CAPUT III.

De his quae dicenda sunt de fallacia accidentis.

Inter fallacias ergo extra dictionem primo occurrit determinare de fallacia accidentis. Primum autem videndum est, quae sit differentia inter fallaciam acci- dentis et figuram dictionis : cum in omni paralogismo figurae dictionis inveniatur etiam fallacia accidentis, quamvis non sit verum e converso, quod in omni paralogismo accidentis sit etiam fallacia figurae dictionis.

Et ad hoc sciendum, quod fallacia figurae dictionis secundum veriorem opinionem consistit in simili terminatione dictionis primo, et in simili terminatione orationis consequenter : propter quam quidem similem terminationem putatur esse simile significatum in similiter terminatis explicite vel implicite: fallacia autem fit et defectus ex diversitate significationis in similiter terminatis vel prolatis. Secundum tamen quorumdam opinionem signum in modo signandi applicando se significato habet se per modum figurae, quia ambit et continet totum significatum, sicut figura ambit et continet figuratum : et secundum hos metaphorice dicitur figura dictionis a figura quae est terminatio quanti: et tunc illius signi sive figurae duplex comparatio est: potest enim accipi comparatio signi ad utentem signo, et potest accipi comparatio signi ad signatum. Et siquidem primo modo comparationis accipiatur, tunc identitas faciens apparentiam erit in dictione : et sic erit fallacia figurae dictionis : quia fallacia in dictione quae causam apparentiae habet in dictione, et causam non existentiae in ipsa rei diversitate, si accipiatur similitudo et identitas ex parte significati ad signum comparati, tunc identitas rei erit causa apparentiae, quod medium scilicet ex parte idem est alteri extremo, et putatur propter hoc extremum idem esse extremo, vel quia accidens est idem rei subjectae, cum hoc non sit verum : et sic est fallacia accidentis.

Pernotandum est etiam quid vocetur res subjecta, et quid vocetur accidens assignatum rei subjectae et accidenti inesse. Ad hoc satis competenter dicunt aliqui, quod subjectum est modium quod in prima propositione subjicitur secundum primae figurae dispositionem : accidens au-

tem subjectum minoris propositionis quod accidentaliter convenit medio :accidens autem quod significatur ot rei subjectae et accidenti inesse, est praedicatum majoris propositionis, quod est major extremitas, ut hic : homo est species : Socrates est homo : ergo Socrates est species. Hic enim accidens homini est Socrates : accidens quod et rei subjectae et accidenti assignatur sive concluditur inesse, est species, quae concluditur de Socrate per hoc quod Socrates est homo. Et secundum hoc in fallacia accidentis est duplex accidens quoad omnes modos ejus, scilicet unum quod accidit rei subjectae, et hoc est idem quod extraneum: et alterum quod assignatur rei subjectae et accidenti inesse, et concluditur in conclusione de accidente, et hoc est id quod non est necessarium in concludendo, sive quod non est necessarium minori extremitati inesse in comparatione ad aliquid tertium, sicut cum dico, ergo Socrates est species. Ad hoc autem quod hoc bene intelligatur, oportet scire quod accidensrei subjectae dupliciter potest comparari. Uno modo prout res subjecta accipitur ut substantia substans secundum se firmans in se, et occasionis modo causans ut alterum sit in potentia, et sic accidens rei subjectae est vere accidens, et unum de quinque praedicabilibus quae Porphyrius ponit, et unum de quatuor praedicatis quae ponit in Topicis Aristoteles, et hujus exemplum est, ut cum dicitur, homo est albus, vel album est homo. Alio modo dicitur accidens rei subjectae secundum quod subjecta est, et hoc est omne illud quod extraneum est subjecto in quantum stat sub forma talis praedicati, ut cum dico, homo est species, homo non potest stare sub tali forma praedicabilis, nisi accipiatur homo secundum se, et non secundum quod stat pro partibus suis subjectivis, sive secundum quod accipitur in partibus suis subjectivis : et ideo Socrates accidit homini, et est extraneum ab ipso homine sic stante sub forma praedi- cati : et quando infertur,ergo Socrates est species, per hoc quod Socrates accidit homini, assignatur omnem speciem accidentis huic Socrati, et rei subjectae huic homini (prout in Socrate est) inesse : et ideo est fallacia accidentis.

Secundum hoc igitur in omni modo fallaciae accidentis est duplex accidens, unum scilicet in essendo quod dicitur rei subjectae inesse, et alterum in consequendo quod dicitur inesse et accidenti et rei subjectae.

Secundum hoc igitur dicere oportet, quod in praedicato considerandum primae propositionis, et in subjecto minoris : praedicatum enim majoris, aut est consequens, aut antecedens, aut convertibile, aut per accidens conveniens subjecto. Consequens, ut homo est animal: animal est genus : ergo homo est genus. Quamvis enim animal sit substantia hominis, tamen ut stat secundum se per intentionem qua genus est, non est substantia hominis, sed accidit homini quasi rei: et ideo accidit etiam accidenti animalis quod est homo : quia animal secundum quod est in homine et substantia hominis, non est genus : et sic est fallacia accidentis in praehabito paralogismo. Similiter est si praedicatum sit ut antecedens, sicut si dicam: homo est Socrates: homo est species : ergo Socrates est species. In quantum enim subjectum stat sub tali praedicato, multa accidunt ei quae non accidunt ei secundum quod absolute sumitur : et in omnibus talibus est fallacia accidentis. Si autem est praedicatum convertibile, tunc est sic: homo per se est risibile : Socrates est homo : ergo Socrates per se est risibile. Vel sic : triangulo per se convenit habere tres angulos aequales duobus rectis : isosceles est triangulus : ergo isosceli per se convenit habere tres angulos aequales duobus rectis. Secundum enim quod triangulus secundum se acceptus est, sic substat huic praedicato quod est habere tres aequales duobus rectis : et sic accidit

