CAPUT IV.

De cibi hujus suavitate ex operatione.

Sic cibus sanus est ex operatione : quia operatur suavitatem in homine ipsum in communionem sumente.

Est autem sanus quadrupliciter, scilicet ab infirmitate praeservando, causam infirmitatis expurgando, sanitatem perditam reparando, et sanitatem reparatam conservando.

De praesenrvatione quidem ab infirmitate dicitur. Eccli. xxxviii, 4 : Altissimus creavit de terra medicamenta, et vir prudens non abhorrebit illa. De terra enim illa benedicta Dominici corporis et sanguinis, de qua acri ptum est: Domini est terra , etc., crearit nobis Deus medici- nam gratiae praeservantem nos ab omni peccati infirmitate. Vir ergo prudens, qui de futuris habet providentiam, quod scilicet sine hac medicina non praeservatur homo ab intirmitate, et ideo non abhorret eam: quia licet sit apud imperitos horribile sumere humanam carnem. vel humanum sanguinem, tamen in hoc sacramento medicina est supra modum amplectenda. Et hoc est quod dicitur, Eccli. xliii. 24 : Medicina omnium in festinatione nebulae. Quia forma panis intra quam corpus Domini continetur, nebula vocatur, quae medicina est praeservans ab omni infirmitate. Hoc est

quod dicitur, Job, v, 19 : In sex tribulationibus liberabit te, et in septima non tanget te malum. Tot enim sunt infirmitates quas timemus. Sunt enim sex quae causantur ab infirmitate corporis et mentis. A corpore quidem tres, luxuria, gula, avaritia. Ab anima tres secundum quod est in corpore corrupto, scilicet ira ex sanguinis accensione, acedia ex corporis ponderositate, invidia ex cordis pravitate, quia scilicet timet ne alterius prosperitate ipse impediatur Haec est quae ducit hominem in desperationem. (De hoc vide Bernardum in sermone 43.) Superbia autem causatur ex sola spiritus altitudine, et haec est septima. In quibus nos non tangit malum, a quibus nos corpus Christi praeservat. Si enim cogitamus patientis humilitatem, quando in memoriam passionis Christi corpus Domini sumimus, non tangit nos malum superbiae. Si autem cogitamus Christi charitatem in qua nobis se in corpore et sanguine communicavit, non tangit nos malum invidiae. Si autem cogitamus, quod impiger fuerit ut omnia faceret quae ad nostram salutem requirebantur in offerendo se pro nobis, liberamur a malo acediae. Et si advertimus quam liberaliter sua et se nobis impendit, liberamur a malo avaritiae. Si autem ad cor reducimus patientiam ipsius et mansuetudinem cum se pro nobis obtulit, liberamur a malo irae. Si autem subvenit nobis de sobrietate illius caenae, liberamur a malo gulae. Et si cogitamus amaritudinem in lactucis agrestibus, quae amaritudinem et acerbitatem signant passionis, liberamur a malo luxuriae.

Hoc signatum est, Tob. VI, 8 et 9 : Cordis ejus particulam si super carbones ponas, fumus ejus extricat omne genus daemoniorum. Quia omne genus daemoniorum consistit in his septem : haec enim est illa optima particula inter omnia sacramenta quae nobis Salvator exhibuit, et ideo illa posita super carbones devotionis igniti cordis, statim fumat in effectu ad Deum, et omnem vim inimici expellit a nobis. Et fel valet ad tingendos oculos in quibus fuerit albugo, et sanabuntur. Fel enim est fellea amaritudo exprobrationum Christi patientis, quae extergit albuginem spissam, quam nobis ante oculos vanitas mundi posuit, ut non videamus lumen caeli : quia Christi amaritudo reducit nos, ita ut nos cognoscamus et ad lumen caeli oculos attollamus, et vanitatem mundi non curemus quae nobis oculos obtexit.

Sic igitur est cibus iste operans sanitatem, praeservando nos ab omnibus malis, quae septem sunt in mortalibus, et unum octavum in caecitate veritatis.

Est etiam iste cibus sanus causam infirmitatis expellendo. Omnis enim causa nostrae infirmitatis est quintuplex. Quod enim ad infirmitatem movet, extra nos est, secundum id quod dicitur, I Joannis, ii, 16 : Omne quod est in mundo, concupiscentia carnis est, et concupiscentia oculorum, et superbia vitae. Et quod in nobis inducit, aut est timor humanus vel mundanus, vel amor improbus, in quo superflue nos ipsos amamus. Et hoc totum curat cibus iste. Si enim cogitamus Christi in patiendo dolorem, expurgatur concupiscentia mollitiei carnalis. Si advertimus patientis nudam paupertatem, concupiscentiam expurgamus oculorum. Si autem advertimus illusi et exprobrati et derisi etiam a crucifixis latronibus vilitatem, totum expurgatur quod in nobis est de vitae superbia. Thren. III, 19 : Recordare paupertatis et transgressionis meae, absynthii et fellis. Paupertatis, inquam, ne concupiscentia oculorum in mundi spectaculis divitiarum te inficiat. Transgressionis in sensu doloris, ne dulcedo te concupiscentiae carnalis alliciat. Absynthii et fellis in exprobratione derisionis et illusionis, ne superbia vitae decipiat.

