MEMBRUM I.

Utrum homines et Angeli sint res fruentes et utentes tamquam medii inter res utibiles et fruibiles ?

Deinde quaeritur de fruentibus et utentibus.

Et primo de fruentibus.

1. Dicit autem Augustinus, quod res quae fruuntur et utuntur, nos sumus, quasi inter utrasque, fruibiles scilicet res, et utiles constituti, et Angeli sancti. Et videtur esse diminutus: quia etiam Deus seipso fruitur, ut dicit Gregorius super illud Job, xl, 4: Si habes brachium, sic: " Dum se fruitur, nullo bono indiget, " Res ergo fruentes comprehendunt etiam Deum.

2. Adhuc, Augustinus in libro I Doctrina Christiana: " Cum Deus diligat nos, aut fruendo, aut utendo diligit nos . " Si fruendo, eget bono nostro: quod nemo sanus dixerit. Si utendo, tunc bonum nostram refert ad aliud: et hoc verum est. Ille enim nostri miseretur, ut se perfruatur: nos autem nostri miseremur, ut illo perfruamur. Ergo Deus est de rebus fruentibus et utentibus: qui tamen non est medius inter fruibiles res et utiles.

3. Adhuc, Augustinus: " Ille usus quo nobis utitur Deus, non ad ejus, sed nostram utilitatem refertur: ad ejus vero tantummodo bonitatem. " Ergo Deus est de rebus fruentibus et utentibus,

4. Ulterius etiam videtur data divisio non esse sufficiens: quia etiam insensibilia, vegetabilia scilicet, per se et super omnia innituntur dulci commixto: ergo fruuntur illo.

5. Adhuc, Bruta diligunt cibos, et non referunt ad aliud: ergo fruuntur eis: ergo tam vegetabilia quam bruta sunt de rebus fruentibus: non ergo homines et Angeli tantum.

Ulterius quaeritur, Si homo naturali dilectione frui potest ?

Et videtur, quod sic: diligere enim aliquis potest naturali dilectione et dilectionem non ad aliud referre.

Adhuc ulterius quaeritur, Si homo in peccato existens frui potest ?

Et videtur, quod sic: quia in peccato existens aliquid diligit propter se, dilectionem ad aliud non referens: ergo fruitur secundum assignationem praeinductam de frui.

In contrarium est, quod

1. De perfectione patriae, frui est, et non viae: referre ergo ad aliud, viantis est et procedentis: non referre autem ad aliud, stantis et manentis. Frui autem est non ad aliud referre: ergo frui stantis et manentis est: hoc autem patriae est: ergo frui patriae est: non ergo vegetabilia vel bruta vel homines naturali dilectione vel in peccato existentes frui possunt.

2. Adhuc, Videtur quod nec beati fruantur: fruens enim indiget fruibili: beatus autem nullo indiget: ergo frui non est beati.

Solutio. Ad hoc dicendum, quod si frui strictissime capiatur: tunc frui non est nisi ejus qui diligit aliquid propter se, in quo dilectionis gressum figit et terminum ponit: ita quod nec diligens habet ulterius quo referat dilectionem, nec dilectum ad aliud referri potest secundum se, nec secundum statum in quo diligitur. Et sic non potest aliquis frui nisi Deo concepto ab ipso ut est objectum gloriae. Et sic verum est quod dicit Augustinus, quod " frui est solius patriae et solius hominis et Angeli. " In his enim distinctum est fruens a fruibili per essentialem distinctionem: et non est quo referatur dilectio vel dilectum.

Et cum dicitur, quod Deus seipso fruitur, non est distinctio inter fruens et fruibile et fruitionem. Et ideo Gregorius dicit: " Dum. se fruitur, nullo bono indiget: " ipse enim est et sibi praesto est et fruens et fruibile et fruitio: et ideo non cadit in rationem medii, quod per privationem extremi fiat medium, sicut homo et Angelus. Et sic stat divisio Augustini, quod scilicet quaedam res sunt quibus tantum fruendum est, ut Deus trinitas: quaedam quibus tantum utendum est, ut mundus et in eo contenta: quaedam autem quae fruuntur et utuntur, ut homo et Angelus, quae media dicuntur, quia ex utilibus pertingunt ad fruibilia.

