Sermo I.

Cum audisset Ioannes in vinculis opera Christi, mittens duos de discipulis suis, ait illi ; Tu es, qui venturus es, an alium exspectamus? Matthaei undecimo.

Prothema. Quis poterit tonitruum magnitudinis illius intueri?

Verba secundo loco proposita sunt verba Iob sacramentum incarnationis Dominicae formidantis et sumta sunt ex Iob vigesimo sexto. Ratione cuius sciendum est, quod in homine ante adventum Christi triplex erat defectus, scilicet potentiae in operatione respectu debilitatis, experientiae in comprehensione respectu brevitatis, intelligentiae in cognitione respectu obscuritatis. Defectum ergo potentiae in operatione tangit Iob, dicens: Quis poterit?

Defectum experientiae in comprehensione tangit Iob, cum subiungitur: tonitruum magnitudinis eius; quod est tonitruum auditui est magnitudo visui. Hinc fuit Christi adventus in carne existentibus ante Legem (formidandus), ratione cuius dicit unus illorum, scilicet Habacuc , admirans: Domine , audi vi auditi onem tuam et timui, consideravi opera tua et expavi. In auditu enim timuit, in visu expavit.

Defectum intelligentiae in cognitione tangit, cum subinfert: intueri. Caligaverunt enim oculi Isaac, et videre non poterat, ut dicitur Genesis vigesimo septimo .

Omnes ergo propter hoc ante omnia divinae pietatis clementiam imploremus, ut nobis tanquam existentibus sub iugo suavitatis et onere levitatis potentiam fortificet in operatione, experientiam amplificet in comprehensione et tandem intelligentiam clarificet in cognitione, ut in operatione vivaces, in comprehensione sagaces, in cognitione veraces aliqua possimus conferre in medium, quae sint in gloriam et laudem sui sanctissimi nominis benedicti et consolationem animarum nostrarum Amen.

Cum audisset Ioannes etc Verba sunt Ioannis ad discipulos suos et pro eis prolata. Non est enim credendum, Christi praecursorem et baptistam de adventu Christi in carnem dubitasse, eo quod in baptismate a Spiritu sancto in specie columbae de caelo descendente et super Christum manente didicerat et vocem Patris audierat: Hic est Filius meus dilectus, nec non et testimonium ei perhibuerat: Ecce, Agnus Dei. Si enim ipsum venisse ignorasset, quomodo eum praesentem digito demonstrasset et ei testimonium perhibuisset? Relinquitur ergo, quod nec ipse ignorans quaesivit nec dubitans discipulos misit, maxime si verba Evangelii diligenter intelligantur. Nam in verbo proposito tria notantur, per quae omnibus veritas potest esse manifesta. Primo enim notatur multiplicis hominis status significatio per Ioannis vincula, cum dicitur: Cum audisset Ioannes in vinculis opera Christi; secundo, proposita de adventu Christi dubitantium quaestio, cum subdit : Mittens duos ex discipulis suis, ait illi: Tu es, qui venturus es, an alium exspectamus? tertio, per mystica opera aperta Christi responsio, cum subinfertur : Respondens Iesus ait illis ; Euntes renuntiate Ioanni quae audistis et vidistis: caeci vident , claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt, mortui resurgunt, pauperes evangelizantur.

1. Dicit ergo: Cum audisset Joannes in vinculis opera Christi; ubi notatur significati o multiplicis st atus luminis per vincula Ioannis. Sicut enim princeps Apostolorum Petrus post confirmationem positus in carcerem repraesentat statum hominis peccatoris; sic Ioannes Baptista in vinculis constitutus significat animas existentes in multiplici stata miseriae et calamitatis. Nam primo significat animas circumplexas vinculis originalis culpat; secundo significat animas circumpeditas vinculis reatus poenae; tertio significat animas circumvolutas vinculis corporalis miseriae.

Primo de vinculis originalis cul pas dicitur Lucae decimo tertio : Hanc filiam Abrahae, quam satanas alligavit, ecce, decem et octo annis, nonne oportuit solvi a vinculo isto die sabbati? quasi diceret: mulier ista inclinata ad terram, quae non poterat sursum respicere, significat animam merito corruptionis originalis culpae alligatam ad terrena propter pronitatem ad malum, nec potest appetere caelestia propter difficultatem ad bonum His ergo vinculis originalis culpae, scilicet pronitatis ad malum et difficultatis ad bonum, alligavit eam satanas, a quibus non potest absolvi perfecte nisi in sabbato quiescentium; quia, licet concupiscentia transeat in baptizato quantum ad reatum poenae, remanet tamen quantum ad exercitium, ut quemlibet nostrum experientia docet.

