COMMENTARIUS.

(a) Hic dicitur quod sic. Doctor in ista quaestione duo principaliter intendit. Primo, recitat unam opinionem, quam improbat. Secundo, respondet ad quaesitum. Quantum ad primum recitat opinionem Varronis lib. 3. q. 5. qui dicit quod sic, et probat hanc positionem aliquibus rationibus. Prima ratio stat in hoc, quod priori non repugnat multiplicatio posterioris ; cum ergo natura singularis sit prior personalitate, per consequens potest stare unitas naturae singularis cum pluribus personalitatibus. Secundo, quia distinctio relationis non est causa sufficiens distinguendi absoluta, quia posterius non est sufficiens causa distinguendi prius. Sed distinctio personarum est relativa ; ergo talis distinctio potest stare cum unitate naturae singularis, ita quod eadem sit personata in tribus. Dicit ergo iste, quod sicut anima potest esse in diversis partibus corporis, et idem corpus miraculose in diversis locis, ita potest una natura simul esse in diversis suppositis, quando ista supposita sunt extrinseca, et non eadem illi naturae.

(b) Contra hoc. Haec littera stat in duobus, primo, quia sequeretur quod talis natura esset formaliter infinita ; patet, quia essentia divina per hoc, quod simul est in tribus suppositis, concluditur esse formaliter infinita, ut patet a Doctore in 1. dist. 28. Et praecipue, quia qua ratione potest esse in pluribus, eadem ratione potest esse in infinitis, quia ex quo non determinat sibi unum, et per consequens potest esse in pluribus, statim sequitur quod simul possit esse in infinitis. Sic enim arguit Doctor in 1. dist. 2. part. 1. quaest. 3. quod si possunt esse plures dii ; ergo et infiniti. Hoc idem arguit in dist. 2. p. 2. q. 4. primi, quod si possunt esse plures Filii in divinis, ita et infiniti. Hoc idem in quodl. q. 2. quod si possunt esse plures productiones ejusdem rationis in divinis, possunt esse infinitae, nisi appareat determinatio ad certum numerum, ita hic in proposito, cum non appareat determinatio ad certum numerum, hoc idem videtur sequi.

Sed in ista ratione Doctoris videtur difficultas. Primo. quia si natura humana ex sua naturali perfectione posset esse in pluribus suppositis, sequeretur ejus infinitas. Sed si hoc habet aliunde et ab extrinseco, non videtur sequi infinitas, patet in simili, nam ipse Doctor in 1. dist. 2. concedit immensitatem Dei, quae includit infinitatem formaliter, quia ipse Deus habet hoc ex sua natura propria, quod simul sit in omni loco. Et si aliquod corpus esset simul etiam in infinitis locis tantum per aliquod agens extrinsecum, dicit Doctor quod propter hoc non esset immensum ; sic in proposito de natura singulari suppositata in infinitis suppositis (divina tamen virtute), non sequitur ipsam esse formaliter infinitam.

Secundo, videtur quod non sit simile de essentia divina, et hac natura ; imo valde dissimile, quia quod essentia divina sit in pluribus suppositis, sic est in illis, ut ratio suppositalis magis dicatur actus ex hoc quod est in essentia divina, et subsistit in ipsa, quam ex hoc quod actuet ipsam essentiam. Imo nullo modo actuat, ut patet a Doctore in primo, distinct. 5. quaest. 2. et distinct. 26. Hic autem natura esset vere determinata et actuata per aliud et aliud suppositum, et sic licet respectu essentiae divinae possit concludi infinitas, non tamen respectu hujus naturae singularis.

Tertio, nullo modo videtur concludi talis infinitas ex hoc quod actu esset in infinitis suppositis. Imo magis videtur concludi imperfectio, patet, quia esse in pluribus suppositis est realiter dependere ad illa, quod est imperfectionis ; et quanto aliquid magis dependet, tanto imperfectius, non sic est de essentia divina, quia etsi ipsa sit in pluribus suppositis, non tamen dependet ab illa. Imo omnis perfectio suppositi originaliter est ab ipsa essentia, ut patet a Doctore in 1. dist. 5.

quaest. 2. dist. 26. et in simili dist. 1. Sic ergo patet, quod non potest concludi talis infinitas in natura creata ex hoc quod actu esset infinitis suppositis.

