CAPUT XII.

Utrum vere opposita concludantur in paralogismo secundum ignorantiam elenchi.

Ex dictis oritur quaestio. Yidetur enim quod paralogismi secundum ignorantiam elenchi semper concludunt vere opposita. Dicit enim Aristoteles in secundo libri Perihermenias, et in fine primi Priorum, quod ad affirmativam de praedicato infinito sequitur negativa de praedicato finito : sicut, hoc est non duplum : ergo hoc non est duplum. Cum igitur paralogismi ignorantiae elenchi concludant, hoc est duplum, et non duplum : concludent et has, est duplum, non est duplum : et sic concludunt vere opposita, quia si possunt inferre antecedens, possunt etiam inferre consequens. Sed ad hoc dicendum, quod non est generaliter verum, quod affirmativa de praedicato infinito possit inferre negativam de praedicato finito. In omni enim propositione praedicatur aliquod verbum : aut ergo verbum adjectivum, aut verbum substantivum. Si praedicatur verbum adjectivum, nunquam affirmativa de praedicato infinito infert negativam de praedicato finito, ut patet hic : video non album : ergo non video album : semper enim in tali processu est fallacia consequentis. Si autem praedicetur verbum substantivum : aut hoc erit praesentis temporis, aut alterius, praeteriti scilicet vel futuri. Et si praedicetur verbum substantivum alterius temporis quam praesentis : tunc nunquam tenet, sed semper est fallacia consequentis, ut hic : fuisti non albus : ergo non fuisti albus. Similiter hic : eris non albus : ergo non eris albus. Si autem praedicetur verbum substantivum praesentis temporis : tunc considerandum est in termino sibi adjuncto : aut enim ille est absolutae significationis, aut respectivae. Si respectivaae, cujusmodi sunt relativa : tunc nunquam tenet talis processus, sed semper incidit fallacia consequentis : ut est non simile : ergo non est simile. Vel est non duplum : ergo non est duplum. Si autem terminus infinitivus additur verbo substantivo praesentis temporis, et fit absolutae significationis, sic semper tenet : et in hoc solo modo intelligitur regula inducta, quod affirmativa de praedicato infinito, infert negativam de praedicato finito : ut est non homo : ergo non est homo.

Yidetur tamen, quod ista duo non possunt simul stare, hoc est duplum, et hoc est non duplum : quia quando aliquid sequitur ad aliud, cum quocumque non potest stare consequens, cum eodem non potest stare antecedens : sed ad istam, est non duplum, sequitur, non est duplum : quod sic probatur : quia quando aliquid sequitur ad aliud apposita aliqua determinatione utrobique, aut eadem remota utrobique, adhuc sequitur ad illud : sequitur autem, a non est duplum respectu d, ergo non est duplum respectu b : adhuc sequitur unum ad alterum : et sic habetur propositum quod sequitur : a est non duplum : ergo

non est duplum : et sic istae duae : a est duplum, et a est non duplum, simul stare non possunt: sicut nec istae, quod a est duplum, et a non est duplum.

Adhuc privata forma a termino absoluto, sequitur privatio ejus a quolibet subjecto illius termini, ut hic est non homo : ergo non est iste homo, nec ille homo, et sic de aliis : ergo similiter privata forma termini respectivi, sequitur privatio ejus a quolibet supposito ad quod ponit respectum : et sic sequitur, est non duplum : ergo non est hujus vel istius vel illius duplum : et sic ulterius sequitur, est non duplum : ergo est nullius duplum : sed ad hanc : a est nullius duplum, sequitur haec : ergo non est duplum : ergo a primo ad ultimum sequi videtur : est non duplum : ergo non est duplum.

Ad haec autem dicendum, quod non sequitur : a est non duplum : ergo non est duplum. Ad hoc autem quod primo objicitur, dicendum est quod quando aliquid sequitur ad aliud cum determinatione utrobique posita, ad antecedens scilicet et consequens, quod eadem determinatione remota, adhuc sequitur ad illud, si eadem determinatio est omnino antecedentis et consequentis : sed hoc non est in proposito : quia cum dicitur in praemissa : a non est duplum respectu B, haec determinatio respectu b est determinatio propria quae potest inferre : sequitur enim : a est non duplum respectu B : ergo est non duplum. In conclusione autem est determinatio improprie : non enim infert suum simpliciter quod non sequitur : a non est duplum respectu b : ergo non est duplum : sed est ibi fallacia consequentis.

Ad id autem quod objicitur de privatione termini absolutae significationis et termini respectivae significationis, dicendum quod non est simile ; quia in privatione termini absolutae significationis et termini respectivae significationis intelligitur actualiter universalis negatio : quod patet ex hoc quod sequitur : est non homo : ergo non est hic homo, vel ille, et sic de singulis : et ratione illius negationis actualiter intellectae in privatione sequitur : est non homo : ergo non est homo : et non sequitur ex privatione nisi per accidens : non enim sequitur ratione privationis, sed ratione negationis intellectae in privatione : sed in termino respectivo non est ita : quia illa salvatur respectu unius tantum : sequitur enim : est non duplum respectu b : ergo est non duplum : et ideo privatio illius (cum non intelligatur in illa universalis negatio) non potest inferre negativam : sicut bene sequitur : a est non duplum : ergo a non est duplum. Hanc fallaciam violentiam facientes posuerunt esse extra fallacias extra dictionem, et inter fallacias in dictione : propter duas rationes, scilicet quia peccat contra dictionem, sicut fallaciae in dictione : fit enim fallacia in dictione : eo quod eisdem nominibus vel orationibus non idem significamus : ad contradictionem autem requiritur identitas nominis et identitas rei. Et iterum quia contradictio orationum est affirmativae et negativae : et ideo dicebant hanc fallaciam esse fallaciam in dictione.