Lectio 3

Consuetudo est apud reges, quod congregato exercitu procedunt ad bellum: ita christus, congregato exercitu apostolorum, procedit ad pugnandum contra diabolum per officium praedicationis, ad expellendum eum de mundo. Unde hic agitur de doctrina et praedicatione christi. Et ponitur primo christi praedicatio; secundo effectus praedicationis, ibi abiit opinio eius in totam syriam etc..

Circa primum tria tangit.

Primo sollicitudinem docentis et modum docendi, et propositae doctrinae confirmationem.

Et sollicitudo ostenditur in duobus, quia non quaerebat propriam quietem; unde circuibat; Rom. XII, 11: sollicitudine non pigri. Secundo quia non erat acceptator personarum, terrarum, vel villarum, sed circuibat totam Galilaeam, absque differentia; Mc. I, 38: eamus in proximas civitates, ut et ibi praedicem; Ps. Cii, 22: in omni loco dominationis eius.

Modus, ibi in synagogis docens.

Duo dicit docens et praedicans; docens quae agenda sunt in praesenti, praedicans de futuris: vel docens ea quae pertinent ad instructionem morum, Is. XLVIII, 17: ego dominus docens te utilia, praedicans futura; Is. LII, 7: quam pulchri super montem pedes annuntiantis et praedicantis pacem, annuntiantis bonum, praedicantis salutem. Vel docens naturales iustitias: quaedam enim in theologia traduntur quae naturalis ratio dictat, scilicet iustitia, et huiusmodi: et quantum ad hoc dicit docens; quaedam vero quae excedunt rationem, sicut mysterium trinitatis, et huiusmodi: et quantum ad hoc dicit praedicans.

Sed obiicitur de hoc quod dicit Glossa, quod doceret naturales iustitias, ut est castitas, et humilitas, et huiusmodi: naturales enim virtutes non videntur posse dici virtutes, quia virtutes sunt per gratiam.

Et dicendum quod inclinatio et inchoatio est naturalis; sed perfectio, qua gratus homo redditur, est ex gratia, politica, et ex assuetudine.

In synagogis eorum. Nota duo.

Primum quia quaerebat multitudinem, ut praedicatio magis proficeret; Ps. XXXIV, 18: confitebor tibi in ecclesia magna. Item quia solum Iudaeis praedicabat; Act. XIII, 46: vobis primum oportuit praedicari verbum dei.

Et praedicans evangelium regni: non fabulas et curiosa, sed quae ad dei regnum pertinebant, et ea quae hominibus proficerent.

Consequenter confirmatur praedicatio miraculis; Mc. Ult., 20: illi autem profecti praedicaverunt ubique, domino cooperante, et sermonem confirmante sequentibus signis. Unde sanans. Languor potest referri ad infirmitates corporales, infirmitas ad infirmitatem animae: non enim minores sunt infirmitates animae quam corporis. Vel per languores graves infirmitates et diuturnas; per infirmitates quamcumque aliam; Ps. Cii, 3: qui sanat omnes infirmitates tuas; Eccli. X, 12: brevem languorem praecidit medicus. Datur intelligi etiam in hoc quod praedicatores debent suam doctrinam confirmare per opera; et si non per miracula, per vitam virtuosam; Rom. XV, 18: non audeo aliquid loqui eorum quae per me non efficit christus in obedientiam gentium in verbo et factis, in virtute signorum et prodigiorum, in virtute spiritus sancti.

Et abiit opinio eius in totam syriam. Hic ponitur effectus praedicationis: et est triplex, scilicet fama circa exemplum, fiducia quam homines de eo habebant, et devotio qua homines eum sequebantur.

Dicit ergo abiit opinio eius in totam syriam. Syria est regio a capharnaum usque ad mare magnum: unde et in terra gentilium divulgatum est. Hoc etiam pertinet ad praedicatores, ut habeant testimonium bonum; Eccli. XLI, 15: curam habe de bono nomine; II Tim. II, 15: sollicite autem cura teipsum probabilem exhibere deo operarium inconfusibilem, recte tractantem verbum veritatis.

Per syriam autem potest intelligi superbia mundi, quia sic interpretatur: et fama christi per totum mundum diffusa est.

Fiducia, ibi et obtulerunt ei omnes male habentes; sciebant enim quod sanare poterat; Ier. XVII, 14: sana me, domine, et sanabor; salvum me fac, et salvus ero. Et dicit primo abiit opinio eius etc., et post, obtulerunt ei etc., quia quando aliquis habet famam de sanctitate, homines facilius detegunt ei conscientiae vulnus. Variis languoribus et tormentis comprehensos. Per istas graves infirmitates designantur infirmitates spirituales.