Iterum difficultas est in hoc, quod dicit quod si natura singularis creata potest suppositari in pluribus suppositis ergo et in infinitis. Eo modo videtur sequi de natura divina, quae ex parte sua posset suppositari, et de facto suppositatur in pluribus, quod etiam in infinitis, cum non sit major ratio hic quam ibi ; et si potest, sequitur quod de facto, ut patet a Doctore in 1. dist. 2. p. 1. et p. 2. et quaest. 2. quodl.

(c) Si etiam simul posset, etc. Doctor vult deducere quod si non repugnat sibi suppositari in pluribus suppositis divinis, quod non repugnat etiam sibi suppositari simul in supposito divino et creato, et in pluribus creatis, quia non magis repugnant simul esse personalitas creata et increata in natura una, quam duae personalitates increatae, quarum utraque perfecte supplet vicem personalitatis creatae.

Respondetur, et primo suppono aliqua. Primo, quanto aliqua forma est illimitatior ad perficiendum plura, tanto in se est perfectior. Hinc est, quod arguimus animam intellectivam inter omnes formas perficientes materiam esse perfectiorem, quia tota simul perficit omnes partes compositi. Sic tamen intelligendo, quod quia perficit ipsum corpus primo, ex consequenti perficit omnes partes, sic quod tota est primo in toto corpore, et secundo est tota in qualibet parte, non sic de forma simpliciter corporali, ut forma ignis, quia licet tota sit in materia, non tamen tota est in qualibet parte, quia una pars est in una, et alia in alia. Et si anima intellectiva eadem esset forma perficiens plura supposita distincta et separata, adhuc esset illimitatior et perfectior, quia aeque primo esset in illis, secundum se totam.

Secundo suppono, quod natura si posset esse simul in pluribus suppositis, quantum est ex se, supplentibus vicem proprii suppositi, sic nata esset esse in illis, quod sibi derelicta esset statim in proprio supposito, ita quod sibi derelicta, de necessitate naturae determinaret sibi proprium suppositum in quo esset ita quod totum esse suppositi dicens perfectionem, esset ipsa natura singularis, et hoc est perfectionis in natura.

Tertio, suppono quod quando comparatur natura, puta ad decem supposita ejusdem naturae, ad Franciscum, Joannem, etc. si eadem numero suppositaretur in illis, ita quod illa supposita haberent in se esse perfectionale per distinctas humanitates singulares, tunc si natura singularis esset suppositata in illis,non daret eis proprium esse perfectionale, cum illud praehabentur ; tamen quantum est ex parte sua, si non praehaberent tale esse perfectionale, si in illis suppositaretur, esset tota perfectio illorum suppositorum, et si posset esse in infinitis, tunc esset formaliter infinita. Quod autem quantum est ex parte sua, daret illis tale esse, patet, quia aliud suppositum ideo terminaret dependentiam illius naturae in hoc, quia suppleret vicem proprii suppositi, sed cum est in proprio supposito, dicit totum esse perfectionale illius ergo si illud aliud, quod supplet vicem, nullam aliam naturam includeret, ipsa natura singularis suppositata esset ejus perfectio totalis, sicut etiam patet de essentia divina, quae est tota perfectio suppositi divini, et si per possibile, esset in alio supposito non includente naturam, illa essentia esset sibi perfectio.

Quarto, suppono quod quando aliqua natura in se nata est esse perfectio plurium, et totalis, si sit adventitia illis, ita quod actu non dicatur eorum perfectio essentialis, quia praehabent aliam naturam, non tamen ex hoc in se est minus perfecta ; patet, quia ei essentia divina, quae nata est esse perfectio trium suppositorum, si tantum in uno non poneretur, non propter hoc esset minus perfecta, patet. Sic dico in proposito, quod si natura singularis posset suppositari in infinitis suppositis includentibus proprias naturas, esset infinitae perfectionis, quia quantum est ex parte sua, nata esset esse perfectio essentialis eorum, loquendo tamen de suppositis ejusdem naturae. Si etiam dicerem de suppositis alterius naturae, hoc non haberem pro inconvenienti, sicut albedo singularis, si ex natura sua nata esset simul perficere tria subjecta, et posito casu, quod illa esset in illis, et non per informationem, sed haberent proprias albedines, non propter hoc esset minus perfecta, quia quantum est ex se posset perficere illa.

