CAPUT vi.

De cibi hujus ad cibatum congruitate ex similitudine.

Nunc restat dicere secundum ordinem superius digestae divisionis, quae sit cibi hujus ad cibatum congruitas ex similitudine. Dicunt enim Philosophi, quod nihil nutrit nisi simile : et ideo cum cibus iste maxime nutriat, oportet quod maxime sit similis : quia si etiam dissimilis est a proprio principio cibus, tamen antequam nutriat corpus, per digestionem oportet quod efficiatur similis. Haec autem digestio in cibo fit in eo quod convertitur ad alterum : et ideo quia cibus materialis convertitur ad corpus cibatum, oportet quod digestio fiat in cibo et polu. I Regum, I, 14 : Digere paulisper vinum quo mades. In cibo isto spirituali, quia non convertitur ad nos, sed. nos convertimur ad ipsum, oportet quod digestio fiat in nobis ad illius cibi salutaris similitudinem : et tunc in quinque consistit congruitas cibi ad cibatum, ex similitudine scilicet in nostri ad cibum digestione, in imaginis similitudine, in naturae conformitate, et conversationis pulchritudine, et in nostrae miseriae secundum paenas indetractabiles susceptione.

Per digestionem autem nostri ad cibum fit similitudo compunctione peccati et devotione ferventis desiderii. De compunctione quidem peccati dicitur, i ad Corinth. XI, 28 et 29 : Probet autem seipsum homo : et sic de pane illo edat et de calice bibat : qui enim manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit, non dijudicans corpus Domini. Probet autem seipsum homo, quando probando judicat quod facit, et de factis et perpetratis peccatis compungitur, ut per paenitentiam munditiae cibi assimiletur : et sic dijudicat corpus Domini, quando ipsius cibi munditiae assimilatur, sic per quamdam spiritualem digestionem calore compunctionis praeparatus. Hoc significatur per lactucas agrestes amaras, in quibus carnes agni comedi praecipiuntur . Hinc est quod etiam, Genes. XXVII, 14, haedi a Rebecca cocti et praeparati ad delectationem, patriarchae oblati sunt, per quos filius benedictionem patris meruit accipere. Haedi peccatores significant, qui igne compunctionis decocti et sapore satisfactionis conditi, oblati summo Patri,impetrant benedictionem in venia et gratia sacramenti ad plenitudinem omnis boni. Hoc est quod dicitur, Isa. xlv, 4 : Assimilavi te, et non cognovisti me. Primo

enim non cognoscimus Dominum cognitione approbationis et beneplaciti : sed tunc quasi digerendo nos sibi assimilat, ut cibo ejus digni simus, et ut nobis proficiat, quando compunctione et satisfactione ad se nos transmutat. Psal. CI, 27 : Mutabis eos, et mutabuntur : tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient. De assimilatione autem devotionis intelligitur id quod dicit Psalmista, Psal. xxxviii, 4 : Concaluit cor meum intra me : et in meditatione mea exardescet ignis. Quando enim cogitamus charitatem Christi in hoc quod pro nobis se in sacrificium obtulit, cogitamus mansuetudinem patientis, et advertimus devotionem se pro nobis offerentis, largitatem se pro nobis exhibentis, benignitatem nos ad mensam hanc rapientis, dulcescit cor nostrum ad cibum hunc, et in tota cordis devotione accenditur, et fervet in amore,et sic ad similitudinem istius cibi digeritur per ignem qui exardescit in meditatione. Et ideo dicit, Eccli.XXXI, 12 : Supra mensam magnam sedisti, non aperias super illam faucem tuam prior. Hoc est dicere : Mensa magna Dei in sacramento tibi praeponitur, vide quod et qualiter et quantum tibi praeponatur : quia talia in munditia cordis et devotionis, et hoc ipsum in natura puritatis, et tantum in affectu charitatis te praeparare oportet, si vis quod cibus ille tibi congruat. Aliter similitudinem nullam habentibus ad cibum digestione et devotione dicitur : Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum, et in retributionem, et in scandalum . Talis enim sumit in corpore Domini quod Judas accepit, hoc est, suspensionis laqueum, in quo per peccatum a diabolo strangulatur, et retribuitur ei paena damnationis pro peccato temeritatis, et scandalum casus, quia impingit in lapidem offensionis, sicut dicitur, Isa. VIII, 14. Et hoc est quod dicit Apostolus, I ad Corinth. XI, 29 : Qui manducat et bibit indigne,reus erit corporis et sanguinis Domini. Quia sicut Judas tradidit eum membris diaboli, ita iste quantum in ipso est, tradidit corpus Dominicum in vas diaboli, quod est corpus suum. Joan. xiii, 27 : Post buccellam, introivit in eum Satanas.

