CAPUT XV.

De remotione erroris qui posset incidere.

Sed quia hic diximus affirmativas et negativas ad compositionem dicti referentes affirmationem et negationem in earum propositionum quae inductae sunt conversione, ne putet aliquis affirmativam vel negativam esse propositionem, per hoc quod est affirmativa vel negativa esse vel dicti, sed potius per hoc quod est affirmativa vel negativa modi, ideo dicimus quod nunc quoad propositam intentionem tantum sit nobis manifestum quomodo contingere nulli aut alicui non inesse (modo affirmato et dicto universaliter vel particulariter negato) affirmativam habet figuram et speciem : et est propositio affirmativa vel negativa quae est de modo affirmato vel negato, sicut in Perihermenias dictum est. Hujus autem ratio est : quia contingit in modalibus et omnibus propositionibus de inesse quae ad hoc similiter ordinantur : quia sicut est vel esse (quibus est praedicatur ut adjacens praedicatum subjecto) facit affirmativam propositionem : et a quibuscumque ut adjacens per negationem removetur, facit negativam propositionem : et hic ita est omnino sive universaliter, sicut patet in exemplis, ut est bonum, est non bonum : vel est simpliciter non hoc, hoc est, non homo, vel non asinus : omnes enim illae sunt affirmativae : et similiter est in modalibus de modo affirmato vel negato. Hoc autem etiam melius ostendetur per sequentia.

Secundum conversiones autem propositiones de contingenti similiter se habebunt aliis, ut dictum est, excepto quod universalis negativa de contingente nato vel infinito non convertitur in terminis. Quamvis quidam contra hoc objicientes contrarium probare videantur hoc modo. Dicunt enim quod universalis negativa de contingente nato vel infinito convertitur, sed non in eadem acceptione contingen- tis, sed convertitur ad contingens communiter acceptum.

Objiciunt ergo secundum hunc modum dicentes, quod id quod per se inest superiori, inest cuilibet suorum inferiorum. Sed converti in terminis universalem negativam inest contingenti communi sive alto : inest ergo cuilibet suorum inferiorum : inest ergo tam contingenti nato quam infinito : et sic universalis negativa de contingente nato et de contingente infinito convertuntur in terminis.

Adhuc autem si aliqua duo convertuntur, eodem utrique addito adhuc convertuntur : sed istae duae convertuntur, nullum B est a, et nullum a est b, quocumque modo sumantur inesse sive contingenter sive ex necessitate : ergo eodem addito utrobique adhuc convertuntur : additur autem idem sic, nullum b contingit esse a, et nullum a contingit esse B: ergo convertuntur adhuc: et sic convertitur universalis negativa de contingenti nato et infinito : hoc enim additur utrobique.

Adhuc autem quod sequitur ad consequens, sequitur ad antecedens, per hoc quod dicitur in Praedicamentis, quando alterum de altero dicitur ut de subjecto, quaecumque de praedicato dicuntur, omnia de subjecto dici necesse est : sed contingere non esse (simpliciter et communiter accepto contingente) sequitur ad contingens natum et infinitum, sicut genus ad speciem : ad contingere autem non esse (simpliciter accepto contingente) sequitur conversio in terminis in negativis propositionibus : ergo converti in terminis sequitur etiam ad antecedens ejus : antecedens autem contingentis communis est contingens natum et contingens infinitum : ergo converti in terminis sequitur ad contingens natum et ad contingens infinitum.

Adhuc autem hoc idem probari videtur per deductionem ad impossibile. Dico ergo si contingit nullum b esse a, dico quod sequitur, quod contingit nullum a. esse B: vel detur oppositum, hoc scilicet,

non contingit nullum a esse b, posito tamen quod contingit nullum b esse a. Sed haec, non contingit nullum a esse b, convertitur cum hac, necesse est aliquod a esse B ; et si necesse est aliquod a esse B, sequitur quod necesse est aliquod b esse a : et haec est incompossibilis primae quae dixit contingit nullum b esse a : videtur igitur quod conversio stet et sit bona.

Ad haec autem et similia per antedicta solvere non est difficile. Dicendum enim sicut prius, quod negativa de contingenti nato vel infinito, non convertitur in terminis, sicut dictum est. Ad id autem quod objicitur, dicendum quod per naturam contingentis communiter dicti sive alti (quae invenitur in contingenti nato et in contingenti infinito sicut invenitur natura generis in speciebus) potest fieri conversio in contingenti nato et infinito : sed respiciendo ad propriam naturam contingentis nati et infiniti conversio fieri non potest propter causam quae in ante habitis de conversione universalis affirmativae dicta est : et per hoc patet solutio ad primum et tertium.

Ad id autem quod objicitur, si aliqua duo convertuntur, quod addito utrobique eodem adhuc convertuntur. Dicendum quod si id quod utrobique additur, ejusdem virtutis est et acceptionis in utroque, tunc verum est quod dicitur. Si autem non sit unius acceptionis in utroque, tunc non oportet quod convertantur. Cum autem sic dicitur, contingit nullum b esse a, contingit notat contingens natum vel infinitum : et cum convertitur, sic dicitur, contingit nullum a esse b, notatur contingens commune, quod pro possibili ponitur : et hoc manifestum fit, quando ponitur in terminis significativis : si enim dicatur sic, contingit nullum hominem esse album, notatur contingens ad utrumlibet. Si autem convertatur et dicatur sic, contingit nullum album esse hominem, notatur contingens pro possibili, quod est contingens commune : unde iste sensus est, contingit nullum album esse homi- nem, hoc est, non necesse est aliquod album esse hominem. Diximus autem in ante habitis, quod contingens commune determinatur per non necessarium solum nullo addit o,

Ad deductionem ad impossibile quam ponit, dicendum quod satis bene probat, quod contingens natum et infinitum convertuntur ad contingens commune : sed non probat quod convertantur in eadem acceptione contingentis.

Summatim autem notandum est quod necessarium et contingens natum et contingens infinitum (quae se habent aliquo modo ad esse) dicuntur contingere esse. Possibile autem et contingens natum, et contingens infinitum dicuntur etiam contingere non esse : sed necessarium (quod est contingens esse) non dicitur contingere non esse : haec enim duo sunt quasi species contingentis communiter accepti. Dicitur etiam possibile esse contingere esse, et etiam possibile non esse dicitur contingere non esse, sic sumpto possibili et contingenti secundum genus.

Adhuc autem notandum quod affirmativa propositio de contingenti secundum omnem modum acceptionis contingentis convertitur in terminis sub eadem acceptione contingentis, eo modo quo convertuntur propositiones de inesse et de necessario : negativae autem de contingenti sumpto secundum genus, et de contingenti sumpto secundum necessarium secundum quod necesse non esse dicitur contingere non esse. Similiter et per eumdem modum convertuntur sicut negativae de inesse et de necessario. Propositiones autem de contingente nato et infinito aliter se habent in conversione, quam aliae negativae propositiones, de inesse scilicet et de necessario. In illis enim non convertitur particularis negativa in terminis : universalis autem negativa convertitur. Sed in propositionibus de contingente nato et infinito est e converso : quia in his convertitur particularis negativa, et non convertitur universalis negativa.

Est autem adhuc his adjiciendum, quod contingenti nato et infinito opponitur tam necessarium quam impossihile : quia tale contingens se habet ad esse et non esse : necessarium autem tantum se habet ad esse, et impossibile tantum ad non esse : contingenti autem sumpto secundum genus, et sumpto pro necessario secundum quod necessarium esse dicitur contingere esse, opponitur tantum impossibile.