QUAESTIO XIX.

Quas ob causas in vita religiosa Ordines deficiant, etsi in quibusdam caeremonialibus proficere videantur .

Item, videmus, omnes Ordines Religiosorum deficere in vita religiosa, etiamsi in temporalibus pro quibusdam caeremonialibus videantur proficere. Causas huius defectus praecipuas vellem scire; aut enim non deberetis incipere quod non potestis perficere, aut in inceptis pro posse perseverare, alioquin praevaricatores voti merito reputabimini.

Respondeo. Omne, quod non habet esse suum a se, deficiendo tendit in nonesse, nisi sustentetur ab eo qui dat ei esse : sic et omnis Ordo et omnis homo. Unde non solum Ordines Religiosorum, sed etiam episcoporum et clericorum et laicorum et universalis status multum deficit quantum ad communem statum ab eo quod in principio fuit, cum omnes fideles erant perfecti et sancti, quales nunc raro videmus: Actuum quarto : Multitudinis credentium erat cor unum et anima una etc. Licet autem olim communiter omnes boni et sancti fuerint, tamen modo multo plures sunt Sancti in Ecclesia Dei; sed quia mali plures sunt, ideo non apparent Sancti respectu multitudinis aliorum. Sanctitas etiam vera non consistit in exercitatione corporali, sed in virtutibus mentis : et quia istae non apparent exterius nisi modice ex quibusdam signis operum: et Sancti non quaerunt videri ab hominibus, ut laudentur, sed occultant bona, quae habent singulariter prae aliis: ideo pauci Sancti modo in Ecclesia vel Ordinibus esse videntur.

Causae autem, quare communitas in Religione deficit, sunt magis communes inter alias. Una est multitudo intrantium, quia multi non possunt tam facile flecti sicut pauci. Sicut navis magna difficilius gubernatur quam parva, et ubi multa capita, ibi multa cerebra, quae omnia non possunt ad unum sensum deflecti .

Secunda, cum subtrahuntur qui primo tenuerunt Ordinem in suo vigore, vel cum debilitantur in corpore, non possunt iunioribus ardua rigoris dare exempla sicut prius, et novi, qui prima eorum opera non viderunt, imitantur eos tantum in his quae nunc vident in eis, et fiunt remissi sub specie discretionis, ne se ipsos sicut antiqui destruant, parcentes corpori. Et quia internas virtutes, quas antiqui habuerunt, non agnoscunt, ubique neglecti sunt, quia nec exterius exercentur nec interius virtutes apprehendunt. Quia etiam antiqui modo non valent eos exemplo praeire, timent etiam eos in verbo corrigere, quia solent dicere iuniores: verba quidem bona sunt, quae dicant nobis, sed opera non ostendunt ; et sic magis scandalizantur. - Tertia causa est, quia quod quilibet non didicit nescit docere: ideo, cum regimen Ordinis devolvitur ad istos iuvenes, tales nutriunt, quales ipsi sunt, ita quod prior iam Fratrum in fabulam vertitur ; non trahunt in exemplum, immo se tantum reputant illis prioribus meliores, quo minus agnoscant, quae sint perfectorum virtutes. Et dum externa quaedam exteriori disciplina conservant in choro vel processionali ingressu et similibus, audent asserere, quod status Ordinis nunquam fuerit ita bonus. - Quarta causa est, quod paulatim subintrant non bonae consuetudines, quae statim ab aliis trahuntur in exemplum: et si aliqui zelum Dei habentes illa redarguunt, audacter defendunt alii, quare sibi non liceat quod alii permittitur: et pro lege tenebitur, cum ex usu iam conveniens videatur , ita quod vix de cetero poterit exstirpari. Rectores quoque, etsi talia non diligunt, tamen, ne maius malum sequatur, dissimulant, ut pacifice cum Fratribus vivant. Cumque una consuetudo talis facta fuerit tolerabilis, consequenter et introducitur alia, quasi cohaerens priori, ut, si illa admittatur, ista . vetus toleretur.

