod est contra deiformem intellectum esse. Intellectus enim deiformis est, qui Ex primis luminibus sine umbra et inquisitione principia accipit veri et boni,et sine inquisitione et studio. Malum autem Angeli est furor irrationalis, demens concupiscentia, phantasia proterva, ut dicit Dionysius. Furor autem irrationalis fit ex indignatione boni : et haec indignatio non est nisi ex principiis boni et veri per voluntatem aversis. similiter demens concupiscentia est eorum quae inseparabiliter conjuncta sunt malo : quae quia mala sunt, de mente nihil habent : .et si concupiscentia manet, de mentis forma nihil habet:contrarium est enim in mente : et quia sic mentis forma privatur, demens vocatur : et hoc est ma-

lum concupiscentiae : non enim dicitur mala concupiscentia, quia concupiscentia, sed quia demens est. sic etiam est de phantasia proterva : haec enim non est mala, quia phantasia est, sed quia proterva est. Proterva autem, quia a veritate principiorum ex quibus veritas probatur, non ex ignorantia, sed ex affectu falsitatis avertitur, et ideo veritati contradicit. Cum igitur in omnibus malum privatio sit, constat quod nihil est essentialiter primum in causa mali.

Ideo Pythagoras tria dixit de malo, scilicet quod locus mali bonum est, et quod malum infinitum est, et quod malum omnifariam est. Per hoc enim quod privatio est, et nulla privatio salvatur nisi in opposito habitu, oppositum autem bonum est, dixit quod malum non locatur in subjecto nisi in bono. Caecitas autem privatio est, quae nullo modo est in eis quae nihil habent visus sive visionis, sed in his quae aliquid visionis habent. Omnia enim sunt visivae virtutis, quae a prima potentia videndi usque ad ultimum actum exiguntur ad visivam virtutem, sicut, verbi gratia, figura faciei, foramina sive concavitaes quae sunt loca organorum visus, palpebrae, supercilia, figura oculorum, tunicae, humores, et dispositio tunicarum et humorum in humiditate, nervi visivi,spiritus visus, et caetera quae ad perfectionem visus concurrunt. In quibus autem nihil horum est, caecitas esse non potest : et ideo lapis non est caecus, nec lignum. similiter malum non est in quo nihil boni est, vel per formam boni, vel per ordinem principiorum ad illam. Et haec est causa dicti Pythagorae, quod bonum sit locus mali.

Infinitum autem dicit esse malum : quia cum malum et pejus non dicantur per positionem nec per accessum ad aliquid quod sit per se malum, sed per recessum a bono, recessus ille cum non habeat terminum, per accessum ad aliquid nunquam stat, ita quod non possit plus procedere. Quod autem nunquam stat, semper plus et plus a bono distans, fine caret recessus sui, et sic per privationem finis infinitum est, non quod aliquid actu infinite sit malum., sed quia nihil ita recedit a bono, quod non ulterius recedere possit.

Omnifariam autem dicit esse malum : quia ex una unius corruptione principii ordinati ad bonum, malum efficitur : corruptio autem omnium omnino non potest esse. Non enim est principium ad malum nec habitudo aliqua, quae non multis modis omnimode et infinite corrumpi possit. Bonum autem non sic : hoc enim non nisi uno modo efficitur, scilicet ex consonantia principiorum et habitudinum et ipsius boni forma ad bonum

Ex hoc ulterius duo habentur, scilicet quod malum nullius rei est principium, quia ex privatione nihil entium constituitur. Et quod nihil est summum malum : nihil enim est adeo malum, quod non possit fieri pejus.