Contra Umorem valet recordatio gaudii, qua pro nobis audacter crucem sustinuit. Et recordatio mortis, quam pro nobis sustinuit, valet contra amorem

superfluum, ne nos tantum amemus, quod pro ipso nihil sustinere velimus. De timore dicitur, Matth. x, 28 : Nolite timere eos qui occidunt corpus, ani- 1 mam autem non possunt occidere. Ad Hebr. XII, 3 : Recogitate eum qui talem V sustinuit a peccatoribus adversum semetipsum contradictionem, ut ne fatigemini, animis vestris deficientes. De amore autem dicitur, Joan. xii, 25 : Qui amat animam suam, perdet eam : et qui odit animam suam in hoc mundo, in vitam aeternam custodit eam. De utrisque similiter dicitur, ad Hebr. xii, 2 : Adspicientes in auctorem fidei et consummatorem, Jesum, qui proposito sibi gaudio sustinuit crucem, confusione contempta. Sic enim fit quod dicit Apostolus, I ad Corinth. XI, 26 : Quotiescumque manducabitis panem hunc, et calicem Domini bibetis, mortem Domini annuntiabitis, donec veniat. Sic enim memoria passionis expurgat ab omni causa infirmitatis.

Est item medicina sanitatis, sanitatem deperditam restaurando. Sicut enim perditur sanitas et vires corporis, ita perditur sanitas mentis. Sanitas autem corporis et vires perduntur per longam abstinentiae inediam, ita quod consumuntur substantiae membrorum et vires: et sic per longam abstinentiae inediam deperditur substantia spiritus et vires et substantia boni naturalis in spiritu. Thren. IV, 9 : Melius fuit occisis gladio quam interfectis fame, quoniam isti extabuerunt consumpti a sterilitate terrae. Occisi enim gladio sunt percussi rumphaea diaboli, quae est peccatum actuale et mortale, in quo satiatur libido concupiscentiae. Fame autem per abstinentiam istius cibi laborantes, interius destituuntur, et contabescit bonum spiritus naturale ex longa inedia famis, et omne bonum nutrimentum interius convertitur in tabem. Unde, Psal. xxxviii, 12 : Propter iniquitatem corripuisti hominem, et tabescere fecisti sicut araneam animam ejus. Quia propter iniquitatem operis cor- rumpitur homo, et corruptus a sumptione istius cibi spirituali manducatione suspenditur, et tunc inedia consumptus, spiritualia sua in tabem convertuntur et destituuntur in seipso. Per hunc autem cibum fit deperditi in substantia spiritualis boni restauratio, et revertuntur vires, et homo redit ad statum et vigorem debitum. Sapient. XVI, 26 : Quoniam non nativitatis fructus pascunt homines, sed sermo tuus hos qui in te crediderint conservat. Nativitatis enim fructus pascunt corpus, sed non animas : sed sermo Dei, hoc est, Verbum Dei, formam et figuram cibi et potus assumens in sacramento pascit eos qui in te confidunt ad restaurationem substantiae boni spiritualis et naturalis, et virium spiritualium restaurationem : quia per abstinentiam cibi istius sacramenti tabescit anima, hoc est, in tabem corruptam convertitur, sicut aranea quae labore venationis muscarum, in quibus vana hujus mundi gaudia signantur, pro quibus homo laborat, contabescit eviscerans se in suiipsius labore : livida enim tabes efficitur in interioribus omnis hominis qui hoc cibo diu privatur.

Hoc optime signatum est in Psalmo CVI, 36 et 37 : Collocavit illic, hoc est, in terra fructifera, esurientes, et constituerunt civitatem habitationis : et seminaverunt agros, et plantaverunt vineas, et fecerunt fructum nativitatis. Esurientes enim sunt cibum corporis Christi desiderantes, et sitientes sunt qui desiderant sanguinem Christi. Hi constituerunt se per Dei gratiam in hoc loco, ubi est habitatio civitatis Dei, hoc est, in Ecclesia, et ibi semine justitiae seminaverunt agros ab augendo seu agendo dictos, in quibus crescit frumentum panis corporis Christi, et plantaverunt vineas in quibus crescit potus sanguinis Christi : et in his fecerunt fructum dulcissimum gratiae sacramenti quo cibamur, qui dicitur fructus nativitatis, quia ex eisdem et corporaliter et spiritualiter nascimur et nutrimur : eratia enim Christi nascimur, et gratia Christi in sacramento nutrimur. Psal.