Quinta causa est occupatio negotiorum frequenter emergentium, quae corda distrahit, affectum devotionis exstinguit, mores alterat, interius occasiones vitiorum inducit, et ne de sua correctione efficaciter cogitent, semper nova impedimenta Religiosis innectit, donec tandem consuescant sola exteriora cogitare, et obscurato conscientiae oculo, etiam cum desunt, occupationum causas imprudenter quaerere, sicut Samson caecatus in carcere molam traxit, Iudicum decimo sexto .

Sunt et aliae speciales causae quorundam Ordinum , ut nimia inopia, ex qua coguntur fieri proprietarii, dum sibimet videtur quisque providere, quia non providetur eis in communi. Item, nimiae opes, e quibus fiunt carnales, superbi et multipliciter vitiosi. Item, frequentia inter saeculares, ex qua oritur multarum tentationum carnalium materia et teporis. Item, frequens mutatio praelatorum, quae, etsi pro parte bona sit, in quantum mali abiiciuntur: tamen in eo nociva est, quod boni, dum cito sperant absolvi, non praesumunt aggredi vel non proficiunt, ut reforment statum Ordinis, et rebelles subditi potius laborant, ut deponantur, quam status debite reformetur . Item, si unus praelatus quandoque vult reformationi intendere, afi aliis quoquo modo impeditur, vel ad minus non iuvatur ab his quorum auxilio indigeret, ut prior non adiuvatur ab abbate, vel abbas ab episcopo et de similibus similiter ; unde rebelles subditi appellant ad illos quos sciunt sibi in sua rebellione favere. Item, si aliqui in uno loco diligenter student reformare statum in melius, mittuntur ad alium locum, ubi non inveniunt quod quaerebant.

Ex his atque aliis causis status Religionis deficit, ut non solum fiat deterior, sed etiam quasi desperabilis, quod vix unquam, nisi Deus aliter ordinet, reformetur.

Sed quia diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum : quod non fit in communi potest fieri in particulari: quia proficere volens convertit ad lucrum suum aliorum detrimentum et omnes vias alieni defectus ad profectum suum cum Dei gratia retorquet. Et sicut electorum gloria ex hoc maior est, quod reproborum societati admixti, eorum non imitantur exemplum, qui sunt ipsis tentationis et exercendae virtutis materia: ita et boni Religiosi nunquam tanti fierent meriti apud Deum, si non a tepidorum Fratrum defectibus ad multiplicem virtutis luctam assidue exercitarentur: tali autem gloria eos impedire nullatenus expediret. Unde Apostolus inter cetera virtutum suarum merita, quibus se ministrum Christi excellenter gloriatur, enumerat etiam pericula in falsis fratribus, eo quod ei et aliis bonis multiplex sit occasio virtutis, scilicet primo eorum prava exempla sunt bonis tentationis materia, et sic victoriae causa. Item, zelo iustitiae circa eorum vitia accenduntur et uruntur scandalis infirmorum . Item, eorum miseriis compatiuntur, sicut mater filio ad perditionem properanti. Item, magis laborant bonis exemplis eos corrigere et monitis et orationibus et beneficiis. Item, distortos mores patienter tolerant et iniurias, quas eis pro iustitia referunt. Item, ex eorum contubernio despectiones sustinent ab extraneis, qui ipsos dicunt tales . Item, timidiores ac per hoc humiliores fiunt, et ne cadant, sollicitiores. Item, Deo magis referunt gratias, quod eos, ne tales essent, benigne defendit. Item, ex malis iuxta se positis virtutes iustorum clarius elucent et pulcrius fulgent . - Ista et alia bona sunt, quae Deus elicit ex consortio malorum cum bonis. Sicut enim in caelis gaudium bonorum cumulatur visa poena damnatorum, sic etiam in Ecclesia quodam modo decorat rectitudinem iustorum deformitas iniquorum, disponente hujusmodi superna sapientia, quae nil inordinatum in omni regno dimittit .