triangulo isosceles : et ideo quando assignatur isosceli inesse, assignatur idem accidenti et rei subjectae inesse. Sic etiam fit assumendo vel medio consequens sic: triangulo per se accidit habere tres aequales duobus rectis : triangulus autem est figura: ergo figurae per se accidit habere tres aequales duobus rectis. Et sic fit fallacia accidentis in praedicatis essentialibus vel antecedentibus vel consequentibus.

In accidentalibus fit sit : cognoscis Coriscum : Coriscus est veniens : ergo cognoscis venientem. Secundum tertiae figurae dispositionem : secundum enim quod medium (quod est res subjecta) est in se, accidit ei venientem esse, et secundum quod stat sub forma praedicati (quod est cognoscD iterum accidit ei. Potest tamen accidere oppositum : et ideo quando cognosci concluditur de veniente, assignatur rei subjectae et accidenti inesse. Idem est hic : homo currit : Socrates est homo: ergo Socrates currit: Socrates enim accidit homini indefinite stanti sub forma cursus sive praedicati : et ideo quando sub homine sumit Socratem, sumit accidens: et quando concludit, ergo Socrates currit, assignat idem et accidenti et rei subjectae inesse. Sed bonus est syllogismus si sic dicamus : omnis homo currit: Socrates est homo : ergo Socrates currit. Quia homo secundum quod stat sub forma cursus, essentialiter et substantialiter stat pro partibus distributum: pro partibus fit ergo distributio : et sic Socrates vel quidam homo non accidit ei: sed substantialiter stat sub ipso, et ideo quod est in medio, oportet quod insit parti medii. Sic ergo scitur quid res subjecta, et quid accidens, et quid assignatum rei subjectae et accidenti inesse.

Alii dixerunt (quod tamen ad idem redit) quod accidens in fallacia accidentis non est accidens secundum quod ex opposito dividitur contra substantiam, sed accidens a quo nominatur fallacia accidentis est medium quod accidentaliter se habet ad extrema per modum qui dictus est: et tale accidens in praemissis syllogismi aliquando subjicitur, et aliquando praedicatur secundum diversarum figurarum dispositionem . Et ideo etiam quamvis praedicati sit inesse quod est accidentis simpliciter, non dicitur haec fallacia praedicati : quia accidens non accipitur hic pro eo quod alii inest, sed pro eo quod ad aliud sicut extremum actualiter se habet et extranee, et quod non est necessarium in consequendo. Propter quod etiam non dicitur fallacia medii: quia non est fallacia ex medio, sed ex medii ad extremum accidentali habitudine : propter quod dicitur fallacia accidentis, quasi fallacia accidentalis habitudinis ad extremum.

Haec autem accidentalis habitudo (ut dicunt) potest considerari in argumento negativo et in argumento affirmativo. Si in argumento affirmativo consideretur, considerari debet si medio (secundum quod medium idem est alteri extremorum ) possit inesse oppositum alterius extremi: quia si sic est, tunc est fallacia accidentis, ut hic : homo currit : Socrates est homo : ergo Socrates currit. Planum enim est, quod huic medio quod est homo (secundum quod homo est in Socrate ut idem) potest convenire non currere. Et ideo est fallacia accidentis. In negativa autem argumentatione considerandum est, si medio prout est idem uni extremo, potest convenire alterum extremum vel non : si enim sic est, tunc est fallacia accidentis : ut homo non currit : Socrates est homo : ergo Socrates non currit. Constat enim, quod homini secundum quod est idem Socrati, potest convenire currere quod est oppositum ad non currere. Horum autem neutrum est in bono syllogismo : si enim affirmative syllogizetur sic : omnis homo currit: Socrates est homo : ergo Socrates currit: oppositum ejus quod est non currere, non potest convenire medio, hoc est, homini prout est idem minori extremitati, hoc est, Socrati, si major vera esse supponatur. Similiter in negativo : nullus

homo currit : Socrates est homo : ergo Socrates non currit : major extremitas non potest convenire medio, prout est idem Socrati, si prima sit vera : et ideo cum in omni bono syllogismo probetur idem rei subjectae et accidenti inesse, non tamen est fallacia accidentis : quia medium ibi per se se habet ad extrema non accidentaliter.

Ex his patet quare fallacia accidentis dicatur fallacia medii. Si autem alterum deberet dici, competentius diceretur fallacia medii, quam fallacia praedicati. Ex hoc iterum patet, quare non dicitur fallacia subjecti et accidentis : eo scilicet quod non denominatur ab accidente quod opponitur subjecto, quia nunquam hoc subjicitur in propositione, sed potius de re subjecta : sed dicitur ab accidente quod est accidentaliter se habere medium ad extremum in comparando medium ad inferendum alterum, quod utrique et accidenti et medio inesse assignatur.