Quinto, suppono quod nullum corpus determinat sibi de necessitate aliquem locum, nec habet naturalem inclinationem ad illum, ita ut sit perfectio illius. Et ultra, quod illud sit in duobus vel tribus locis, hoc non esset ex aliqua perfectione sibi intrinseca, sed quia esset simpliciter in pura potentia ad Deum ; naturam autem singularem simul posse esse in pluribus suppositis est ex perfectione intrinseca illius, ut dixi supra, et multae aliae conditiones possent assignari de corpore existente in infinitis locis, propter quas non sequitur immensitas illius, sicut sequeretur infinitas de natura in infinitis suppositis, et sic patet quid dicendum ad primum dubium.

Ad secundum dico, quod si ista natura esset in pluribus suppositis ejusdem naturae (sustinendo quod suppositum dicat entitatem positivam),ipsa esset tota essentia, et talis actus positivus posset dici actus naturae incommunicabilis, ita quod ille actus cum tali natura constitueret aliquod incommunicabile, sicut etiam proprietas cum essentia divina. Et dico ultra, quod talis actus bene esset actus naturae, sed non perficiens, nec limitans naturam, nec determinans, sed tantum determinaret constitutum ex natura et tali actu, et sic intelligit Doctor de essentia divina et de proprietate. Et quod dicit in 1. dist. 5. quaest. 2. scilicet, quod actus adveniens naturae, creatae determinat illam, loquitur ibi de singularitate, quae advenit naturae, quae non est de se haec, et posito etiam quod esset de se haec, et loqueretur de actu personalitatis, ille actus sic determinaret illam naturam singularem, quod stante illo impossibile esset ipsam naturam singularem esse in alio supposito, non sic est de proprietate divina ; essentia enim divina, ut actu est sub una proprietate constituente unam personam, actu est sub alia constituente aliam, si tamen haec natura singularis creata posset esse in pluribus suppositis, et per consequens in infinitis, actus personalitatis sic non determinaret illam quin simul posset esse sub alia.

Ad tertium dubium, cum dicis, quod hoc est magis imperfectionis, dico,

quod si esset in pluribus suppositis alterius naturae, ita quod dependeret ad illa, quod esset imperfectionis, non autem ut comparatur ad proprium suppositum, quia majoris perfectionis est absolute posse per se stare, quam ad aliud dependere. Sed dico tunc quod talis imperfectio sibi accideret, ex hoc quod comparatur ad illa includentia proprias naturas, si tamen non includeret actu esset eorum perfectio.

Si dicatur, majoris perfectionis in natura humana assumi a Verbo, quam in se esse, patet responsio, quia hoc fuit propter multas circumstantias consequentes, non autem absolute loquendo, quia simpliciter est perfectius in se et per se existere, quam ad aliud dependere.

Ad ultimum patet responsio ex multis dictis Doctoris in primo et in quodlibeta. Et quod essentia divina non sit in infinitis suppositis ejusdem naturae, hoc non est ex ratione essentiae divinae, sed ex hoc, quod illae duae productiones sunt omnino adaequatae ; paternitas enim in divinis, ita est ibi necessario illa praecise, quod si per impossibile illa non esset, nulla alia posset esse, et sic dico de aliis proprietatibus divinis, de hoc vide Doctorem in quodlibeta quaestione secunda.

(d) Ad primam istarum. Hic Varro respondet ad primam rationem Doctoris de natura divina, et de natura creata ; et veritatem dicit quantum ad hoc, quod non est simile, quia essentia est realiter idem cum personis, et natura ista non est realiter idem cum natura divina. Sed quantum ad hoc quod dicit, quod ex hoc solum essentia divina est formaliter infinita, quia idem realiter pluribus suppositis, non autem natura humana, in hoc non dicit verum, et improbabitur intra a Doctore, imo si essentia divina esset distincta realiter ab illis, et simul esset in illis, esset formaliter infinita, similiter natura divina. Dicit etiam Varro, quod ex hoc essentia divina est formaliter infinita, quia fundat in se tres personalitates increatas, ita quod illae personalitates increatae sunt formaliter in essentia divina, et realiter ; natura vero creata, quae esset in pluribus suppositis, vel divinis, vel creatis, non fundaret in se illas rationes suppositales, patet, quia illae fundantur in suppositis terminantibus, et quantum ad hoc dicit verum, scilicet quod essentia divina fundat, et natura creata non fundat ; sed ex hoc velle concludere, quia non fundat in se realiter illas personalitates, quod non sit formaliter infinita, non est verum.

