MEMBRUM II.

Cujus potentiae animae sit uti, et cujus habitus virtutis ?

Secundo quaeritur, Cujus potentiae animae sit uti, et cujus virtutis sit habitus ?

Videtur autem, quod rationis.

1. Ordinare enim rationis est. Quia dicit Isaac in libro de Definitionibus, quod ratio est virtus sive causa, faciens currere causam in causatum. Et intelligit de causa communi ad consequens quocumque modo. Talis autem ordinatio in omnibus illis est quorum unum ordinatur in alterum, ita quod unum acquiratur ex altero: hoc autem uti est, ut patet per definitionem Augustini: ergo uti rationis actus est.

2. Adhuc, Usus est aut collatio, aut non. Non sine collatione: collatio autem omnis ratio est: ergo uti rationis actus est,

3. Adhuc, Bonum dividitur in tria, ut dicit Aristoteles, honestum, delectabile, et utile: et cum honestum et delectabile, sint fines, utile erit eorum quae sunt ad finem. Ergo utile non intelligitur nisi per rationem eorum quae sunt ad finem, et utile secundum actum est relatum ad finem obtinendum per ipsum: secundum actum autem relatum non potest esse sine comparatione unius ad alterum et ordinatione. Hoc autem non est simplicis intellectus, sed componentis et discursam disciplinam accipientis, dicente Maximo super primum capitulum Caelestis hierarchiae: " Discursae disciplinae sunt probationes eorum quae spiritualia sunt per visibilia, et per res latiores efficiuntur quae perenniter et repente intellectibus intimituntur. " Taliter autem componens in- tellectus medium ad extremum, et eliciens quod sequitur, rationis nomen habet. Uti ergo actus rationis est,

Quod procul dubio concedendum est. Quamvis in contrarium esse videatur quod dicit Augustinus in libro X de Trinitate, quod " uti est aliquid in facultatem voluntatis assumere, et ipsum ad aliud referre : " et per hoc videatur esse uti voluntatis, et non rationis.

Juxta hoc ulterius quaeritur, Cujus virtutis sit sicut habitus uti?

Non enim potest esse virtutis moralis: quia illarum nulla collativa est, sed simpliciter unius sicut finis ut natura: talis enim habitus, ut dicit Tullius, in modum naturae rationi est consentaneus. Erit ergo alicujus habitus intellectualis: non autem nisi electivi, quia electio est eorum quae sunt ad finem, ut dicit Aristoteles in III Ethicorum : electio autem non nisi prudentiae est: uti ergo prudentiae est. Electivum autem voco habitum eum, cujus actus electio est, non eum qui ab actu voluntario vel electivo generatur: quia sic omnis actus moralis habitus electivus est, ut dicit Aristoteles in III Ethicorum. Electio autem, ut dicit Damascenus, est duobus vel pluribus praepositis unum alteri praeoptare. Hoc autem prudentiae est, ut dicit Augustinus in libro de Moribus Ecclesiae, sic diffidens prudentiam: " Prudentia est amor, ea quibus adjuvatur ab his a quibus impeditur, sagaciter eligens. " Uti ergo prudentiae actus est.

Contra hoc autem esse videtur, quod Augustinus dicit, quod uti voluntatis est: ergo est alicujus habitus in voluntate consistentis: prudentia autem in voluntate non est: uti ergo prudentiae non est.

Solutio. Concedendum, quod uti prudentiae et rationis actus est. Et quod dicit

Augustinus, quod uti est aliquid in facultatem voluntatis assumere, et ad aliud referre, dicendum quod aliud est facultas, et aliud voluntas. Facultas enim facilis potestas est et prompta habens omnia ex quibus potest tendere in volitum. Haec autem potestas prompta causatur ex ordine rationis et prudentiae componentis et conferentis omnia quae sunt ad finem facile consequendum, et omnia illa referentis ad finem, ex quibus efficitur facilis potestas ad proficiendum sive tendendum in finem, eo modo quo tendit in finem qui impetum facit quo in finem proficit. Quod autem ita sit, probatur ex dicto Aristotelis in VI Ethicorum, ubi dicit, quod virtus moralis quantum ad finem in quem tendit et inclinat, per se finis est, sicut et voluntas, et non eorum quae sunt ad finem. Cui tamen prudentia necessaria est propter electionem eorum quae sunt ad finem, quorum virtutis moralis electiva non est. Unde talis facultas rationis est et prudentiae sicut agentis, voluntatis autem sicut per ipsam expeditae et dispositae ad tendendum in finem. Et cum dicitur facultas rationis et facultas voluntatis, facultas cum eo quod dicitur rationis, construitur in habitudine causae efficientis: cum eo quod dicitur voluntatis, construitur inhabitudine dispositionis et formae. Et fallacia amphibologiae est in argumento.

Et quod quidam dicunt ex Anselmo sumentes, quod cum dicitur, quod uti est aliquid in facultatem voluntatis assumere, quod voluntas ibi sumitur prout Voluntas est generalis motor omnium potentiarum animae ad agendum, perfectam rationem veritatis non habet. Hoc enim non est voluntatis, sed libertatis. Dicit enim Avicenna in sexto de Naturalibus, quod omnis potentia animae sensibilis et rationalis in potestate suae libertatis habet agere et non agere, et agere hoc et contrarium hujus, ut videre et non videre, videre album et videre nigrum. Et haec est intentio Augustini.