CAPUT I.

De diversis intentionibus specierum.

Tractaturi de specie tanquam secundo universali, cogimur differre tractatum de differentia, et tertio loco inter universalia ponere: quia quamvis differentia constitutiva sit de essentia speciei et principium essentiale ipsius, nec possit esse species, quae non ex genere et differentia constituatur : tamen quia genus diffinitur per speciem, et species per genus, propter hoc quod genus habet dependentiam ad speciem, et species ad genus, eo quod correlativa sunt, et unum diffinite et certe cognosci non potest sine reliquo : ideo oportet tractatum de specie immediate ponere post tractatum de genere. Cujus tamen aliam rationem dicit esse Avicenna hanc : quia differentia non est in qua est genus per essentiam, cum differentia sit actus sive forma simplex : in. specie autem per essentiam est genus. Adhuc autem differentia non est in genere nisi potestate: species autem est in genere sicut in continente ipsum : et ideo immediatius se habet species ad genus secundum rationem speciei, differentia secundum rationem differentiae : quamvis in constitutione speciei differentia sit ante speciem, quia a genere non constituitur species, nisi potestas generis per differentiam determinetur et restringatur. Hac igitur de causa agendum est de specie post tractatum de genere immediate : et ponendae sunt intentiones speciei, ut sciatur in qua acceptione vel significatione sit species intenta apud Philosophos.

Sicut autem de genere dicimus, quod non curamus ponere hic nisi illas generis intentiones quae ad illam generis significationem quae apud Philosophos est, aliquam habeant similitudinem: ita non curamus ponere intentionem speciei, quae non habet similitudinem ad intentionem speciei apud Philosophos acceptam. Et ideo non curamus primitiva specie vel derivativa, quae apud grammaticos consideratur : sed speciem in natura invenimus, et in civilibus, secundum quam similitudo quaedam est ad speciei intentionem quae apud Philosophos est. Avicenna enim dicit, quod genus uniuscujusque primum essentiale et informe subjectum est: quod primum dicitur, quia in eo est prima potentia et prima inchoatio ad esse rei secundum substantiam et quidditatem ipsius: vel potius ipsum est prima potentia et inchoatio esse rei cujus est genus, et ideo est materia proxima et propria. Materia autem appetit formam, sicut turpe bonum sive pulchrum, ut dicit Aristoteles , in fine primi physicorum. Pulchrum igitur et bonum et divinum, quo determinatur potentialis turpitudo materiae, forma est ad speciem determiminans.

Et ideo dicitur, quod species dicitur, quae est uniuscujusque forma et pulchritudo, sive elegantia in commensuratione compositionis corporis et complexionis et staturae et coloris, per similitudinem ad

formam naturalem, quae turpitudinemmateriae terminat ad pulchrum, bonum, et divinum . Sunt autem quaedam (sicut in primo Ethicorum determinatum est ) concomitantia felicitatem in eo qui felix est. Non enim felix est qui specie turpissimus est. Et etiam in civilibus species quae talis formositas est, hac de causa refertur ad ea quae maxime felici competunt in potestatibus et honoribus, secundum quod dicimus, quod species Priami Trojani regis (quiforma elegantissima fuit) digna estimperio: quia ex elegantia formae demonstratur dispositio ad virtutes et ad perfectos actus felicitatis, sicut in signo. Quia sicut dicit Averroes : omnis diversitas quae est in corpore quoad compositionem membrorum, est ex diversitate potentiarum quae sunt in anima : et hoc modo etiam species ad intentionem philosophicam de specie habet similitudinem : quia sic dignitas attribuitur vel indignitas his quae in specie sunt constituta, sicut homo dicitur dignissima creaturarum, bufo autem animal contemnendum. His ergo modis accepta species ad speciem sive speciei intentionem (quae in philosophia est) habet similitudinem : et ab ista similitudine, ut dicit Avicenna, ad intentionem speciei Philosophorum nomen est translatum.