Digerendi ergo sumus et praeparandi ad similitudinem cibi compunctione et devotione, tamquam per duos ignes decocti. Exod. xii, 9 : Non comedetis ex eo crudum quid, nec coctum aqua, sed lanium assum igni. Merito indignatur Dominus filiis Heli , qui voluerunt offerre carnem crudam indigestam in sacrificio Domini : quia crudum et indigestum cor non habet potestatem hunc cibum comedendi. Sed faciendum est sicut ibidem, 1 Regum, ii, 16, dicunt devoti : Incendatur primum juxta morem hodie adeps, et tolle tibi quantumcumque desiderat anima tua. Adipem vero incendi est pinguedinem bonitatis et benignitatis cordis in igne compunctionis et devotionis inflammari. Psal. lxii, 6 : Sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea, et labiis exsultationis laudabit os meum.

Hoc igitur est primum.

Est autem secunda assimilatio nostri ad Christum qui cibus noster est in sacramento, in imagine. Filius enim Dei est imago invisibilis Patris, et nos ad imaginem sumus facti Filii Dei, qui est Verbum Patris imitatione : nec potest esse imago quae non imitatur, quia imago ab imitando derivatur. Unde Hilarius in libro de Synodis, " Imago est rei ad rem imitandam et coaequandam species indifferens. " Unde, Genes. I, 26 : Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram, hoc est, qui in cognitionis veritate et affectionis dilectione imitetur formam Filii Dei, ad quam factus esse dignoscitur. Sic enim, ut dicit Augustinus, ad eamdem imaginem facti sumus, et reformamur, et sic refor- mati assimilamur Filio Dei, qui est cibus noster in sacramento. Ad Roman. VIII, 29 et 30 : Quos praescivit, et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui, ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. Quos autem praedestinavit, hos et vocavit : et quos vocavit, hos et justificavit : et quos justificavit, illos et glorificavit. Ad Coloss. I, 15 et 16 : Qui est imago Dei invisibilis, primogenitus omnis creaturae : quoniam in ipso condita sunt universa in caelis et in terra, visibilia et invisibilia, etc.

Sic igitur imitando Filium Dei., ad similitudinem illius efficitur, et dignus efficitur ut corpore ejus cibetur. Eccli. XVII, 1 et 2 : Deus creavit de terra hominem, et secundum imaginem suam fecit illum... Et secundum se vestivit illum virtute, hoc est, in virtute assimilavit Bibi eum : et ideo simul sibi potest incorporari. Est enim regula in natura, quoniam habentium symbolum facilior est transmutatio : et ideo svmbolum, hoc est, similitudinem habentes ad Dominum nostrum Jesum Christum, facile transmutantur in ipsius corpus, et in ipsius membra. Sicut enim dicitur, Matth. XXII, 20 et 21 : Cujus est imago haec et superscriptio ? Dicunt ei : Caesaris. Tunc ait illis, scilicet Jesus : Reddite igitur quae sunt Caesaris Caesari, et quae sunt Dei Deo. Quae enim sunt similia Deo, sunt reddenda Deo : quia per similitudinem sibi incorporantur : imago enim ab imitando dicitur et superscriptio designat similitudinem.

Sic ergo assimilamur in imagine.