(e) Contra istud. Hic Doctor improbat primam responsionem Varronis. Et ratio stat in hoc, quia ratio hujus infinitatis est propter illimitationem, ita quod illimitatum esse ad infinita supposita, includit infinitam perfectionem. Quod modo tale illimitatum sit idem illis realiter, vel non idem realiter, hoc non facit ad perfectam illimitationem ; et patet, quia sicut anima, quae est forma substantialis dicitur illimitata, quia informat substantialiter simul plures partes corporis, sic scientia finita in anima dicitur illimitata respectu partium corporis, et tamen est sibi totaliter adventitia, sic in proposito de natura divina et creata.

Et simpliciter tota ratio stat in hoc, quia continens virtualiter vel eminenter infinitas perfectiones erit formaliter infinitum, hoc patet. Sed ponendo naturam humanam posse esse, quantum est ex se, in infinitis suppositis, est ponere ipsam continere virtualiter sive eminenter omnes perfectiones, quae natae essent esse infinitorum ; suppositorum ; patet, quia ex se nata esset dare perfectionem illis, maxine si ponantur supposita ejusdem naturae, ut supra dixi. Et quod actu non det perfectionem alteri supposito, ut patet de supposito divino, cui non dat perfectionem, hoc accidit sibi, quia illud suppositum non est natum recipere perfectionem a tali natura, dum vero comparatur ad supposita ejusdem naturae, si ipsa natura, singularis actu existens, simul posset esse in pluribus suppositis ejusdem naturae, ex se nata esset dare esse illis pluribus simul ; et si infinitis simul posset dare esse, esset formaliter infinita, quia, ut sic, suppleret vicem infinitarum naturarum singularium, et per consequens esset formaliter infinita. Et licet ex se non determinet sibi magis unum suppositum quam aliud, quia ita posset suppositari in supposito Francisci vel Joannis, sicut et in proprio, ex hoc tamen non sequitur major perfectio naturae, quia, ut sic, non habet supplere vicem alterius naturae, quia tantum potest esse in uno praecise supposito, et non in pluribus. Sed non est sic, cum sit simul in pluribus. Et.dat exemplum de anima, et patet quod si anima simul posset perficere infinita corpora, quod esset formaliter infinita, quia, ut sic, virtualiter contineret perfectionem infinitarum animarum, quia quodlibet corpus natum est perfici una anima praecise. Si ergo una simul perficeret infinita corpora, esset simpliciter illimitata respectu infinitarum perfectionum, sic esset in proposito. Nec valet dicere, quod haec natura humana essettantum adventitia, et non esset de essentia suppositi, quia posito quod infinita corpora haberent animas proprias, si una anima adhuc posset advenire infinitis corporibus animatis, adhuc esset simpliciter illimitata ad infinitas perfectiones. Et patet etiam per exemplum positum de scientia in anima, quae licet adveniret partibus corporis, et esset accidens illis, esset tamen limitata in perficiendo illas partes mediate, quia immediate perficeret animam, et mediante anima perficeret omnes illas partes corporis, quae ab anima immediate perficerentur.

(f) Confirmatur istud, quia ita impossibile, etc. Ista ratio tenet propter illimitationem simpliciter. Si enim una forma substantialis esset simul in duabus materiis, simul daret perfectionem et actum primum illis, et per consequens erit illimitata, quia suppleret vicem alterius formae natae dare actum primum materiae, et per consequens, si simul esset in infinitis materiis, esset simpliciter illimitata, et virtualiter contineret perfectionem infinitarum formarum substantialium, quia suppleret perfecte vicem omnium illarum. Sic similiter, si idem accidens numero posset accidentaliter perficere simul plura subjecta, et per consequens quantum esset ex se infinita, esset simpliciter illimitatum in perficiendo infinita subjecta, licet accidentaliter quantum est ex se, perficeret. Sic in proposito de natura humana, quae si suppositaretur in infinitis suppositis, nata esset perficere illa simul, et posito quod tantum adventitie perficeret, et posito etiam quod actu non perficeret propter impedimentum in supposito, si tamen sit nata quantum est de se perficere, adhuc erit simpliciter illimitata.