Secundum autem intentionem quae est apud Philosophos dicimus speciem describentes, quae est posita positione ordinis naturae et participationis sub assignato genere. Dico autem assignatum genus idem quod certum : quia non potest esse species vaga sub genere ad hoc et ad illud genus inclinata : sed individuum vagum potest esse sub specie ad hoc vel illud suppositum inclinatum, sed ad nullum determinatum et distinctum sive discretum. Et hujus causa est : quia genus certum est in ipsa specie quidditate conceptum : propter quod sub genere non potest esse vagum. Positionem autem or- dinis vocamus : quia sicut genus secundum quod genus, dicit superius : ita species secundum quod species, dicit inferius secundum praedicationis et consequentiae ordinem. Participationis autem positionem vocamus : quia species de necessitate participat genus, et addit supra ipsum differentiam, quae coarctat in ipsa specie generis potestatem : et ideo sub genere posita est, et contenta ab ipso. Et hoc modo apud Philosophos solemus dicere hominem esse speciem animalis : cum animal ordinis positione et participationis sit genus hominis. Et sic est in aliis quorum essentiae sunt perfectae et absolutae : hoc enim modo album sive albedinem, quae color albus est, dicimus speciem coloris esse : quia utraque positione, scilicet naturae ordinis et participationis albedo est sub colore. Hoc etiam modo dicimus triangulum esse speciem figurae, cum secundum utraque praedicta triangulus sit sub figura. De aliis autem generibus non ponemus exemplum, quia esse non habent absolutum, sed in comparatione ad quaedam alia diffiniuntur. Sic ergo species est quae sub assignato genere posita est.

Dictum autem est in ante habito tractatu , quod genus est cui supponitur species: et sic et genus per speciem, et species per genus diffinitur : et videtur esse circularis diffinitio, et idem notius et ignotius altero, et idem notius et ignotius seipso, quia accidit idem diffiniri per seipsum. Cum enim dicitur, species est quae sub assignato genere ponitur, species diffinitur per genus. Et si loco generis ponatur diffinitio generis, sicut dicit Aristoteles , tunc species est, quae ponitur sub eo cui supponitur species : et sic species est in diffinitione speciei: et sic idem diffinitur per seipsum, quod valde videtur esse inconveniens. Idem etiam accidit per illam generis diffinitionem qua

dictum est, genus est quod de differentibus specie in eo quod quid est praedicatur : si enim tunc loco generis ponatur diffinitio, tunc species est quod supponitur ei cui supponitur species, et quod de differentibus specie in eo quod quid est praedicatur : et sic iterum idem per seipsum diffinitur.

Sed ad hoc (dicimus, quod si supra in priori tractatu,de Genere, genus per diffinitionem assignantes in diffinitione generis . meminerimus speciem, dicentes genus esse per diffinitionem, quod de pluribus differentibus specie in eo quodquid est praedicatur : nunc autem etiam speciem diffinientes dicimus speciem esse id quod est sub genere : nosse ad hujus dubii solutionem oportet, quod genus relativum vere est: est enim genus alicujus genus, et species alicujus species : est enim genus speciei genus, et species generis species : et ideo relativorum quae sunt simul natura, unum diffinitur per reliquum, quorum utrumque dependentiam habet ad alterum : necesse est in utrorumque relativorum rationibus uti nominibus et diffinitionibus utrorumque. Non enim est inconveniens, quod unum relativorum ponatur in diffinitione alterius, et e converso. Quod etiam idem in diffinitione suiipsius si loco nominis positi in diffinitione diffinitio ponatur : quia relativorum esse est hoc ipsum quod est ad aliquid se habere, et quod ad aliud se habet secundum esse quod est: et cum diffinitio dicat esse rei, non potest diffinite sciri res, nisi per id ad quod se habet: et sic oportet utrumque diffiniri per reliquum.

Tripliciter enim relativa considerantur, scilicet in quantum simul sunt natura, et in quantum sunt ad invicem dependentia, et in quantum sunt ea quae sunt relativa per aliquam relationem quae in ipsis est causativa. In quantum enim simul sunt natura, oportet necessario, quod una natura sive una forma sit in eis, quae aequaliter sit in utroque ipsorum : et haec for- ma est ipsa relatio, quae ut via media sumpta est eadem, per terminos autem differens in utroque relativorum: et secundum hoc paternitas et filiatio in medio idem sunt, terminis autem differunt, sicut motus et via quae est de Thebis usque ad Athenas, et de Athenis ad Thebas: terminis autem differunt, et in patre quidem est paternitas, in filio autem filiatio: et sic est inter genus et speciem et e converso.