Est etiam similitudo cibi istius ad cibatum et congruitas in naturae conformitate. Sicut enim dicitur, ad Hebr. II, 16 : Nusquam Angelos apprehendit, sed semen Abrahae apprehendit. Et ibidem, v. 18 : Unde debuit per omnia fratribus assimilari. In omnibus.enim naturalibus nobis est assimilatus. Ad Philip. II, 7 :

In similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo. Propter quod dicit magister Hugo de sancto Victore : " Clamat Dominus in dolore cordis quo tangitur intrinsecus : Ecce Adam quasi unus ex nobis factus est , ironice loquens : quia multum destitit ab honore in quo creatus fuit. Et hic dolor tantum in corde Dei profundatus fuit, ut quem ordine justitiae non potuit reducere in similitudinem Dei unde exciderat, ordine misericordiae ipse descenderet, et similis homini fieret. Et ideo vere dicamus : Ecce Adam secundus similis nobis, etiam quasi unus ex nobis factus est, sciens per experientiam bonum et malum, qui ante per experimentum non novit nisi bonum. " Propter hanc similitudinem dicitur, Baruch, III, 38 : In terris visus est, et cum hominibus conversatus est. Quod autem dicit, cum hominibus, id est, ac si dicat: Ad similitudinem hominum factus in humanis. Concorporavit enim nos sibi nostra assumens, ut facilius in ipsum transeamus. Genes. xxxvii, 27 : Frater enim et caro nostra est. Sic igitur facillime incorporamur huic cibo similitudinem naturalem habentes ad ipsum. Propter hoc, ad Romanos, VIII, 29, dicitur : Ipse primogenitus in multis fratribus. Quia ipse principalis et naturalis Filius Dei conformat sibi filios gratiae, qui per adoptionem fiunt filii Dei, et fratres sui, et incorporat eos sibi in sacramento, ut omnes eodem spiritu vivant et eadem haereditate gaudeant. Ad Roman. viii, 15 et seq : Sed accepistis spiritum adoptionis filiorum, in quo clamamus : Abba (Pater)... Si autem filii, et haeredes : haeredes quidem Dei, cohaeredes autem Christi.

Hoc igitur modo etiam conformes transmutamur in cibum sacramenti, qui est corpus Filii Dei.

Sumus autem conformes congruitatem habentes ex conversationis pulchritu- dine : quia conformantur sibi in virtutis pulchritudine : et ex hac congruitate maxime conveniemus cum cibo divino. Istud notatur per vestem nuptialem, sicut dicitur,Matth.XXII, 12, de eo qui ingres sus est caenam Domini non habens vestem nuptialem. Dicit enim : Amice, quomodo huc intrasti, non habens vestem nuptialem ? In veste enim nuptiali similes sunt sponso filii nuptiarum : eo quod omnes induti sunt vestibus gaudiorum. Isa. lxi, 10 : Induit me Dominus vestimentis salutis, et indumento justitiae circumdedit me, quasi sponsum decoratum corona, etc. Hi sunt enim qui flore omnis honestatis in conversatione vestiuntur, et his vestibus similes Filio Dei regi summo offeruntur. Genes. xli, 14 : Ad regis imperium eductum de carcere Joseph totonderunt, ac veste mutata, obtulerunt ei, scilicet regi. Joseph enim crescens in virtute de carcere educitur, quando de conclusione peccatorum liberatur. Tondetur autem, quando ab eo cura saecularis abscinditur. Vestis saecularis mutatur, quando saecularis conversatio in similitudinem conversationis Filii Dei mutatur : et sic regi offertur quia tunc hostiae nostrae immolationis incorporatur : et sic Christo incorporatus, summo Patri offertur. Hoc voluit dicere, Joan. XII, 26 : Si quis mihi ministrat, me sequatur : et ubi ego sum, illic et minister meus erit. Quia vult Christus, in quantum Christus floret et vestitur virtutum conversatione, quod nos sibi assimilati et incorporati floreamus : quia sic congruunt capiti, et totum corpus una gloriae stola gloriatur. Eccli. xv, 5 et 6 : Stola gloriae vestiet illum. Jucunditatem et exsultationem thesaurizabit super illum, et nomine aeterno haereditabit illum. Sic dixit Apostolus, I ad Corinth. XI, 1: Imitatores mei estote, sicut et ego Christi.

Sic ergo etiam conversationis pulchritudine Christo conformamur.

Conformamur etiam in nostrae miseriae secundum paenas indetractabiles assumptione. Nullam enim assumpsit culpam, sed nec paenam omnem assumpsit : quia sunt quaedam paenae, quas si assumpsisset, honestati nostrae redemptionis detraheretur : quia illae paenae non sunt honestae.

