MEMBRUM I.

Quid sit frui genere, utrum scilicet actio, vel passio ?

Quaeremus ergo primo, Quid sit frui genere, utrum actio, vel passio ?

Et videtur passio esse:

1. Frui enim delectabiliter, pasci est, et intus refici, et quasi saginari: pasci autem et refici et saginari, passiones sunt et non actiones: ergo frui in genere passionis est.

2. Adhuc, Ratione delectationis intus saginantis dicitur fruitio: delectatio autem omnis passio est: ergo fruitio est passio.

3. Adhuc. Fruitio est illatio in fruentem, agente in eum. fruibili: passio autem est effectus illatioque actionis, ut in Sex principiis dicitur: ergo frui pati est, et fruitio passio.

4. Adhuc, Fructuum sive fructibilium est fruitionem facere: et ideo fructus dicuntur, quia delectant sancta et sincera delectatione possessores suos. Non autem faciunt nisi in fruente. Cum ergo fruentis sit frui, frui erit pati et non agere.

5. Adhuc, Ad Galat, v, 22, super illud: Fructus autem Spiritus, dicit Ambitiosius in Glossa, quod " virtutes fructus dicuntur, quia delectant sancta et sincera delectatione possessores suos. " Id autem quod delectat, delectationem agit In eum qui delectatur. Et qui delectatur, facta in se delectatione delectatur, et eo ipso fruitur: sic autem patitur: Cum autem fruitio sit ejus qui delectatur, fruitio passio est, et non actio, cum delectatio actio delectantis sit in eum qui delectatur.

6. Adhuc, Jacobi, v, 7: Ecce agricola exspectat pretiosum fructum terrae, patienter ferens donec accipiat temporaneum et serotinum. Videtur ex hoc elici, quod fructus sit pastura in ultimo quod Intenditur per laborem. Ultimum ergo dulce intentum agens est fruitionem: et illius non est frui, sed potius fruentis eo est frui: et cum in illo frui sit pati, frui pati est et fruitio passio.

In contrarium esse videtur, quod

1. Frui felicitas est, ut quidam dicunt: felicitas autem operatio est et actio, ut dicit Philosophus in I Ethicorum: ergo frui operari est et agere.

2. Adhuc, Ultima perfectio uniuscujusque non potest esse passio, sed actio: quia passio dispositio est imperfecti, actio autem perfecti. Cum ergo frui sit ultimo perfecto et ultima perfectione, videtur quod frui actio sit, et non passio.

Solutio. Ad hoc dicendum, quod secundum substantiam et esse, frui pro cer- to passio est: sed est passio circa operationem sanctam. Cum enim intellectus sive intellectualis natura sublimata per gratiam et gloriam in ultimum finem boni se extendit, ita quod immediate per intellectum contingit primum et optimum et dulcissimum, et in toto opere intentum: tunc in intrinsecus sui sugens illud, et intus se reficiens et saginans fruitur: et sic fruitio est passio circa operationem intellectus: cum tamen substantia et esse fruitionis in ratione passiosionis consistat, et non actionis, nisi hoc modo sicut circa quod est.

Et per hoc jam patet solutio ad objecta.

Ad primum ergo dicendum, quod hoc modo quo frui passio est, in primo delectabili passio est, circa operationem tamen intellectus: quia primum delectabile per Intellectum conjungitur.

Similiter ad secundum dicendum, quod ratione delectationis quae passio est illata a delectabili, fruitio est passio, et frui optime pati.

Similiter dicendum ad tertium: illatio enim est agentis, et sic passio.

Ad quartum dicendum, quod fructuum est facere passionem delectationis: sed fructus dicitur hoc modo fruibile, quo quis fruitur et ingerit delectationem.

Ad quintum dicendum, quod hoc modo virtutes dicuntur fructus secundum Ambrosium: quia talem ingerunt delectationem, quae passio est in fruente: sed haec est fruitio quo, sive secundum quid, et non simpliciter. Simpliciter enim frui non contingit nisi simpliciter optimo, quod solus Deus est.

Ad ultimum dicendum, quod per auctoritatem Jacobi non potest haberi, nisi quod fruitio est in ultimo bono et delectabili per omnes operationes intento: et jam hoc concessum est.

Ad illud quod objicitur in contrarium, dicendum quod felicitas secundum suum nomen et rationem non est fruitio: felicitas enim sive sit activa, sive contemplativa, ab optima et optimae virtutis quae

connaturalis et propria est, perficitur operatione et nominatur et definitur. Fruitio autem determinatur a passione quae est circa illam: et illa est talem operationem consequens, ut notat Philosophus in X Ethicorum, ubi dicit, quod delectatio quae est ex contemplatione diametri, quod est asimeter costae, non habet contrarium: non enim esset delectatio ex tali intellectuali operatione, nisi esset ad ipsam. Unde quando dicit Philosophus, quod delectatio est operatio proprii et connaturalis habitus non impedita, definitio data est per causam. Per intellectus enim operationem intelligibile in luce intelligentiae secundum actionem factum, summe conveniens est Intellectui: quia facit ipsum in forma optimi perfectivi ipsius: et Ideo tunc fruitur et delectatur: quia dicit Dionysius, quod " delectatio est convenientis cum convenienti. " Cum enim recipit conveniens per intellectum, undique dilatat se et diffundit, ut undique in intimis recipiat: et ubicumque recipit, floret in recepto, in hoc quod ad similitudinem recepti formatur. Et Ideo dicit Michael Ephesius, quod " delectatio est dilatatio et diffusio et refloritio naturae super conveniens receptum. "