Secundo, de vinculis reatus poenae potest exponi illud Ieremiae : Oculos Sedeciae eruit et vinxit eum in compedibus, ut duceretur in Babylonem.

Sedecias positus in compedibus a rege Babylonis, qui interpretatur iustitia Domini, significat animam ex rigore divinae iustitiae merito primae praevaricationis positam a diabolo in compedibus reatus poenae sive carentiae visionis divinae; unde ocul os eius eruisse dicitur, quia a visione verae lucis excluserat. Ducitur etiam in Babylonem, id est in limbum; Babylon enim confusio interpretatur, et significat limbum ratione obscuritatis, quam habebant ibi sancti Patres.

Tertio, de vinculis corporalis miseriae; et potest dici in persona generis humani illud : Incurvatus sum multo vinculo ferreo, et non est respiratio mihi.

Vere homo in statu praesentis miserias incurvatus est multiplici vinculo ferreo: nunc vinculo famis, nunc vinculo sitis, aliquando vinculo nuditatis, quandoque vinculo infirmitatis; nec est sibi respiratio, eo quod aestas impugnat eum per nimiam caliditatem, hiems per nimiam frigiditatem, autumnus per nimiam siccitatem, ver per excedentem humiditatem; tempus autem est principium corruptionis Sensualitas autem repugnat rationi, ipsa quoque voluntas in semetipsa est contraria et diversa, et sic non est ex aliqua parte misero homini respiratio.

II. Dicto de significatione multiplicis status hominis significati per Ioannis vincula, restat videre de quaestione dubitantium de adventu Christi, quod notatur secundo, cum dicitur: Tu es, qui venturus es, an alium exspectamus? In ista quaestione, quam proponunt, ostendunt, se dubitare, sed in exspectatione, quam supponunt, ostendunt, se desiderare. Quaerimus enim quod dubitamus, et desideramus quod proprie exspectamus. Proponunt igitur quaestionem , eo quod Christum venisse dubitant; supponunt exspectationem, eo quod Christum venturum desiderant.

Primo quaerunt: Tu es, qui venturus es, in mundum ad solvendum vincula originalis culpae? Secundo quaerunt: Tu es, qui venturus es, in limbum ad dissolvendum vincula reatus poenae? Tertio quaerunt: Tu es, qui venturus es, ad iudicium ad exterminandum vincula corporalis miseriae ?

Primo quaerunt: Tu es, qui venturus es, in mundum ad solvendum vincula originalis culpae? Non enim Ioannes propter se istam quaestionem fecit , sed propter discipulos suos, qui non credebant in Christum, ut patet, quando invidia moti, eo quod Christus praeferebatur magistro eorum, dicebant : Ecce, hic qui baptizat, et omnes veniunt ad eum? Unde ad certificandum eos dicit idem Ioannes: Nonne dixi vobis, quod ego non sum Christus, sed quia missus sum ante illum? quasi diceret: sic. Similiter, quasi praeferendo se ipsos discipulis Christi, dicebant ad Iesum : Quare nos et Pharisaei ieiunamus frequenter, discipuli autem tui non ieiunant ? Volens ergo beatus Ioannes eorum saluti providere et consulere, positus in carcere cum esset ab eis in brevi per martyrium discessurus, ne in errore eos relinquat, mittit discipulos suos ad Christum, ut, auditis eius verbis et visis eius operibus, credant qui prius eius testimonio credere nolebant. Ut ergo dubitationi eorum satisfaciat responsio Christi, quaestionem secundum dubitationem eorum formavit, dicens: Tu es, qui venturus es, in mundum ad solvendum vincula originalis culpae?