Si autem secundum dependentiam unius ad alterum consideretur, non est inconveniens utrumque esse notius et prius, et ignotius et posterius altero. In quantum enim genus dependet per intellectum ad speciem, dicitur genus non suum, sed speciei genus: oportet quod intellectus generis sumatur per speciem, et sic species notior et prior est genere. In quantum autem species non est sua vel absoluta, sed alterius species, et dicitur esse generis species : genus erit prius et notius quam species. Idem autem prius et notius esse reliquo, et e converso non est inconveniens, non secundum idem, sed secundum diversa: habito enim respectu generis ad speciem, species genere notior est. Si autem habetur respectus speciei ad genus, nihil prohibet genus quam species notius esse, et sic utrumque per reliquum diffiniri.

Si autem consideretur id quod est relativum secundum causam quae relationem inducit, nihil prohibet unum relativorum esse causam alterius, et non e converso : sicut si consideretur persona quae est pater secundum actum generationis, per quam causa est filii, nihil prohibet patrem causam, et non e converso filium esse causam patris : quia sicut dicit Aristoteles , pater est qui sui aliquid habet in filio : filius autem nihil sui habet in patre. Et hoc modo genus, sive id quod est genus, principium speciei est, per id quod genus est principium speciei, et per id quod genus est in specie differentia

constitutiva formatum et distinctum. Species autem nihil sui habet in genere per modum illum. Et sic unum diffinitur per reliquum, et non e converso. Et haec est distinctio Alfarabii et Avicennae.

Dicendum est ergo secundum eos, quod quaedam diffinitio relativorum est sicut demonstrationis medium, et quaedam sicut conclusio. Illa enim quae datur de relativo secundum quod unum est causa alterius et non e converso, est sicut demonstrationis medium, vel sicut demonstratio positione differens. Illa autem qua relativa per se invicem diffiniuntur, est sicut conclusio : quia enim pater generando causa filii est, ex hoc concluditur, quod pater filii pater est, et diffinitur per filium : et quia filius a patre genitus est, inde est, quod filius non suiipsius, sed patris filius est et diffinite non cognoscitur nisi per patrem : et sic est inter genus et speciem, quia ex hoc quod genus principium speciei est, concluditur quod genus non suum, sed speciei genus est: et ex hoc quod species principiata est a genere hoc modo princip iationis quo genus mediante differentia determinante et distinguente genus constituat speciem, concluditur quod species non sua, sed generis species est : et sic diffinite non cognoscitur nisi per genus. Hoc igitur modo ea quae videntur esse inconvenientia, nihil habent de inconvenientia : sunt enim primo simul natura. Secundo modo unum est prius altero. Tertio autem modo utrumque prius alio, et e converso diversis respectibus.

Plurimi autem, et maxime Peripatetici quos hic imitamur, adhuc etiam sic assignant diffinientes speciem, dicentes quod species est quae ponitur sub genere, et de qua genus in eo quod quid sit praedicatur. Et patet, quod in hac assignatione duo sunt de essentia speciei. Unum quidem secundum quod species principiatur et constituitur a genere : sic enim per determinationem differentiae constitutivae species ponitur sub genere et ordine et participatione. Alterum autem est secundum ordinem speciei ad genus, speciem ipsam constituens. Sic enim genus est, quod praedicatur de specie hoc modo, quod respondetur ad quaestionem quid sit, et non ad quaestionem factam per quale. Cujus ratio jam ante dicta est : quia genus in omni eo in quo est per participationem, est quid, et non quale : est enim primum subjectum differentiis essentialibus determinatum et distinctum ad esse speciei. Subjectum autem quod substat in esse rei non potest esse quale, sed quid : propter quod etiam ipsum commune sic determinatum et distinctum non quale quid dicitur, quamvis non sit hoc aliquid. Ergo causa est, quod duo sunt in assignatione sive diffinitione ejus. Consideratur enim dupliciter, scilicet secundum constitutionem ipsius a genere, et secundum ordinem ad genus constituens quod est ens ratione ipsius: et quia per constitutionem accipit ordinem, ideo oportuit poni in assignatione quod ponitur sub genere: quia ex hoc causatur, quod genus de ipsa in eo quod quid sit praedicatur.

