CAPUT XIV.

De conversione negativarum de contingenti.

Consequenter agendum est de conversione negativarum propositionum de contingenti, qualiter scilicet fiat de conversione scilicet universalis negativae, et de conversione particularis negativae. Dicamus igitur quod in negativis propositionibus de contingenti quibusdam, non similiter se habet conversio ad conversiones negativarum de inesse, et ad conver- siones earum quae sunt de necessario. Ut autem sciatur in quibus est similis conversio ad illas de inesse, et in quibus dissimilis, oportet scire quoniam contingere multipliciter dicitur, sicut jam ante dictum est : quoddam enim sequitur ad necessarium, quoddam autem supponit non necessarium : et quamvis illud quod est genus, sit secundum se non necessarium, tamen speciem habet quae est necessarium. Dicamus igitur quod negativae illae quaecumque sunt de contingenti necessario (ideo contingere dicuntur, quia ex necessitate non insunt praedicata suis subjectis, quod est contingens quod convertitur cum necessario) itemque illae propositiones negativae quaecumque sunt de contingenti communi quod est genus ad alia (hoc est quaecumque contingere dicuntur, eo quod non ex necessitate insunt, sicut illae quae sunt de contingente quod convertitur cum possibili, quod in genere consideratum determinatur per non ex necessitate inesse, quamvis habeat quasdam species quae sunt de necessario non inesse) istae, inquam, propositiones de duobus istis modis contingentis, similiter se habent in conversione ad negativas de inesse, et ad negativas de necessario, sive sint universales, negativae, sive sint particulares negativae.

Harum autem propositionum haec sunt exempla : si quis enim dicat hominem contingere non esse equum, hoc est, contingit hominem non esse equum, dicet negativam de contingenti quod convertitur cum eo quod est ex necessitate non inesse praedicatum subjecto, quia necesse est quod homo nonsit equus. Exemplum autem alterius est, quod scilicet est contingens, eo quod non ex necessitate inest, ut si quis dicat album nulli tunicae contingere inesse, sic proponens, contingit nullam tunicam esse albam : horum enim primum ex necessitate non inest. Secundum vero non necesse est inesse : quia contingit nullam tunicam esse albam, eo quod non est necesse : hoc enim contingens opponitur

necessario : et ideo negatur ab ipso necessarium, et dicitur contingere per hoc quod non est necessarium non inesse.

Et attende quod hoc non est contingens natum, vel contingens infinitum, ut statim in sequentibus patebit : quia propositio universalis negativa de contingente nato vel infinito non potest converti, sicut in sequentibus istius capituli patebit : sed intelligitur de contingenti quod convertitur cum possibili quod est contingens commune sive altum, quod secundum suum genus determinari habet per non necessarium, nec aliter bene potest determinari : non enim differt a necessario nisi in hoc, quod secundum genus acceptum (sed non in specie) est non necessarium. Quamvis ergo detur exemplum de hoc contingente in hoc, quod nulli tunicae contingit inesse album, et hoc exemplum videatur esse de contingente ad utrumlibet, tamen ad hoc non inducitur exemplum, sed potius manifestatur in specie quadam sui contingens non necessarium : cum tamen in specie non accipiatur istud contingens, sed in genere : quia aliter in eadem acceptione contingentis non posset converti propositio negativa de contingenti.

Quod autem tales negativae de istis duobus contingentibus similiter convertantur sicut negativae de inesse, et sicut negativae de necessario, sic probatur. Si enim contingit nulli homini equum inesse, hoc est, si haec est vera, nullum hominem esse equum est contingens : tunc etiam conversa est vera, haec scilicet quod nulli equo contingit esse hominem, sive haec, nullum equum esse hominem est contingens, et sic universalis negativa de contingente quod est ex necessitate non inesse, convertitur in terminis. Similiter autem est in alio contingente, quod determinatur per non necessarium : quia si album contingit nulli tunicae inesse, hoc est, quod nullam tunicam contingit esse albam : tunc conversio fit sic, quod tunicam contingit nulli albo inesse, hoc est, quod nullum album con- tingit esse tunicam : et haec similiter conversio est in terminis. Probare autem non indigemus primam conversionem quae est contingentis necessarii non inesse : quia per se manifesta est. Sed secunda quae est de contingente non necessario, sic probatur. Dico enim quod sequitur si nullam tunicam contingit esse albam, quod contingit nullum album esse tunicam : vel detur oppositum, hoc scilicet, non contingit nullum album esse tunicam : sed haec convertitur cum hac, necesse est aliquod album esse tunicam : sed ex hac sequitur, quod necesse est aliquam tunicam esse albam : et haec non potest stare cum prima, hac scilicet, contingit nullam tunicam esse albam : hoc enim ostensum est prius in conversione illarum quae sunt de necessario.