Secundo quaerunt: Tu es, qui venturus es , in limbum ad dissolvendum vincula reatus poenae? De isto autem adventu Ioannes non erat certus, et ideo de isto pro se interrogavit, non de primo. Unde Gregorius in hoc loco : " Non enim ioannes, quod Filius Dei esset, dubitavit, sed hic quaerebat, ut quem iam venisse praedicando Salvatorem clamaverat, ipsum etiam ad inferos praecurrendo nuntiaret "; quasi diceret: " Sicut pro omnibus dignatus es nasci, an pro omnibus mori digneris, mihi insinua; ut sicut praecursor nativitatis exstiti, ita etiam praecursor mortis fiam ".

Tertio quaerunt: Tu es, qui venturus es, ad iudicium ad exterminandum vincula corporalis miseriae? quasi diceret: nos ipsi didicimus per Legem et Prophetas, quod resurrectio erit, in qua amovebitur a corporibus Beatorum omnis defectus miseriae.

Si ergo tu es, qui venturus es ad iudicium ut istos corporales defectus amoveas nos dubitantes certifica .

III. Viso de significatione multiplicis status hominum significati per Ioannis vincula, et etiam de questione dubitantium de adventu Christi; restat tertio videre de aperta responsione per mystica opera Christi, cum subinfertur: Respondens Iesus, ait illis: Euntes renuntiate Ioanni quae audistis et vidistis: caeci vident, claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt, pauperes evangelizantur, mortui resurgunt. Prima enim facie non videtur illa responsio ad factam interrogationem pertinere; sed certe, si vim repraesentativam. facti diligenter perpendimus; cum " quaelibet Christi actio sit nostra instructio "; videbimus, istam responsionem multum per omnia satisfacere quaestioni. Nam ipse Dominus, qui videbat corda, satisfecit intentioni quaerentium interius potius quam ad quaestionem exterius. Dubitantibus enim illis, an ipse esset Christus, fecit opera, quae nullus alius nisi Christus facere potuisset, et tollit ambiguitatem, quia melius creditur factis quam verbis.

Et propter hoc per mystica facta respondit Ioanni figuranti animas existentes in multiplici vinculo calamitatis et miseriae, dicens primo: Euntes renuntiate Ioanni, id est animabus circumplexis vinculo originalis culpae, adventum Mediatoris, quia ego sum, qui veni in mundum ad dissolvendum vincula originalis culpae per humanae carnis assumtionem. In signum huius leprosi mundantur, surdi audiu nt .

Secundo: renuntiate Ioanni, id est animabus circumpeditis vinculis reatus poenae, adventum Salvatoris, quia ego sum, qui venturus sum in limbum ad praecidendum vincula reatus poenae per voluntariae mortis assumtionem. Et hoc erit vobis signum, quia caeci vident, claudi ambulant.

Tertio: euntes renuntiate Ioanni, id est animabus circumvolutis vinculis corporalis miseriae, adventum Salvatoris, quia ego sum, qui venturus sum ad iudicium ad exterminandum vincula corporalis miseriae per utriusque hominis glorificationem. Signum autem huius est: mortui resurgunt, pauperes evangelizantur.

Primo renuntiate Ioanni, id est animabus existentibus in originali culpa, quia ego sum, qui venturus sum in mundum per humanae carnis assumtionem ad dissolvendum vincula originalis culpae. Signum autem huius est, quia leprosi mundantur, surdi audiunt. Et bene morbus leprae significat peccatum primi hominis, eo quod, sicut morbus leprae est communis habitationis separativus, totius hominis infectivus et generati generanti assimilativus; sic primus parens merito primae praevaricationis fuit ejectus de paradiso, corruptus in corpore et in anima et etiam filios infectos peccato originali generavit. Comparatur nihilominus eius peccatum surditati, eo quod ad similitudinem aspidis surdae et obturantis aures suas, ne audiat vocem venefici incantantis sapienter , quae secundum Isidorum unam aurem ad terram premit, aliam obturat cauda "; sic Adam aurem affectus clausit terrena et animali affectione satisfaciendo uxori, ne contristaret delicias suas, et aurem intellectus clausit cauda spe consequendi veniam de peccato, ne audiret vocem Dei praecipientis: Quacumque hora comederis ex eo etc Unde Augustinus: " Adam, utrumque fieri posse credidit, ut et mulieri morem gereret et postea per paenitentiam paeniteret .

De isto autem adventu dicitur in Psalmo : Qui sedes super Cherubim, manifestare coram Ephraim, Beniamin et Manasse. Excita potentiam tuam et veni, ut salvos facias nos. Deus, converte nos, et ostende faciem tuam, et salvi erimus.