Per languores possunt intelligi diuturnae infirmitates, et signatur infirmitas diu perseverans; Eccli. X, 11: languor prolixior gravat medicum. Et quia aliqui gravantur infirmitate, aliqui vero acerbitate doloris, hoc significatur cum dicit et tormentis comprehensos: et significantur illi qui habent conscientiam gravatam remordentem; Ps. XVII, 5: circumdederunt me dolores mortis, dolores inferni circumdederunt me. Et qui Daemonia habebant; et hoc est quod dicitur Lc. VI, 1: et qui vexabantur a spiritibus immundis, curabantur.

Per hoc intelliguntur illi qui colebant idola; Ps. Xcv, 5: omnes dii gentium Daemonia; I Cor. X, 20: nolo vos socios fieri Daemoniorum.

Lunatici proprie dicuntur qui patiuntur infirmitatem cuiusdam amentiae in defectu lunae: et tunc arripiuntur a Daemonibus.

Et diabolus tunc magis affligit propter duas rationes. Unam assignat Hieronymus, et est ut infamet creaturam dei; et hoc etiam fit in effectibus magicae artis, qua invocantur Daemones sub certis constellationibus et Daemones veniunt ad hoc ut extollant creaturam, et inducant ad idololatriam.

Secunda ratio est melior, quia diabolus non potest aliquid, nisi per virtutes corporis. Non est autem dubium, quod corpora inferiora immutantur secundum diversas immutationes corporum superiorum. Et ideo tunc diabolus invocatus libenter venit, quando videt superiora corpora operari ad illum effectum pro quo invocatur. In defectu autem lunae, sicut patet, humiditates deficiunt; et ideo defectus lunae facit ad talem infirmitatem, quando terra non abundat humoribus; et ideo diabolus tunc magis vexat: et hoc est et lunaticos.

Per istos possumus intelligere inconstantes Eccli. XXVII, 12: homo sanctus in sapientia manet sicut sol: nam stultus sicut luna mutatur, qui habent propositum caste vivendi, sed vincuntur passionibus, secundum illud Rom. VII, 15: non enim quod volo bonum, hoc facio, sed quod odi malum, illud ago.

Et paralyticos. Paralytici proprie dicuntur, qui habent membra resoluta, ita quod non possunt habere officium membrorum. Per istos significantur ignorantes: et isti omnes a christo curantur; unde et curavit eos, scilicet perfecte.

Consequenter ponitur tertius effectus, scilicet devotio sequentium; unde et secutae sunt eum turbae multae; Ps. VII, 8: exurge, domine, in praecepto quod mandasti, et synagoga populorum circumdabit te.

Sciendum autem quod diversimode aliqui sequebantur, quia quidam studio salutis, scilicet spiritualis, scilicet apostoli; unde supra: relictis omnibus sequuti sunt eum; et infra XIX, 27: ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus te. Quidam studio salutis corporalis; Lc. VI, 17: turba copiosa plebis ab omni Iudaea, et ierusalem, et maritima, et tyri, et sidonis, qui venerant ut audirent eum, et sanarentur a languoribus suis.

Quidam curiositate tantum videndi miracula; Io. VI, 2: et sequebantur eum multi, quia videbant signa quae faciebat super his qui infirmabantur.

Alii ad insidiandum, ut Pharisaei et Scribae; Ier. XX, 10: audivi contumelias multorum, et terrorem in circuitu.

De Galilaea. Provincia est ubi christus praecipue praedicabat, et interpretatur transmigratio. Per hoc significantur illi qui debent transmigrare de vitiis ad virtutes. Et Decapoli. Regio est ubi sunt decem villae; et significantur illi qui student ad observantiam decem mandatorum. Et de ierosolymis. Ierosolyma interpretatur visio pacis; et significat illos qui desiderio pacis ad christum veniunt; Ps. Cxviii, 165: pax multa diligentibus nomen tuum. Et de Iudaea. Iudaea interpretatur confessio; et significat illos qui per peccatorum remissionem ad christum veniunt; Ps. Cxiii, V. 2: facta est Iudaea sanctificatio eius. Et de trans iordanem; et significantur illi qui per baptismum ad christum veniunt: in iordane enim fuit figuratus baptismus.