Et harum paenarum quaedam sunt in anima, quaedam autem in corpore. In anima autem sunt quae non ex natura, sed ex culpa procedunt, sicut ex ignorantia agendorum et concupiscentia noxiorum, elatio mentis ad fastuosa, et pronitas malitiae in perniciosa. Quamcumque enim harum paenarum Christus assumpsisset, nostrae redemptioni factae per Christum detraheretur. In corpore autem sunt, utfaemineus sexus, sicut lepra, sicut jugis scabies, in collo vel in suris debilitas continua, et hujusmodi. Quia sexus femineus impediret a praedicatione, lepra autem ab hominum conversatione, jugis scabies abominalis esset intuentibus, debilitas autem impediret officium evangelizationis regni Dei : et ideo has et hujusmodi non assumpsit: quia illae nostrae impedirent opus redemptionis.

Alias autem nostras omnes assumpsit paenalitates, et pro hac assimilatione, ad maximas sibi tenemur gratiarum actiones : quia ex hac paenarum assumptione, et nobis compati scit, et similis non tantum nobis, sed et peccatoribus factus est, et pro nobis passibilis est effectus, et minor Angelis est effectus, et omnia taedia humanae vitae sustinuit.

De primo horum dicitur, II ad Corinth. v, 21 : Eum qui non noverat .peccatum, pro nobis peccatum fecit, hoc est, similem peccatoribus, ut nos efficeremus justitia Dei pro ipso.

De secundo dicitur in Psalmo viii, 6, et ad Hebr. ii, 7 : Minuisti eum paulo minus ab Angelis. Quod exponens Apostolus, ad Hebr. II, 9, dicit: Eum, qui modico quam Angeli minoratus est, videmus Jesum propter passionem mortis, gloria et honore coronatum.

De tertio dicitur, ad Hebr. II, 14 et seq.:

Ipse similiter participavit eisdem, scilicet carni et sanguini, ut per mortem destrueret eum qui habebat mortis imperium, id est diabolum : et liberaret eos qui timore mortis per totam vitam obnoxii erant servituti... Unde debuit per omnia fratribus assimilari, etc. Passibilitati igitur nostrae per omnia eo modo quo praedictum est, similis est nobis, et sic congrue et faciliter transimus in ipsum, ut simus corpus ipsius, et ex hoc ad nimias tenemur ei gratiarum actiones. Exod. IV, 31: Audierunt scilicet Hebraei, quod visitasset Dominus filios Israel, et quod respexisset afflictionem eorum : et proni adoraverunt. Hebraei transeuntes interpretantur, et significant eos qui quasi peregrini viatico corporis Christi utuntur in remedium peccati. Hi audierunt per Scripturas, et fide crediderunt, quod Dominus in humanae naturae assumptione visitasset filios Israel, et in paenalitatis assumptione non despexisset afflictionem eorum quae in paenalitatibus consistit : et pro gratiarum actione adoraverunt proni in terram.

In omnibus ergo nobis factus similis, scilicet in nostri ad ipsum digestione, in imaginis similitudine, in naturae conformitate, in conversationis honestate, in paenalitatis assumptione, optime nobis et perfecte congruit hic cibus, et ideo mirabiliter conveniens nobis reputatur.

Oritur autem nobis hic non dissimulanda quaestio : quia ex quo propter nos paenalitates nostras assumpsit, constat quod passibilis fuit et passus, crucifixus, flagellatus, consputus, et multa alia tormentorum genera sustinuit. Constat autem, quod in caena antequam glorificaretur per resurrectionem, corpus suum tale dedit discipulis quale habuit : non autem habuit nisi passibile : ergo passibile dedit.

Ponamus ergo, quod in forma panis servatum fuerit in pyxide usque ad horam passionis, quando flagellabatur, conspuebatur, et crucifigebatur. Cum igitur idem numero sit corpus Domini in cruce et in pyxide, videtur quod in pyxide flagellabatur, conspuebatur, et crucifigebatur. Quod ad sensum patet esse falsum : quia tortores sui ad pyxidem non accesserunt: et ideo violentiam nullam sibi in pyxide inflixerunt.