Si autem quis contra hanc assignationem objiciat, quod etiam individuum ponitur sub animali, de quo genus in eo quod quid praedicatur: et sic individuum videtur esse species sic diffinita. Dici potest, quod individuum non ponitur sub genere positione immediata. Species autem immediata positione ponitur sub genere.

Sed tunc objiciunt quidam de individuo generis: hoc enim sub genere ponitur immediate, ut scilicet hoc animal sub animali: non enim hoc animal est mediante specie, quamvis forte hoc animal sit hic homo vel ille. Et sic videtur, quod hoc animal sit species : quod falsum est. Ad hoc autem quidam dicunt, quod est positio ordinis, et est positio participationis. Et quantum ad positionem participationis individuum generis immediate ponitur sub genere : quia non mediante specie participat individuum generis naturam, sed seipso genus participatur ab ipso. Et secundum positionem coordinationis praedicabilium et scibilium dicunt,

quod non ponitur immediate sub genere nisi species, et individuum per speciem quod post speciem ordinatur.

Sed haec solutio non est perfecta : quia participatio est causa ordinis. In omnibus enim participantibus et participatis, participatum est superius in ordine praedicabilium, et participans est inferius et subjectum : et ideo si immediatum est in participatione, erit etiam immediatum in ordine. Propter quod aliter dici oportet, quod est positio quae tota principiatur ex genere secundum id quod est in ejus potestate : et sic species ponitur sub genere, ita quod genus est principium suae positionis. Et est positio quae non causatur a genere, sed potius ex materia: et haec est individui positio, et ideo haec non sic ponitur sub genere, quod genus sit illius positionis principium. Unde cum dicitur, quae ponitur sub genere, illa praepositio sub non tantum notat ordinem, sed etiam causam positionis sive principium.

Aliter autem Avicenna hanc impugnat diffinitionem : punctum enim species est quaedam : et tamen non ponitur sub genere, nec de ipsa genus praedicatur sicut quantitas, nec praedicatur de puncto in eo quod quid sit. Sed haec instantia nulla est: quia punctum non est in genere ut species quantitatis, sed potius ut terminus continuationis. Unde quod dicitur, quod punctum species quaedam est, falsum est: quia si esset species, esset quantitas, quod est falsum. Hic autem modus speciei translatus est a naturalibus et politicis : quia in physicis dicitur species ex potentia materiae ad esse determinatum, ut homo et asinus. Et in politicis dicitur species per elegantiam formae et staturae et figurae, dignitati vel indignitati idoneam, sicut in ante habitis dictum est.

Amplius autem sic quoquo assignant speciem in philosophia. Species est, quod de pluribus differentibus numero in eo quod quid sit praedicatur. Et sic patet quod haec assignatio de specie est secun- dum quod species est praedicatum : anterior autem de ipsa data est in quantum est subjectum. Nec est inconveniens plures ejusdem rei esse assignationes secundum diversa vel diversos modos vel rationes quae sunt in ipsa : cum tamen una sola sit ejus diffinitio secundum quidditatem et substantiam data, sicut unum est esse et substantia et quidditas. Dicit autem Avicenna quod cum dicitur, quod de pluribus differentibus numero praedicatur, intelligendum cum praecisione, ut addatur differentibus numero solo : et tunc non tenet quod objicitur de genere, quia genus de pluribus differentibus numero praedicatur : non enim praedicatur genus de pluribus solo numero differentibus, sed etiam de differentibus specie. Haec quidem solutio est Avicennae. Posset tamen (ut videtur) melius dici, quod id quod praedicatur,praedicatur ut participatum, et quod participatur alio quodam prius participato, praedicatur per aliud et non per seipsum. Unde cum individui participatione non participet immediate nisi species, de differentibus numero non praedicatur immediate nisi species. Differentia enim numero non est per differentia divisivam, sed per materiam, ut dicit Aristoteles. Talis autem divisio non est propria generis, sed speciei specialissimae : et ideo non proprie praedicatur de differentibus numero immediata divisione : non enim genus dividitur et multiplicatur per materiam, sed per differentias secundum formam suam ipsum genus dividentes.

Patet ergo, quod haec ultima speciei assignatio solum convenit speciei specialissimae, quae non praedicatur nisi de differentibus numero solo. Aliae vero assignationes in ante habitis positae non sunt speciei specialissimae, sed etiam specierum non specialissimarum. Haec sunt igitur assignationes datae de intentionibus speciei.