Si autem frui communiter accipiatur: tunc frui est uti cum gaudio: et sic fruimur cognitis, in quibus voluntas est vel delectata conquiescit: et sic fruimur Deo in via, quem tamen non habemus nisi spe, ut dicit Augustinus. Et in quantum fruimur ipso, peregrinationem nostram tolerabilius sustinemus, et ardentius finiri cupimus. Quamvis enim dilectum in tali fruitione ad aliud referibile non. sit, dilectio tamen fruentis ad aliud tendit secundum statum, sicut sentiens dulcissimum per odorem, tendit ad saporem ejusdem et gustum. Et ideo dicit Augustinus, quod " sic fruendo peregrinationem nostram finiri cupimus, ut scilicet de odore ad gustum perveniamus. " Cantic, i, 3: Curremus in odorem unguentorum, tuorum. Ad Philipp, i, 23: Desiderium habens dissolvi, et esse cum Christo, multo magis melius.

Ad hoc quod objectum est, quod Deus utitur nobis, dicendum quod hoc verum est et in via et in patria: quia omne bonum quod ad nostram utilitatem facit in nobis, de sui natura et naturali ordine, refertur ad bonitatis suae gloriam. Et vult, quod etiam a nobis ad gloriam suam referatur. Est enim sua bonitas causa efficiens, et causa formaliter exemplaris, et causa finalis omnis boni. Et secundum quod est efficiens, percipitur bonum ejus: secundum quod est forma exemplaris, determinatur ad esse boni: et secundum quod est finalis, convertit ad primam bonitatem ut sit perfectum in actu et operatione boni. Et tale bonum vocavit Plato ethmagium sive sigillum boni, ex quo ut causa fiunt boni formae: et per idem ut impressa sigillata determinantur ad sigilli formam et similitudinem: per relationem autem sigillati ad sigillum perfecta determinatur imitatio sigillati ad sigillum.

Ad aliud dicendum, quod si frui proprie accipiatur, non est nisi in eo bono quod per se pascit, et quod summum bonum est, et quod nec ad aliud refertur, nec referibile est: unde vegetabilia non fruuntur nisi secundum quid: quia ad aliud non referunt: secundum quid autem fruitio, fruitionis simpliciter rationem non habet.

Eo modo dicendum est ad sequens quod de brutis inducitur.

Ad id autem quod ulterius quaeritur de naturali dilectione, dicendum quod naturalis dilectio non est tam fortis ut inhaesionem fruitionis simpliciter facere possit. Ex naturalibus enim procedit, quae sui natura ad gratuita et glorificantia ordinata sunt ut perficiantur. Frui autem proprie est delectari in bono circa operationem non impeditam, nec ex parte delectantis, nec ex parte delectabilis. Unde taliter frui, nec est frui propriissime dictum, nec communiter dictum.

Ad aliud dicendum, quod in. peccato mortali aliquid diligens, contrarium tali dilectioni habet in seipso: et ideo delectatio non potest esse operationis nullo modo impeditae. Propter quod taliter diligere non est frui nisi secundum quid.

Ad illud quod in contrarium objicitur, dicendum, quod frui non est viae nisi communiter, vel secundum quid acceptum.

Ad aliud dicendum, quod cum dicitur quod beatus nullo indiget quod sit extra

ipsum, sine quo beatus esse non possit, talis indigentia simpliciter indigentia est, propter quam a creatore motus taliter indigentibus adhibitus est, ut ex motu acquirant quod in seipsis non habent, ut in II de Caelo et Mundo dicit Aristoteles. Et tali indigentia non indiget beatus. Est autem indigentia exigentiae, qua etiam intrinsecis sibi quis indiget, ut secundum ipsa agat vel patiatur, sicut dicimus aedificatorem indigere practico intellectu et manu: quorum tamen utrumque habet intra se, indiget tamen eis ut secundum ipsa agat, quia exiguntur ad operationem ipsius. Et sic fruens indiget fruibili, et beatus beatificante, et homo humanitate, et albus albedine: quia talis indigentia statui perfectionis in nullo repugnat.