Similiter autem fit conversio in particulari negativa de hoc eodem contingente, ut si dicam, quemdam hominem contingit non esse equum, et quemdam equum contingit non esse hominem. Vel sic, quamdam tunicam contingit non esse albam, et quoddam album contingit non esse tunicam. Sed oportet quod non necessarium contingere non accipiatur pro contingente nato, nec etiam pro contingente infinito sive ad utrumlibet : quia in illis universalis negativa non convertitur in terminis, sicut patebit statim in sequentibus istius capituli. Et semper accipiendum est contingens in genere quod convertitur cum possibili : et hoc est contingenter quod stat supra non esse, et non habet se ad esse : quia quod se habet ad esse et non esse, est contingens natum et contingens infinitum : illud autem contingens quod est in secundo ordine modalium, est contingens non esse tantum, et non contingens esse et non esse, et ad illud sequitur necesse, sicut cum dicitur contingens non esse, non possibile non esse, et non necesse esse : secundum hoc enim possibile vel contingens non esse, est quod non est necessarium esse, quamvis non sit contingens non esse et contingens esse.

Et sicut dictum est quod exemplum quod positum est in terminis qui sunt album tunica, qui sunt de contingente ad utrumlibet, non est propter hoc factum, quod in eis ostendatur conversio secundum contingens ad utrumlibet : sed ut daretur exemplum de non necessario : et quod conversio fuit facta in exemplo, non fuit ut ostenderetur conversio in tali contingenti fieri ratione speciei contingentis, sed ut ostenderetur in genere : nec sequitur, si nulli tunicae contingat esse album, quod nullum album contingat tunicae, nisi secundum possibile et contingens acceptum in genere, sicut in ante habitis dictum est : et si esset conversio secundum contingens natum vel infinitum, oporteret quod universalis negativa de contingente ad utrumlibet converteretur in terminis, quod ostendetur esse inconveniens.

Unde haec conversio est secundum contingens, quod per nihil aliud determinatur nisi per non necessarium non inesse. Et non sequitur, est non necessarium ad non esse : ergo aequaliter se habet ad esse, et ad non esse : hoc enim non convenit contingenti in genere, ad quod sequitur et necessarium non esse et non necessarium non esse.

Quaecumque vero sunt negativae propositiones quae sunt de contingente quod est in pluribus partibus contradictionis, hoc est, se ad esse et ad non esse habentia, et dicuntur contingere in eo quod nata sunt magis se habentia ad unum quam ad alterum, et tamen habent causam quae impediri potest. Et similiter illa quae sunt aequaliter se ad esse et ad non esse habentia, sicut illae quae sunt de continginte infinito, quemadmodum jam ante determinavimus sive distinximus multiplicitatem contengentis, illae universales negativae propositiones de contingente nato vel infinito non similiter se habebunt in conversionibus sicut universales negativae de inesse et de necessario, ita scilicet quod ut illae in terminis convertantur : sed universalis quidem

privativa sive negativa propositio in talibus non convertitur in terminis : particularis vero convertitur in terminis. Hoc autem quamvis fiat manifestum in sequentibus istius libri quando de contingente dicitur, tamen ut facilior sit doctrina etiam hic dicemus.

Dico igitur quod universalis negativa de contingente nato vel infinito, non convertitur in terminis : quia si converteretur in terminis, sequeretur quod universalis affirmativa converteretur simpliciter et universaliter, quod fieri non potest, sicut in ante habitis ostensum est. Hoc autem sic probatur : si enim de contingente nato vel infinito contingit omne b esse a, contingit nullum b esse a : hoc enim probabitur in sequentibus : et si nullum B contingit esse a, si dicatur illam converti, tunc contingit nullum a esse b ; et si contingit nullum a esse b, contingit omne a esse b : ergo a primo ad ultimum si contingit omne b esse a, contingit omne a esse b, et sic converteretur affirmativa simpliciter et universaliter, quod est inconveniens : et ideo universalis negativa de tali contingenti converti non potest.

Particularis autem negativa convertitur de eodem contingente : quia si particularis convertitur de illo contingente, convertitur secundum oppositas qualitates : si enim aliquod b contingit esse a, aliquod b contingit non esse a. Particularis autem affirmativa de tali contingente convertitur in terminis, sicut et particularis negativa.

Hoc igitur est quod de contingente et de conversione propositionum de contingenti voluimus dicere : quia alia quae dici vel objici possunt, sunt plana : et per ea quae dicta sunt (quaecumque objici possunt) facile possunt determinari : tamen omnia quae dicta sunt, magis erunt in sequentibus manifesta quando de contingenti loquemur.