Lectio 13

Postquam dionysius determinavit de bono et de his quae ad bonum pertinent, hic determinat de malo; et primo, movet dubitationem; secundo, determinat veritatem; ibi: igitur...p circa primum, duo facit: primo, repetit de bono quae dicta sunt, dubitationis occasione; secundo, dubitationem movet; ibi: quomodo...p de his autem quae supra dicta sunt, resumit quod pulchrum et bonum est amabile et desiderabile et diligibile omnibus et quod non solum ea quae sunt desiderant bonum, sed etiam id quod non-est, scilicet materia prima, sicut supra dictum est, desiderat bonum et suo modo certat ad hoc quod sit in bono, inquantum scilicet habet inclinationem ad ipsum, secundum quod est in potentia ad illud; et bonum quod format ea quae non sunt formata et quod dicitur non-existens dicitur de summo bono et est etiam in eo, non quidem per defectum, sicut dicitur de materia prima et de pura negatione vel privatione sed supersubstantialiter.

Deus enim dicitur non-existens, non quia deficiat ab existendo, sed quia est super omnia existentia.

Deinde, cum dicit: quomodo...

Movet dubitationes de malo; et primo, quantum ad Daemones; secundo, communiter ad omnia; ibi: et totaliter...p movet autem, circa malum Daemonum, quatuor quaestiones: quarum prima est: cum omnia bonum desiderent, ut dictum est, quomodo multitudo Daemonum non desiderat pulchrum et bonum? sed inclinatur ad desiderandum res materiales, sicut honores ab hominibus exhibitos et nidores sacrificiorum et alia huiusmodi materialia; et per hoc quod ipsi lapsi sunt ab uniformitate desiderii quod Angeli habent circa summum bonum, efficiuntur causa omnium malorum, non solum sibi ipsis, sed aliis quaecumque mala fieri dicuntur quantum ad homines, quia invidia diaboli mors introivit in orbem terrarum ut dicitur sapient. 2.

Secunda quaestio est: quomodo multitudo Daemonum, cum sit producta a bono deo, non est conformis ei in bonitate, cum unumquodque natum sit similia facere? et quia posset aliquis dicere quod Daemones facti sunt boni, sed versi sunt in malitiam, facit tertiam quaestionem: quomodo illud quod fuit naturaliter bonum, utpote ex bono causatum, potuit variari? ea enim quae sunt naturalia, semper manent.

Et quia omne quod fit, fit ab aliquo, movet quartam quaestionem: quid fuit illud quod fecit Daemonem malum? deinde, cum dicit: et totaliter...

Movet dubitationes in communi de malo et movet quatuor quaestiones, quarum prima est: quid est malum universaliter? secunda quaestio est: ex quo principio processit malum? et apparet ordo quaestionum: prius enim quaerendum est quid est malum et postea unde malum ortum sit, ut Augustinus dicit. Tertia quaestio est: in quo existentium invenitur malum? his autem tribus quaestionibus propositis, secundam multiplicat dupliciter: primo: quid sit; quia, aut causa mali est ipse deus vel aliquid aliud. Si detur quod ipse deus, duae dubitationes consurgunt, quarum prima est: quomodo deus, cum sit bonus, voluit producere malum? non enim boni est quod velit malum facere.

Secunda quaestio est: si voluit malum facere, quomodo potuit? non enim calidum potest infrigidare et similiter nec bonum potest malum facere. Si vero malum sit ex alia causa quam ex deo, hoc videtur impossibile; quia nulla est alia causa essendi nisi summum bonum quod est deus. Secunda deductio est quod, cum providentiae sit malum impedire vel excludere, dubium videtur, cum deus habeat de omnibus providentiam, quomodo malum potuit fieri in mundo aut factum non statim destruitur.

Quarta quaestio est: quomodo aliquid potuit desiderare malum, praetermisso desiderio boni?