Ad haec dixerunt antiqui, quod ubi Christus est in figura corporis humani, ibi infligi poterant ei passiones violentae ab ipsis suis tortoribus et inimicis : et quia in pyxide fuit non in figura corporis humani, ideo non cadebant in ipsum passiones violentae : sed quia in pyxide fuit in natura veri corporis humani, ideo in pyxide poterant cadere in ipsum passiones naturales, sicut febris si habuisset eam, vel apostema, vel aliud hujusmodi: et de hoc fecerunt versum :

Pyxide servatum poterit sufferre dolorem Innatum : sed non illatus convenit illi.

Vera autem solutio sine praejudicio melioris sententiae est, quod Christus secundum tres modos qui in ipso sunt, triplicia habet accidentia et attributiones : secundum deitatem enim quae in ipso est, ubique est, et multa conveniunt ei quae non conveniunt formae humanae quam assumpsit in unitatem personae, nec conveniunt formae cibi quam assumpsit in compositionem sacramenti. Secundum autem formam humanam quam assumpsit in unitatem personae, multa conveniunt ei quae non conveniunt sibi secundum formam Dei, vel assumptionem formae cibi, sicut conspui, colaphizari, flagellari, crucifigi, in loco circumscribi, et multa hujusmodi. Secundum autem formam sacramenti non conveniunt ei nisi quae competunt sacramento, sicut sumi spiritualiter et sacramentaliter, sicut pyxide claudi, et hujusmodi talia. Nec sequitur aliquo modo, quod si aliqua sint eadem secundum naturam et substantiam, quod quidquid attribuitur uni, quod etiam attribuatur alteri : quia essentia divina et persona omnimo se-

cundum rem et substantiam sunt idem, non tamen sequitur, quod quidquid convenit uni, vel attribuitur, quod hoc attribuatur alii, vel conveniat . Et ideo dicimus, quod in pyxide servato ut cibo non conveniunt nisi ea quae Christo attribuuntur secundum quod est sub assumpta forma cibi, et non alia : et ea quae in forma et figura humana assumpta a Christo, Christo conveniunt, sicut ambulare, dormire, lanceari, flagellari, crucifigi, non conveniunt corpori Christi in quantum est in forma cibi. Et illa quae conveniunt ipsi Christo secundum naturam divinam, non conveniunt ei nisi secundum naturam divinam et non secundum formam humanam, vel secundum formam cibi assumptam in sacramento : quia Christus est multarum facierum, sicut multiplicia sunt ea quae pro nobis assumpsit. Et haec solutio verior videtur : quia ad hoc assumpsit formam sacramenti, ut sacramentalia et non alia convenirent sibi.

Hoc autem dictum est sine praejudicio: quia non per omnia concordat cum dictis antiquorum: sunt (amen dicta antiquorum quae sine ratione et auctoritate mihi dicta esse videntur: unicuique enim formae hoc convenit quod illi formae attribui potest et non aliud : et ideo plures formas assumpsit, ut multipliciter homini congrueret per assimilationem. Osee, XII, 10: Ego visionem multiplicavi, et in manu Prophetarum assimilatus sum. Non enim multiplicat visiones, nisi per mul- tas quas pro nobis assumpsit formas. Et his assimilatur in manu Prophetarum, ut simul propria quae competunt, attribuamus, quaedam de naturalibus, sicut dormire, ambulare, loqui, sudare sanguinem ex angustia , et hujusmodi: tamen ridiculum esse videtur, quod dicatur Christus dormire, vel ambulare, vel loqui, vel sudare sanguinem ex angustia in pyxide, vel aliquid talium facere.

Unde cum, sicut diximus, Christus idem sit in tribus formis, secundum relationem ad diversa attribuenda sunt sibi, quae competunt formis illis, sicut secundum deitatem esse ubique, creasse stellas, facere omnia quae vult et hujusmodi: quorum nihil attribuitur humanitati, vel formae sacramentali. Secundum humanitatem vero convenit ei esse longum mensura corporali, et latum, et loco particulari circumscribi, et in minori esse non posse, loqui, ambulare, sudare sanguinem : quorum nihil attribuitur deitati vel formae sacramenti. Secundum formam autem sacramenti ei convenit cibum esse Verum ad animae et corporis refectionem, esse intra fines formae panis, et nihil sui extra illos esse, et in qualibet parte formae illius totum esse, et hujusmodi: quorum nihil convenit ei secundum staturam corporis humani existentem, quia nemo comederet hominem in statura corporis humani: et iterum nihil horum convenit ei secundum deitatem.