xxii, 1 : Dominus regit me, et nihil mihi deerit, in loco pascuae ibi me collocavit. Ibi enim et substantia spiritualium restituitur, et vigor virtutum perficitur, et revertitur spiritus omnium bonorum. Act. IX, 19 : Cum accepisset cibum, confortatus est, ita quod sicut dicitur, III Regum, XIX, 8, Elias recreatus est in fortitudine cibi Angelorum panis, totum desertum transiit, et ambulavit usque ad montem in quo Deo est conjunctus. Hinc est quod patriarcha dixit, Genes. xviii, 5 : Ponam buccellam panis, et confortate cor vestrum, quod scilicet prius per inediam longae famis erat tabefactum. Genes. xlii, 2 : Descendite, et emite nobis cibaria necessaria, ut possimus vivere, et non consumamur inopia. Triticum enim quod ad imperium Joseph venditur in aegypto, omnes salvat a sterilitate famis. Hoc est triticum corporis Domini, quod a Domino, qui per Joseph significatur, venditur commutatione animae et corporis, et in mundo salvat omnes a famis spiritualis consumptione. Sic igitur restituendo deperditum in substantia et vigore spiritus sanitatem restituit deperditam et reparat vigorem. Genes. xlvii, 12 : Et alebat eos, omnemque domum patris sui, praebens cibaria singulis. Sic alit nos Christus, et omnem domum, hoc est, Ecclesiam quae est domus Patris, praebens cibaria singulis in sacramento cibi spiritualis, in quo est medicina perfectae sanitatis, quo omnia restituuntur deperdita per inediam antiquae famis.

Est etiam iste cibus sanus, repertam sanitatem et robur conservando. Sic enim per gratiam sacramenti dicitur de Christo, Eccli. xxxviii, 1 : Honora medicum propter necessitatem : etenim illum creavit Altissimus. Necessitas autem vocatur necessaria conservatio sanitatis : unde ibidem dicitur, v. 2 : A Deo est enim omnis medela, et a rege accipiet donationem. Quia haec medicina sanitatis a Deo

est: sed ipsa pyxis, hoc est, sacramentum in quo datur, accipit donationem a Christo rege nostro, qui omnem gratiam in sacramento posuit. Miro enim modo studuit quomodo nobis gratiam nos in omni sanitate conservantem praepararet, et invenit sacramentum, in quo ipse medicus et ipsa medicina semper haberentur. Psal. CVI, 20 : Misit verbum suum, scilicet in sacramento, et sanavit eos, et eripuit eos de interitionibus eorum. Et hoc studium commendatur, Eccli. xxxviii, 3 : Disciplina medici exaltabit caput illius, et in conspectu magnatorum collaudabitur. Haec enim disciplina honorabilem fecit Christum, et in conspectu magnatorum omnium, hoc est, Ecclesiae patrum, fecit ipsum laudabilem in charitate qua nobis dedit seipsum : et quia sic sanitatem restauratam conservat, unctio vocatur : quia secundum naturam nulla corpora sic in sanitatem conservantur, ut dicit Avicenna, sicut quae undique circumdata sunt naturali et propria pinguedinis unctione.

Hoc est signatum, Joan. XII, 3, ubi cum Christus esset in caena, Maria venit et effudit unguentum super caput ipsius recumbentis, et domus impleta est ex odore unguenti : quia tota Ecclesia replenda erat unctione sacramenti Christi, quod fracto alabastro corporis sui in passione sacramentaliter in totum corpus mysticum Christi distillavit ad sanitatis conservationem. Psal. cxxxii, 2 : Sicut unguentum in capite, quod descendit in barbam, barbam Aaron, quod descendit in oram vestimenti ejus. Et hoc signando dicitur, Eccli. xxxviii, 7 : Unguentarius faciet pigmenta suavitatis, et unctiones conficiet sanitatis. Et sic conservat sanitatem restitutam, ne iterum infirmitas pejus quam prius revertatur, sicut dicit David : Oleo sancto meo unxi eum . Quia sic cognoscimus mirabilia Dei qui tantum studium conservandae sanitatis habuit de nobis.

Eccli. xxxviii, 6 : Dedit hominibus scien- : liam Altissimus, honorari in mirabilibus suis. In his enim mitigabit dolorem. Jerem. XVII, 14 : Sana me, Domine, etsanabor : salvum me fac, et salvus ero, quoniam laus mea tu es. Nullus enim his modis qui dicti sunt, sanat et sanus est, nisi solus Deus.