MEMBRUM II.

Utrum homo vel Angelus utens sit in patria ?

Secundo, Quaeritur de utentibus.

Et quaeritur, Utrum homo vel Angelus utens sit in patria?

Et videtur, quod non.

1. Uti enim est ad aliud referre: quod viatori et viae convenit, et non patriae. Utens enim ex eo quod refert, procedit in id ad quod refert, et sic viando proficit per dilectionem. In patria autem existens dilectionis gressum jam fixit: quia in termino est, et non est quo ulterius diligendo procedat. Ergo videtur, quod patriae non sit uti.

2, Adhuc, Dicit Augustinus in libro I de Doctrina Christiana, quod " mundus iste nobis proponitur in usum, ut per ea quae facta sunt intellecta invisibilia Dei conspiciantur : et sicut scalae gradus per quem ad invisibilia ascendamus, nobis proponitur . " Dicit autem Bernardus in libro V de Consideratione: " Quid opus est scalis tenenti jam solium ? "'' Ergo ei qui in solio stat invisibilium Dei, et jam fruitur ipsis, non proponitur mundus ad usum: beati autem sic stant in solio: ergo non utuntur, sed fruuntur.

5. Adhuc, Omnis utens volubiles habet cogitationes, ut dicit Augustinus: et discursas disciplinas, ut in Caelesti hierarchia dicit Dionysius: volvitur enim et discurrit ab uno ad aliud, ut ex pluribus accipiat unum, in quo gressum figat et considerationis et dilectionis. In patria autem talis cogitationum non est volubilitas, ut dicit Augustinus , nec sunt discursae disciplinae, ut dicit Dionysius: sed est unum simplex quod unice et simpliciter et immaterialiter et immobiliter et indiminute et continue et intemporaliter simplici et immateriali et perfecto innititur intellectui, circa quod immobiliter stat intellectus et affectus per contemplationem et dilectionem. Ergo videtur, quod usus non sit in patria.

In contrarium hujus est, quod

1. Angeli in patria existentes cognitiones habent matutinam et vespertinam, et vespertinam referunt ad matutinam: uti autem est ad aliud referre: ergo Angeli utuntur in patria: et beatitudo hominis est ut beatitudo Angeli: ergo et homines utuntur.

2, Adhuc, Jam habitum est, quod Deus utitur nobis diligendo nos, et tamen se fruitur: ergo frui et uti se compatiuntur.

3. Adhuc, Apocal, iv, 10, dicitur, quod viginti quatuor seniores coronas suas mittebant ante pedes sedentis in throno. Et vult dicere, quod beatitudinem suam referebant in summum regem. Uti autem est bonum acceptum ad aliud referre. Ergo beati etiam in patria sua beatitudine utuntur: et sic usus est in patria.

Solutio. Dicendum, quod sicut frui, ita et uti dupliciter dicitur: propriissime, et communiter. Propriissime uti, est ab uno in aliud procedere quod extra ipsum est, et tali processu, quod et procedens proficiat ad ulterius per dilectionem, et etiam id ex quo procedit ut via ducat in aliud. Et hoc modo usus non est nisi viae. Et hoc modo Deus non utitur, nec Angelus, nec homo in patria, nec hoc modo Deo et Angelo mundus ut scala proponitur.

Et de tali usu procedunt primo inductae rationes: sic enim utens ei contemplando et diligendo proficit.

Dicitur etiam uti communiter, scilicet unum acceptum per intellectum et affectum solo actu intellectus vel affectus ad aliud referre. Et sic semper inferius refertur ad superius et in patria et in via. Et sic uti est in patria, et non contrariatur ad id quod est frui. Et sic Deus utitur nobis, et Angeli visionem vespertinam ad matutinam, et beati suas coronas referunt ad sedentem super thronum. In tali autem usu non est cogitationum volubilitas: sed intellectus contemplans stat circa unum et idem, in se scilicet et in creatis acceptum et secundum esse quo est in creaturis, ad se secundum esse quod habet in seipso relatum: quod non est discursa disciplina, sed a Dionysio vocatur " circularis contemplatio ab eodem per idem in idem redeundo procedens. "

Et de hoc usu secundo inductae rationes procedunt.

Recapitulando autem dicimus, quod ex dictis jam patet, quod tota theologia circa signa et res est: et quod res in tria dividuntur, scilicet in res quibus fruendum est, et res quibus utendum est, et res quae utuntur et fruuntur.

Et Inter res quibus utendum est, quaedam sunt per quas sicut formas et dispositiones vel sicut per instrumenta fruimur et utimur, sicut virtutes quae deserviunt ut instrumenta. De his ergo oportet doctrinam tradere.

Et primo de rebus in tribus primis libris, et postea de signis et signatis in quarto libro, in quo ista doctrina complebitur.

Signum autem quamvis propter modum signandi oppositum dividat id circa quod est theologia cum re ex opposito, tamen secundum substantiam ad rem reducitur, et sub utili continetur. Et quamvis in accipiendo scientiam Dei, signi usus sit ante rei significatae acceptionem: tamen In tradendo scientiam sive doctrinam, signi ratio determinabilis non est nisi determinata re cujus signum est: signum enim ad rem refertur, res autem utibilis ad fruibilem, et utens et fruens ad fruibile referuntur.

DE COGNOSCIBILITATE, NOMINABILITATE, ET DEMONSTRABILITATE DEI.

Primo ergo de fruibili, hoc est, de mysterio trinitatis et unitatis agendum est.

Sed quia doctrina non potest tradi nisi cogniti, ideo primo an cognoscibilis sit Deus et qualiter, disputabimus.

Quaeremus autem tria, scilicet primo, An cognoscibilis sit Deus, hoc est, essentia divina ? Et secundo, An nominabilis sit aliquo nomine ? Et tertio, An demonstrabilis sit saltem per effectum ?

Circa primum quaeritur primo de cognitione divina ex parte cognoscibilis: secundo, ex parte cognoscentis: tertio, de eo quod cognoscitur, quod est quasi medium cognoscendi ipsum.

Circa primum quaeruntur sex, scilicet primo, An cognoscibilis sit Deus per essentiam ?

Secundo, An cognoscibilis sit per attributum ipsius quod est immensitas, sive essentiae, sive virtutis ?

Tertio, An cognoscibilis sit secundum quod est unus Deus in tribus personis ?

Quarto, Quid sit cognoscere facie ad faciem ?

Quinto, Quid sit cognoscere per speciem ?

Sexto, Quid sit cognoscere in praesentia, secundum quod praesens dicitur esse creaturae.