Qui series super Cherubim, manifestare coram Ephraim, Beniamin et Manasse, quasi dicat: tu, qui praesides cunctis caelestibus spiritibus per eminentiam excellentis magnificentiae, manifestare coram cunctis hominibus per evidentiam humanitatis assumtae. Excita potentiam tuam, scilicet tu, qui infinitate tuae potentiae cuncta de nihilo produxisti in esse naturae, tu excita potentiam eandem, ut cuncta perficias in esse gratiae. Et veni, coniungendo primum Divinitatis ultimo humanitatis in unitate personae, ut per hoc salvos facias nos a vinculis originalis culpae. Domine Deus virtutum, converte nos, in pristinam innocentiam, faciendo de impio pium, quod est maioris virtutis et potentiae quam creare caelum et terram. Et ostende faciem tuam, assumtae humanitatis, et salvi erimus, a transgressione primi parentis. Propter hoc dicitur ad Ephesios secundo : Ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum; sequitur: Veniens evangelizavit pacem vobis, qui longe fuistis, et pacem iis qui prope. Christus noster reconciliator ad Deum fecit utraque, scilicet Deitatis et humanitatis, unum , personae, et veni ens, tanquam verus Mediator concordans cum atroque extremo, evangelizavit videlicet pacem, factam per suum adventum, Ais qui prope, scilicet Iudaeis, ratione datae Legis et factae promissionis; et vobis, qui longe fuistis, scilicet gentibus, quae Legem non habebant et Deum non cognoscebant.

Secundo renuntiate animabus existentibus in poenali angustia, quia ego sum, qui venturus sum ad limbum per acerbae mortis assumtionem et ad praecidendum vincula reatus poenae. In cuius signum caeci vident, cla udi ambulant.

Caeci dicebantur sancti Patres existentes in limbo, quia visione divinae lucis erant privati, sed claudi , quia ex una parte non habebant paenam sensus, ex alia autem habebant paenam damni sive carentiae visionis Dei, et hic pes affectuosus fuit eis restitutus per adventum Christi in limbum, cum aperte lucem Divinitatis viderunt.

De primo autem adventu dicitur in figura Baruch quarto : Et venit mihi gaudium a sancto super miseric ordia , quae veniet vobis ab aeterno salutari nostro. Emisi enim vos cum luctu et ploratu, reducet autem vos mihi Dominus cum gaudio et iucunditate.

Et licet sit verbum Prophetae loquentis in persona Ierusalem et gaudentis de liberatione filiorum Israel, qui erant in Babylone in captivitate sub potestate inimicorum; tamen, quia omnia contingebant illis in figura , potest esse verbum matris Ecclesiae gaudentis de liberatione filiorum suorum, qui erant in limbo in captivitate aliquo modo sub potestate inimicorum Mater vero Ecclesia emiserat filios suos cum ploratu et luctu in Babylonem, id est in limbum obscuritatis ab Abel usque ad mortem Christi; sed cum reduxit eos Dominus descendendo in limbum cum gaudio et iucunditate, conferendo eis perpetuitatem gloriae; tunc venit sibi gaudium a Sancto sanctorum, Christo, super misericordia, eo quod liberati fuerunt per effusionem proprii sanguinis Christi.

Tertio renuntiate animabus existentibus in corporali miseria, quia ego sum, qui venturus sum ad iudicium ad exterminandum vincula corporalis miseriae per utriusque hominis glorificationem. Et hoc erit vobis signum, quia mortui resurgunt, pauperes evangeli zantur .

In paupertate et morte notatur duplex miseria, per quam opprimitur genus humanum usque ad diem generalis resurrectionis, ad quam duplicem miseriam omnis alia poenalis miseria potest reduci. Nam in paupertate intelligitur indigentia necessariorum, sed in morte tolerantia dolorum.

Et de isto adventu dicitur Aggaei secundo : Adhuc unum modicum, et ego commouebo caelum et terram et mare et aridam, et movebo omnes gentes. Et veniet desideratus cunctis gentibus, et implebo domum istam gloria; quod adimplebitur, quando corpus humilitatis nostrae, quod est domus Dei, reformabitur ab omni miseria ner configurationem claritatis corpori Christi Quod nobis praestare dignetur etc.